Ipar Errusiako interbentzioa

Ipar Errusiako Interbentzioa
Errusiako Gerra Zibila
Aliatuen interbentzioa Errusiako Gerra Zibilean
Gerra-preso Boltxebikeak Arkhangelsk-en, 1918
Data	1918ko Martxoaren 23a - 1919ko Urriaren 12a
Lekua	Ipar Errusia
Emaitza	Boltxebikeen Garaipena
Gudulariak
Aliatuak Errusiar Estatua Britainiar Inperioa Frantzia Estatu Batuak Errusiako SESF Alemaniar Inperioa FInlandiar Zuriak
Buruzagiak
Edmund Ironside Frederick Poole Charles Maynard George E. Stewart Wild P. Richardson Nikolai Yudenitx Nikolai Txaikovski Jevgenii Miller Jukums Vācietis Segei Kamenev Aleksandr Samoylo Drmitri Parski Dmitri Nadyozhny Rüdiger von der Goltz
Indarra
Guztira: 32.614 14.378 7.881 4.971 1.520 2.000 1.000 864 45.000 inguru 55.000 - 70.000 inguru
Galerak
526+ 194 hildako, 359 zauritu 2.150 (Aliatuen estimazioa) 1.000 baino gutxiago

Ipar Errusiako interbentzioa Errusiako Gerra Zibileko aliatuen interbentzioaren parte izan zen. 1918ko maiatzetik 1919ko urrira iraun zuen. Aliatuek Errusian egindako esku-hartze handiagoaren zati txiki bat izan zen, zeinaren helburu ofiziala ipar Errusiako armategiak babestea zen, berriz ere Errusia gerra sartzeko asmoz.^[1] Ekialdeko frontea martxoaren 3an amaitu zen, Sobietar Gobernuak eta Erdialdeko Inperioak Brest-Litovskeko ituna sinatu ondoren, eta Aliatuek trukean Alemaniak Mendebaldeko Frontea are gogorrago joko zuela bazekiten. 1918ko abuztuan, ordea, Finlandian eta Ukrainan alemanak erretiratzen ari zirela eta Mendebaldeko Frontean mehatxua desagertu zenean, onartu zen tropak benetan boltxebikeen aurka borrokatuko zirela, eta ez Inperio Zentralen aurka.^[1]

Horretarako, Ententeko itsas-unitateek Murmansk eta Arkhangelskeko portuak hartu zituzten. 1919ko udaberrian, ordea, frontea berreraikitzeko ahalegin nagusia Siberiatik etorri behar zuten indarrei esleitu zitzaien, batez ere japoniarrei, alde horretan Armada Zuriaren unitate gehienak zeudelako. Ondorioz, Errusiako iparraldeko frontea bigarren planora pasatu zen. Hala ere, Errusiako Gerra Zibilean britainiar parte-hartze militar handiena izan zuen eskualdea izan zen.^[1]

Ipar Errusiako interbentzioaren armadaren osaketa

Ententeko kideek osatutako armada hainbat azpiataletan banatuta zegoen. Kide bakoitzak bere armada gorputz propioa zuen, beti ere Britainiar agintaritzaren menpe. Frederick C. Poole Arkhangelskeko lehorreratzetik izan zen agintari gorena.

Britainiar Armada:^[2]

Royal Navy:

• 20 gerraontziz osatutako ontzidia (haien artean HMS Pegasus eta HMS Nairana)
• Royal Marine Infanteria Arinaren 6. Batailoia (RMLI)

Britainiar Armada:

• Estatu Nagusia osatu zutenak:
  • Royal Scots, 2/10 Batailoia (bizikletaria)
  • Durhamgo Infanteria Arinaren 2/7 Batailoia
    • Royal Engineers, Dundeeko tropa konpainia
    • Ametrailadore gorputzaren 253. konpainia
    • Kanadako Malamute txakur eta gidariz osatutako konpainia
• 236. Infanteria Brigada
  • King's Regiment, Liverpooleko 17. Zerbitzu Batailoia
  • "Green Howards", 6. Zerbitzu Batailoia
  • "Green Howards", 13. Zerbitzu Batailoia
  • Royal Sussex Erregimentua, 11. Zerbitzu Batailoia
• 237. Infanteria Brigada
  • "Kareliako Erregimentua" - Karelian errekrutatutako 3.680 kareliarrez osatutakoa
  • Serbiar jatorrizko bi infanteria talde, 1.120 gizon guztira
• 238. Infanteria Brigada
  • "Finlandiar Legioa" - Finlandiar Gorriz osatuta, britainiarrez zuzendutakoa
    • London Regiment, 29. Londresko Batailoiaren infanteria konpainia bat
    • Ametrailadore gorputzaren 253. konpainiaren bi sekzio
    • Royal Engineers, Dundeeko tropa konpainiaren bi sekzio
    • Lubaki Artileriako 238. kanoi-bateria
• Manchesterreko Erregimendua, 52. Batailoia
• Royal Dublin Fusiliers-en elementu batzuk
• Eslavo-Britainiar Legio Aliatua: Britainiarrek antolatutako anti-Boltxebike errusiarrez eratutako bolondres unitatea (Dyerren batailoia barne)
• Kanadako Landa Artileriaren 67. eta 68. kanoi-bateriak.

Royal Air Force:

• Kontingente txikia, Airco DH.4, Fairey Campania, Sopwith Baby eta Sopwith Camel bakar batez osatutakoa.

1919ko Errefortzuak:

1919ko Maiatzean iritsitako unitateek, Aliatuen espedizioaren amaierarekin laguntzeko bidalitakoak, hurrengoak ziren:^[2]

• Royal Fusiliers-en 45. eta 46. Batailoiak
• Hampshireko erregimentuaren 2. Batailoia
• Oxfordshire eta Buckinghamshireko Infanteria Arinaren 1. Batailoia
  • Ametrailadore gorputzaren 201. Batailoiaren bi konpainia
  • Txinatar Langileen Gorputzaren talde armatu bat
  • Royal Garrison Artileriaren 55. kanoi-bateria
  • 240. Lubaki Mortero kanoi-bateria arina
  • 241. Lubaki Mortero kanoi-bateria arina
  • Royal Engineers-en 250. seinale konpainia
  • Royal Engineers-en 385. infanteria konpainia

Estatu Batuak

Ipar Errusiako Armada Espedizionarioa, Polar Bear Expedition ezizenez ezagutzen dena, 5.000 soldadu estatubatuarrez osatuta zegoen:^[3]

• 310. Ingeniari Erregimentua
• 339. Infanteria Erregimentua
• 337. Erizain unitatea
• 337. Anbulantzia Konpainia
• 167. eta 168. Trenbide Konpainiak, Murmansk-Petrogrado trenbidea zuzentzen zutenak.

Itsas Armada:

• USS Olympia (1918ko abuztua eta iraila)

Frantzia^[2]

• 21. Infanteria Batailoi Kolonial Probisionala
• Ski tropa konpainia bat
• Ingeniari konpainia bat
• 2. Artileria Erregimentu Kolonialaren 61., 62. eta 63. kanoi-bateriak.
• Frantziako Atzerritar Legioan sartutako errusiar bolondres anti-Boltxebike talde bat.

Italia

• Italiar Armada Espedizionarioa Errusian: 1.350 gizon Sifola koronelaren aginpean

Errusia^[2]

• Aleksandr Kerenskiren Ipar Armada ohia, Jevgenii Miller jeneralaren aginpean.

Beste Herrialdeak

• 1.000 serbiar eta poloniar soldadu, Ipar Armadari lotuta.
• 30 txekoslovakiar bolondres, britainiarren menpe (Txekoslovakiar Legiotik aldenduta)

Interbentzioaren hasiera

Sobietar Gobernu berriaren etsai, eta Urriko Iraultzaren ondoren Errusian zegoen egoerari buruzko jarrera oraindik ez oso argiarekin, errusian zeuden unitate britainiarren egoera okertzen ari zen. Londresetik gobernuak ez zuen bere tropen ebakuazioa aurreikusi, oraindik ere 1917ko neguan Errusiarekiko politika argirik ez izan arren. Neguaren etorrerarekin eta azaroaren amaieratik Artikoko errusiar portuen izoztearekin gero eta zailagoa bihurtzen ari zen.^[1]

Interbentzioaren lehen indar nagusiak 1918ko maiatzean iritsi ziren, Frederick C. Poole britainiar jeneralaren agindupean, eta Murmansken lehorreratu ziren. Ironikoki, Errusian lehen britainiar lehorreratzea (martxoan jada, 170 gizonekin) Sobietar Batasuneko kontseilu batek eskatuta etorri zen.^[4] Alemaniarrek hiria erasoko zuten beldur, Murmanskeko sobietarrek aliatuek tropak lehorreratzea eskatu zuten. Leon Trotskik berak sobietarrei aliatuen laguntza onartzeko agindu zien, alemaniarren aurka egin nahian.^[2]

1918ko ekainaren hasieran, Petrogradotik iparraldera zihoazen Armada Gorriko bazegoela destakamendu batzuek Turmansketik zetozen britainiar patruila batzuekin talka egin zuten. Aliatu diplomatiko gehienek Vologdatik Arkhangelsken bitartez ihes egin ondoren, 1918ko uztailaren 28an, hauek Pooleri Arkhangelsken konspirazio anti-boltxebike bat antolatzen bazegoela jakinarazi zioten, hiriaren kontrola hartzeko premiazko laguntza eskatzen zuena. Errefortzuen zain egon arren, Sobietar poliziak konspirazio saiakera ez aurkitzeko aukerak mantentzeko Poole bere planak aurreratzera erabaki zuen.^[5][2]

Frantziar batailoi bateko 1200 gizonekin, britainiar itsas-infanteria destakamendu batekin, AEBetako 50 marinelekin eta 3 ontzirekin, porturako sarrera gordetzen zuen uharteko defentsak desarmatzea lortu zuen eta, hirian emandako estatu-kolpeari esker, aurrera egin zuen, arrisku gehiegirik gabe. Poolerekin harremanetan, Georgi Emolaevitx Chaplin kapitainak, britainiarren miresle handiak, 1918ko abuztuaren 1eko gauerako antolatu zuen kolpea. Ia gorabeherarik gabe, Poolek hilaren 2ko goizean hirian sartzea lortu zuen. Arkhangelskeko jendetza, nagusiki burges eta nekazari aberatsez osaturik, poztasunez ongietorria egin zioten. Hiriko langileek, ordea, alde egin zuten.^[1]

1918ko udazkena

Interbentzioa, ofizialki, Chaplinen estatu-kolpearen ondoren presaka eratutako Iparreko Eskualdeko Administrazio Gorenaren gonbidapenarengatik egin zen. Nikolai Txaikovski Sozialista Herrikoi ospetsua buru zuela, egia esan, Poolerentzako fatxada hutsa baino ez zen, egitan botere guztia zuena bera baitzen. Honek dekretuen bidez gobernatu zuen. Praktikan, britainiar aginte militarrak hiriaren kontrola hartu zuen, nahiz eta biztanleria eta diplomazialari aliatuak Poolerekin etsaituta egon arren. Handik gutxira, Txaikovskiri ozta-ozta jakinaraziz, Poolek gerra-legea ezarri zuen bere kontrolpean zegoen lurraldean, eta heriotza-zigorra ezarri zien "tropen edo herritarren artean ezinegona edo desordenak eragiteko zurrumurruak zabaltzen zituztenei".^[1]

Poolek, Maynardek ez bezala (Murmanskeko agintari militar aliatua), sobietarrei erasotzeko gogoa zuen, eta Arkhangelsken kontrola hartu eta gutxira tropak Vologda eta Kotlas aldera bidali zituen. Handik gutxira, indar hauek sobietarren aurkako borroka gogorretan murgildu ziren.

Interbentzioaren "helburu ofizialak" bere zentzua abuztuan galdu zuen, Poole lehorreratu eta gutxira, hilaren hasieran Helsinkiko kontsul britainiarrak alemaniarrak Finlandiatik alde egiten ari zirela ziurtatzean, haien tropak Mendebaldeko Frontera bidaltzen ari baitziren Aliatuen erasoaldia geldiarazteko asmotan.^[1] Jatorrizko bigarren mailako helburua, Txekoslovakiar Legioaren ebakuazioa, bete ezin zenez, britainiar gobernuak misioaren helburuak aldatu zituen, baina oso termino lausoetan definituta. Handik aurrera britainiar tropak ez ziren alemaniarren aurka borrokatzeko geratuko, boltxebikeen aurka baizik.^[5]

Aurreko helburu berriak betetzeko Poolek Arkhangelsk eta Viatkaren arteko komunikazio lerroen kontrola hartu behar zuen, Txekoslovakiar Legioarekin topo egin, Aliatuen aldeko toki administrazioak sostengatu, aldeko indar berrien errekrutamendua bultzatu eta alemaniarren balizko aurrerapena sahiestu. Horretarako 5.500 gizon estatubatuarren errefortzua izango zuen.^[1]

Errusiar indar armatu "independiente" bat errekrutatzeko lehen saiakerak porrot handian amaitu ziren: Murmansken 1200 gizon baino ez ziren errekrutatu (horietako 300 borrokarako ezgaituak) eta antzeko kopuru bat Arkhangelsken. Errusiar troparik ez zegoenez, Poolek bere indar propio eta urriekin boltxebikeei aurre egin behar izan zien. Irailaren hasieran, errefortzu estatubatuarren etorreraren ondoren, 4.800 estatubatuar, 2.420 britainiar, 900 frantziar eta 350 serbiar zituen bere aginpean. Amerikar tropak erasoetan erabiltzea eragozten zuten aginduak izan arren, hauek desobeditu egin zituzten.^[1][5]

Pooleren errefortzu-eskaerak, Vologdarantz erasoaldiarekin jarraitu nahi zuenak, Londreseko Gobernuak atzera bota zituen. Gobernuak, ordea, Murmansk indartu zuen, portua alemaniarrengan mehatxaturik ez egon arren. Guztira 15.000 gizon izatera iritsi ziren. Tropek, gutxira, boltxebikeen aurka borrokatzeko prestatu behar izan ziren. Biztanleentzako laguntza finantzariorik eta hornidurarik ezak Maynard jeneralak Murmanskeko biztanleekin zituen harremanak izugarri zaildu zituen.^[1]

Pooleri buruzko kexak gero eta ugariagoak zirenez, Britainia Handiko Gobernuak Poole ordezkatu egin zuen urriaren erdialdean; Ironside jenerala jarri zuten haren ordez, logistika kontuetan askoz ere adituagoa. Izendapena, lehenengo aldi baterakoa, 1918ko azaroaren 19an iraunkorra bihurtu zen. Azaroan Ironsidek 6.300 soldadu britainiar inguru, 1.700 frantziar eta 5.200 estatubatuar zituen Arkhangelsken. Urtearen amaieran 2.700 errekluta errusiar inguru gehitu zitzaizkien, eta guztira 16.000 gizon izatera iritsi ziren. Murmansken, sir Charles Maynard jeneralik zuhurrenak beste 15.000 gizon jaso izan zituen. Irailaren hasieran RAFeko eskuadroi bat ere sortu zen Arlhangelsek zerbitzua emateko, RE8 hegazkin zaharkituaz hornitua.^[2]

Estatubatuar parte hartzearen hasiera gorabeheratsua

Estatubatuarrek espedizio militarrean parte hartzeko alegatutako arrazoi nagusietako bat Errusiako iparraldean Errusiar Armada hornitzeko biltegiratutako armamentu ugariak Erdialdeko Inperioen esku ez erortzea izan zen. Britainiarrek estatubatuarrei jada presio egin zieten Errusian esku hartzeko 1917ko azarotik, eta azkenean 1918ko uztailaren 26an haien parte hartzea lortu zuten. Boltxebike-Alemaniar bake baten ondoren Inperioek izan zezaketen garaipen bati buruzko kezkaz gain, britainiarrak herrialdean egindako inbertsioengatik eta alemaniarrek edo sobietarrek euren kolonien aurka egin zezaketen mehatxu militarragatik ere beldur ziren. Amerikarren onespena eta lankidetza lortzeko presio britainiarra pixkanaka-pixkanaka hazi zen, estatubatuarrek parte hartzea funtsezkoa zela uste baitzuten.

Siberiarako espedizio militar batean parte hartzeari ezetz egin bazuten ere, estatubatuarrek Errusiako iparraldean eraso bat garatzea baimendu zuten. Ekainean erabaki zen, Txekoslovakiako Legioaren ebakuazioa errazteko asmoz, Murmansk eta Arkhangelskeko harrapaketarekin lagunduko zutela. ^[6]

1918ko negua

Aliatuek zuzendutako indarrak britainiarren agindupean geratu ziren. Tropak, ordea, Britainia Handitik, Estatu Batuetatik eta Kanadatik zetozen. Iparreko portuak izoztuta, komunikazio lerro nagusiak, Errusiaren barnealderantz geratzen ziren komunikazio bideak bi ziren: Dvina ibaia, hego-ekialderantz, Kotlaserantz, eta hegoalderantz Vologdarantz abiatzen zen trenbidea. Hauek ziren unitate militar handiak lekualdatzeko bide bakarrak, eskualdeko gainerako lurrek eltxoz kutsatutako baso eta zingira trinkoetan osatuta baitzeuden, tamaina txikikoa ez zen edozein indarrari igarotzea eragozten zutenak.

Eskualdeko ia herri guztiak Dvinaren ibaiadarretan edo trenbidearen ondoan zeuden.^[1]

Britainiar komandante berriak, Ironside jeneralak, Arkhangelsketik 290km-ra ezarri zuen bere lehenengo defentsa-lerroa, Vologdarantz zihoan trenbidearen alboan. Defentsa-lerroa metrailadorez eta morteroz armatutako geldilekuz osatuta zegoen, arantzazko alanbrez inguratuta. Ongi hornituak eta beroak, defentsa-gune oso indartsuak ziren, neguan sobietar aurrerapenak jasan zituztenak.

Haren indarrak, paper gainean ugari samarrak, gabezia handiak zituen, hala nola tropen eta agintarien kalitatea, ofizialen alkohola edatea eta erosketa, edo ofizial asko eskualdeko elementu atzerakoienetara hurbiltzea, Ironside kezkatzen zutenak. Egoera politikoa ere ez zen gehiegi egokia: agintari politikoek, herriaren nolabaiteko babesarekin, sozialismorako joera zuten, baina indar militarrekin elkar ulertu behar zuten, gehienetan erreakzionarioak eta zarismoa berrezartzearen aldekoak.

1918. urtearen amaieran egoera militarra aldi baterako arriskutsua bihurtu zen aliatuentzat unitate sobietarren erasoaren aurrean, baina azkenean porrota inora joan zen. Ez zen beste borroka nabarmenik izan 1919ko udaberrira arte.

1919ko maiatzaren 9an, agintari aliatu nagusien bilera batean, britainiarrak estatubatuarren laguntza lortzen saiatu ziren hegoalderantz erasoaldi bat egiteko, Siberiatik Koltxaken aurrerapena babesteko. Plana indar errusiarrentzako babes huts gisa aurkeztu zen, operazioaren pisua eraman eta tropa berriak bildu behar zituztelako. Egia esanda, tropa aliatuek edozein eraso zuzendu behar zuten batez ere, errusiar unitateen eskasia eta fidagarritasun pobrea zela eta, eta hauen kopurua handitzea ia ezinezkoa zela frogatu egin zen 1918ko udazkenean. ^[1]

Aliatuen erretiratze orokorra

AEBetako tropak 1919an erretiratzea erabaki zuten. Estatubatuarrek eguraldia hobetu bezain laster erretiratuko zirela iragarri zuten. Britainiarrek ere udarako ebakuazioa onartu zuten 1919ko martxoaren 4an, gainerako aliatuei galdetu gabe. Erretiratzeak ez zuen britainiarrek gerra zibilean egindako esku-hartzearen amaiera iragartzen, baizik eta bere indarrak garrantzi handiagoko beste eskualde batzuetan biltzea.

Iparraldean erasoaldi garrantzitsu bat egiteko beharrezkotzat jotzen ziren errefortzu militarrak ez zeuden eskuragarri, kanpaina ez zen herrikoia britainiarren artean, bereziki langile klasearen artean, eta tropek gero eta gehiago desmobilizatzea nahi zuten.^[6]

Winston Churchill, Britainia Handiko Defentsa ministroa, britainiarren ebakuazioa antolatzeaz arduratu zen kabineteak erabakia hartu eta gutxira, kanpainan aliatuekin lankidetzan aritzeagatik errusiarrak ebakuatzea erabaki zen, baita Iparraldean zeuden unitateen aldi baterako errefortzua ahalbidetzea, erretiratzea ziurtatzeko beharrezkoa izanez gero. Era berean, erretiratze britainiarra Errusiako behin-behineko gobernuari ez jakinaraztea erabaki zen.^[1]

Bitartean, Aliatuen destakamendu txiki batek Koltxaken tropekin topo egin zuen Uralen mendebaldean, Petxora ibaian. Horri esker, Aliatuen erretiratzea ikusi ahal izan zen, iparreko eta ekialdeko indar antisobietikoak batu ondoren. Aldi berean, iparraldeko errusiar bolondresen errekrutamendua bizkortu egin zen, martxoan 13.500 gizonera iritsiz eta apirilean 15.000ra.

Britainiarren jarrera, ordea, erabat aldatu zen udan, tropa errusiarren etengabeko matxinaden aurrean: maiatzaren erdialdean, bi konpainiak beren ofizialetako bi hil zituzten, beren ordainsariak eskatuz; uztailean, batailoi misto errusiar-britainiar baten zati handi batek sobietarrak desertatu zituen zenbait ofizial hil ondoren, eta, geroago, Onega ibaian zehar guardian zegoen errejimendu oso batek bandoz talde aldatu zuen. Hauei beste gertakari txikiago batzuk gertatu zitzaizkien, Ironsidek errusiar unitateak Aliatuen erretiradaren ondoren sobietarren aurrean mantentzeko gai ez zirela kontsideratzea eragin zutenak eta hau atzeratzea zentzugabea izatea eragin zutenak. Britainiar Gobernuak erretiratzea baino lehen azken erasoaldi bat gogoz kontra onartu ondoren, berehala ebakuatzeko agindua eman zuen.^[2]

Udako istiluen ondorioz, Ironside jeneralak errusiar unitateez mesfidatzen hasi zen. Haiek desarmatzeko beharraz hausnartu zuen eta ebakuatua izan ez zen armamentua entregatzeko hasierako ideia bertan behera utzi zuen, sobietarren eskuetan eroriko ote zen beldur zelarik. Ironsidek, errusiarren mobilizazioa behartu zuenak, hauek babesteko itxura eman behar zuen orain, aldi berean, erretiratzea eta hornigaiak eta armak suntsitzea prestatzen ari zen. Hala eta guztiz ere, 1919ko abuztuaren 10ean azken eraso bat egin zen Dvinan zehar errusiar posizioak hobetzeko. Operazioa arrakastatsua izan zen: 3.000 britainiar eta 1.000 errusiar boltxebikeen hegala erasotu zuten, 6.000 gizon inguruko galerak eraginez. Erasoak Kotlas ibaian behera unitate sobietarrak suntsitxra eta britainiarren erretiratzea ziurtatzea lortu zuen.^[1]

Azkenean, britainiarrek 1919ko uztailaren 27an eman zieten euren hurrengo irteeraren berri agintari errusiarrei, baina erretiratzearen data zehatzik adierazi gabe, konplikazioen beldur. Britainiar planak Arkhangelsk urriaren 1ean ebakuatzea zen, errusiarrek azarora arte gutxienez iraungo zutela uste zuten bitartean. Errusiar Gobernu lokal eta armada buru zen Jevgenii Miller jenerala bere tropekin Murmanskera joateko konbentzitzeko britainiar ahaleginak porrot egin zuen, honek ezezkoa eman baitzion. Errusiar eta britainiar harremanak tenkatu egin ziren.^[2]

Bitartean, Aliatuen armamentua suntsitzen jarraitzen zuen, Miller atzerriko errusiar ordezkarien bidez geldiarazten saiatu zena, arrakastarik gabe. Elikagaiak eta bestelako bigarren mailako garrantzizko materiala bakarrik entregatu zitzaizkien azkenean errusiarrei.

1919ko irailaren 1ean britainiarrek Arkhangelskerantz atzera egin zuten, eta 15ean azken erasoa egin zuten Murmansken, azken horren ebakuazioa errazteko. Ebakuazio eskaerak, 5.596 Arkhangelsken eta ehunka Murmansken, espero baino askoz gutxiago izan ziren, batez ere klase baxuenetakoek ez erbesteratu nahiago izan zutelako. Ebakuatu gehienak Baltikoko estatuetara eraman zituzten, eta horietako 200 baino gutxiagok Britainia Handian amaitu zuten.

Britainiarren azken tropak irailaren 27an Arkhangelsk eta urriaren 12an Murmansk utzi zuten.^[1]

Horrela amaitu zen Gobernu britainiarrak gizon eta baliabide gehien erabili zituen errusiar kanpainia.^[1]

Ondorioak

Iparraldeko Errusiar Armada Zuria bakarrik geratu zen Armada Gorriari aurre egiteko. Gaizki diziplinatuak, ez ziren Armada Gorriaren egonkortasunari aurre egiteko ahal eta berehala desegin ziren boltxebikeek 1919ko abenduan kontraerasoa hasi zutenean.^[2]

Soldadu askok amore eman zuten eta armadaren hondakinak Arkhangelsketik ebakuatu zituzten 1920ko otsailean. Otsailaren 21ean boltxebikeak Arkhangelsken sartu ziren eta martxoaren 13an Murmansk hartu zuten. Iparraldeko Eskualde Zuriko gobernua existitzeari utzi zion. Jevgenii Miller Ipar Errusiako komandante zuriak azkeneraino eutsi zion, beste ofizial zuri batzuekin (tartean Grigori Chaplinekin) gorriak Arkhangelsken sartu zirenean ihes eginez izotz-hausle batean. Frantziara ihes egin zuten. Boltxebikeek Miller harrapatu eta 1939an exekutatu zuten.^[2]

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Datuak: Q2468365
• Multimedia: North Russia intervention / Q2468365