Laura Martínez de Carvajal

Laura Martínez de Carvajal
Bizitza
Jaiotza	Habana, 1869ko abuztuaren 27a
Herrialdea	Kuba
Heriotza	Cotorro ^(en) , 1941eko urtarrilaren 24a (71 urte)
Familia
Ezkontidea(k)	Enrique López Veitía ^(en)
Hezkuntza
Heziketa	Habanako Unibertsitatea
Jarduerak
Jarduerak	medikua eta oftalmologoa

Laura Martínez de Carvajal y del Camino (Habana, Kuba, 1869ko abuztuaren 27a - 1941eko urtarrilaren 24a) Kubako lehen emakume medikua eta lehen oftalmologoa izan zen.^[1]^[2]

Biografia

Kuban bizi zen familia espainiar aberats bateko alaba zaharrena izan zen. Lehen hezkuntza Manuela de Concha y Duvalen andereñoen eskolan egin zuen. Lau urterekin irakurtzen ikasi zuen, eta bederatzirekin San Francisco de Paula ikastetxean hasi zuen batxilergoa. Hamahiru urte bete zituenean graduatu zen, nota bikainekin.^[2] Adin horrekin, Habanako Unibertsitatean matrikulatu zen nebarekin batera, Fisika eta Matematika Zientzien eta Medikuntzaren ikasketetan. Han, errespetuaren eta iraunkortasunaren poderioz gailendu behar izan zen, bere eskubideak baliatu ahal izateko emakume bat posizio horretan onartzen ez zuen gizarte batean.^[1]

Musika, arte plastikoak, literatura eta botanikari buruzko ezagutza zabala zuen, ingeles eta frantses jariotasunez irakurtzeaz gain. Margolaritza hainbat aldiz ikasi zuen, eta arte horretan zuen trebetasunak asko balio izan zion bere idazkiak eta begi-hondoko Atlas bat ilustratzeko.^[2]

Enrique López Veitía oftalmologoarekin ezkondu zen eta zazpi seme-alaba izan zituzten. Senarra hil ondoren, berak bakarrik jarraitu zuen partekatzen zuten klinikaren buruan.^[3]

Ibilbidea

1883an, San Felipe eta Santiago ospitalean ekin zion bere prestakuntza klinikoari, espetxeko gainetan, non presoak artatzen zituzten. XIX. mendean, emakumeei buruzko gizarte-aurreiritziak ageri ziren unibertsitatearen zuzendaritzan ere, eta unibertsitate horrek ez zion utzi Laurari gorpuak disekzionatzen bere ikaskide gizonezkoekin batera. Hori dela eta, Laura Martínez de Carvajalek bakarrik egin zituen bere praktikak, asteburuetan, giza anatomia ezagutzeko eta ondoren medikuntzan aritzeko ezinbesteko ikaskuntza alde batera utzi gabe.^[4]

Handik San Francisco de Paula ospitalera joan zen, eta bertan lan-baldintzak hobetu eta obstetrizia eta emakumeen eta haurtzaroko gaixotasunak ikasi zituen.^[3]

1888ko ekainaren 30ean fisiko-matematika karreran graduatu zen eta 1889ko uztailaren 15ean, 19 urterekin, medikuntzakoa amaitu zuen, biak nota bikainekin.^[2]

Unibertsitatean Enrique López Veitía medikua ezagutu zuen eta 1889ko uztailaren 20an ezkondu ziren. López Veitía doktorea oftalmologian espezializatu zen eta Espezialitateen Poliklinika eta bere artxiboak zuzentzen zituen. Klinika horretan, Laura Martínez de Carvajal hasi zen bere lanbidean; laguntzaile nagusi bihurtu zen, eta pazienteen kargu geratu zen senarrak artatzerik ez zuenean.^[4]

Biak batera joan ziren kongresu mediko askotara, eta argitalpen askotan ere parte hartu zuten, hala nola Notas fisiológicas, Observaciones clínicas eta Ocular leprosy-n, bai eta Oftalmología clínica-ren hiru liburukietan ere.^[1]

Senarra hil eta urte batzuetara, 1891ko otsailaren 10ean, "El retiro" finka eraikitzea erabaki zuen, 1917an. Bertan, behartsuentzako doako eskola txiki bat ezarri zuen, eta bere alaba Mariarekin batera hartu zuen horren ardura. Handik gutxira, ordea, tuberkulosia diagnostikatu zioten, eta gaixotasun horren ondorioz hil zen 1941eko urtarrilaren 24an.^[1]

Zientzia Fisiko-Matematikoetako doktore eta Kubako Zientzia Akademiako idazkaria zen Lilliam Álvarez Díazen arabera, "Laurak gogor borrokatu behar izan zuen, eta gizarte kolonialaren konbentzionalismoei eta aurreiritziei aurre egin behar izan zien mediku izateko. Horrela gainditu behar izan zituen denak gizonak ziren gela batean egote hutsak sortutako iseka eta iruzkin iraingarriak, haietako askok bitxikeriatzat jotzen baitzuten. Gainera, irakasle batzuek ezarritako irakaskuntza-trabak pairatu zituen".

Álvarez Díazek esan zuen, halaber, iturri batzuek Latinoamerika osoan zedula profesional batekin medikuntzan jardun zuen lehen emakume gisa kokatzen dutela, baina ez dela ofizialki frogatutako gertaera bat.

Pietate Bandoko kide izan zen, urte haietan Jeanette Ryder andreak sortu eta zuzendu zuena, eta bere ondasun guztiak haurrak eta animalia babesgabeak biltzeko erabili zituena.^[3]

Tuberkulosia diagnostikatu zioten, eta gaixotasun horren ondorioz hil zen, 71 urte zituela.^[5]

Erreferentziak

↑ ^a ^b ^c ^d (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2019-11-28). «Laura Martínez de Carvajal, pionera de la medicina y la oftalmología cubana» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-08-27).
↑ ^a ^b ^c ^d «Laura Martínez de Carvajal, la primera cubana en convertirse en médico». Cubadebate..
↑ ^a ^b ^c «Laura Martínez de Carvajal y del Camino | Biblioteca UH» web.archive.org 2020-07-27 (Noiz kontsultatua: 2024-08-27).
↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) infomed, red telematica de salud en cuba. (1999-02-11). «histologia» www.sld.cu (Noiz kontsultatua: 2024-08-27).
↑ (Gaztelaniaz) Habana, Laura Martínez de CarvajalPrimera mujer médico y oftalmóloga de CubaNombreLaura Martínez de Carvajal y del CaminoNacimiento27 de agosto de 1869La; de 1941Cotorro, CubaFallecimiento24 de enero; Habana, La; CubaNacionalidadCubanaCiudadaníaCubanaOcupaciónOftalmología. «Laura Martínez de Carvajal - EcuRed» www.ecured.cu (Noiz kontsultatua: 2024-08-27).