María Teresa Castells

María Teresa Castells
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	María Teresa Castells
Jaiotza	Busturia, 1935
Herrialdea	Bizkaia, Euskal Herria
Heriotza	Donostia, 2017ko irailaren 10a (81/82 urte)
Heriotza modua	istripuzko heriotza
Familia
Ezkontidea(k)	Jose Ramon Rekalde
Anai-arrebak	ikusi Miguel Castells Jose Manuel Castells ^(en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	liburu-saltzailea
Jasotako sariak	ikusi Medal of Work Merit (2007)

María Teresa Castells Artetxe (Busturia, Bizkaia, 1935 – Donostia, 2017ko irailaren 10a) gipuzkoar liburu-saltzailea izan zen, frankismoaren eta terrorismoaren aurkako borroka kulturalarengatik ezaguna. Hainbat hamarkadatan sufritu zuen, eta mehatxatu eta eraso egin zioten Lagun liburudendari, Donostian kokatua, dozenaka aldiz.^[1]^[2]^[3] Bere senarra, Jose Ramon Recalde, askatasunaren aldeko borrokan parte hartzen ari zen, eta 2000ko irailaren 14an ETAren atentatu batean tirokatu zuten.^[4]

Bizitza

Maria Teresa Castells Artetxe 1935ean jaio zen, Espainiako gerra zibila hasi baino urtebete lehenago. Miguel Castells Adriaensens (1904-1987) notario valentziarraren eta Maria Isabel Arteche euskal herritarraren alaba zen.^[5] Bere familia Gipuzkoako hiriburuan bizi izan zen haurtzarotik, 1944. urtetik. Bere nebetako bat Miguel Castells (1931) politikaria izan zen.

Txikitatik irakurketarekiko interes handia sentitu zuen, eta literaturako berritasunekiko interesa ere bai; gerora, euskararen defendatzaile eta dibulgatzaile handia izan zen.

Lagun liburu-denda

1968an Jose Ramon Rekalde senarrarekin eta Ignacio Latierrorekin Lagun liburu-denda sortu zuen Donostiako Parte Zaharrean. Liburu denda frankismoaren garaian ekitaldi antifrankistak antolatu zituen eta hainbat aldiz liburu-denda itxi eta eraso zuten. Gero, ETAren aurkako borrokaren alde egin zuen eta kale borroka jasan zuen.^[6]

Liburudenda, Joan Cremades epailearen arabera Europako erasorik handiena jasan zuena, tristeki ezaguna egin zen, behin eta berriz mehatxuak eta erasoak jasan ondoren, bai Francoren erregimenaren garaian, haren kidekoek, bai demokrazian zehar euskal ezker abertzale nazionalistak, bitxia bada ere, guztiz kontrakoak ziren ideologiak.^[7]

Eraso horietako baten ondoren, molotov koktelekin kaltetuta, dendak nahiago izan zuen hiriko alde zaharrean zuen kokapenetik eremu lasaiago batera mugitu, nahiz eta horrela ere ez zen erasoetatik libratu.^[8]

Horrelako egoeren aurrean, Maria Teresak ere bere hiriko bizilagun askoren babesa jaso zuen.^[9]

Maria Teresa, bere aldetik, beti izan zen bere sustraien eta askatasunaren defendatzaile, hitzaren zentzurik zabalenean, eta bere kultur dendan era askotako tertuliak eta aktak antolatu zituen, gehienak euskal kulturarekin lotutakoak.^[10]

Liburudendaren lehen urteetan, bere jarduerarengatik atxilotuta egon zen, atzeko aldean erregimen frankistak debekatutako liburuak saltzen zituelako eta bilera politikoak antolatzen zituelako. Gainera, helburu horrekin bereziki Frantziatik etortzen zen jendeak ere bisitatzen zuen, Pierre Vilar edo Manuel Tuñón de Lara, esaterako.^[11]

2020an Enrique Ruano Fundazioaren Giza Eskubideen saria jaso zuen Lagun liburu-dendak.

Omenaldiak

2002an, Donostiako Hiritar Merezimenduaren Urrezko Domina.^[12]^[13]
2007an, Donostia hiriko Hiritar Merezimenduaren Domina.^[14]

2016an, Ramon Rubial Saria.^[15]^[16]

Erreferentziak

↑ Fallece María Teresa Castells, un símbolo de la lucha por las libertades. 11 de setembre de 2017.
↑ Muere María Teresa Castells, símbolo de la "resistencia" ante ETA. 12 de setembre de 2017.
↑ Emotiva despedida a Maria Teresa Castells. 12 de setembre de 2017.
↑ Muere María Teresa Castells, símbolo de la "resistencia" ante ETA. 11 de setembre de 2017.
↑ Txantiloi:Format ref https://elpais.com/diario/1987/10/27/agenda/562287601_850215.html
↑ Ormazabal, Mikel. (2017-9-11). «Fallece María Teresa Castells, un símbolo de la lucha por las libertades» El País.
↑ Superviviente del terror. 7 d'abril de 2006.
↑ Reabre la librería Lagun en una zona "más tranquila" de San Sebastián para evitar los ataques de radicales. 6 d'agost de 2001.
↑ Cuando los vascos hacían cola para comprar libros quemados en Lagun. 11 de setembre de 2017.
↑ Saizarbitoria y Aramburu conversarán hoy sobre literatura en la librería Lagun. 3 de novembre de 2016.
↑ "En Lagun hemos trabajado bastante y, sobre todo, contra viento y marea". 7 de desembre de 2006.
↑ Goia destaca la trayectoria de "resistencia y defensa de la libertad" de María Teresa Castells. 11 de setembre de 2017.
↑ Adiós a María Teresa Castells, un referente de libertad y resistencia. 12 de setembre de 2017.
↑ https://web.archive.org/web/20170916192923/http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2017/09/11/politica/euskadi/fallece-maria-teresa-castells-simbolo-de-la-resistencia-ante-eta-
↑ «X Edición Premios Ramón Rubial» Fundación Ramón Rubial.
↑ 18 de setembre de 2017.