Tesselse Groene

De Tesselse Groene (ofwel Texelse Groene) was een Nederlandse schapenkaas die tussen de 15de en 20ste eeuw werd geproduceerd op onder andere Texel. De kaas werd geëxporteerd naar diverse Europese landen.[1] Hij had een scherpe smaak die deed denken aan die van Parmezaanse kaas. Deze smaak ontleende hij aan het verteerde grassap in schapenkeutels.[2]

Bereidingswijze

Een aftreksel van verse schapenkeutels werd aan de schapenmelk toegevoegd. Dat kleurde de kaas en zorgde voor een karakteristieke, scherpe smaak.[3][4]

Ontstaansgeschiedenis

Naar verluidt is het procedé per ongeluk ontdekt.[5] Bij het melken kon het voorkomen dat een schapenkeutel in de melkemmer belandde.[5] Het was zonde om de melk weg te gooien. Het maken van groene kaas bleek voordelen te hebben: de kaas kreeg er een exquise smaak van en hij schimmelde en scheurde minder snel dan de witte variant.[6] Hij werd als Tesselse Groene bekend, maar werd ook (op minder grote schaal) gemaakt op Wieringen,[7] Terschelling[8] en Griend ('Grindsche').[9] Aan het maken van de Friese 'griene tsiis' kwamen geen schapenkeutels te pas.

Populariteit

Tussen de 15de en 20ste eeuw werden er tienduizenden van deze kaasjes geëxporteerd naar landen binnen Europa.[1][10] De Tesselse Groene werd tot in Italië geroemd om haar uitgesproken smaak, die volgens sommigen zelfs de smaak van de befaamde Parmezaanse kaas overtrof.[11]

Het gebruik van schapenkeutels bij de bereiding van Tesselse Groene was op Texel geen geheim. Aan de massale export van de kaas kwam een eind door economische redenen: het exporteren van schapenvlees (hoofdzakelijk naar Engeland) leverde meer winst op dan het exporteren van kazen.[2] Binnenlandse consumptie werd meer en meer vervangen door buitenlandse kazen zoals Roquefort. Na 1866 werden in de Verslagen van den Landbouw geen meldingen meer gemaakt van de schapenkaas.[12]

Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ a b Rob van Ginkel (1995). Groen--zwart: Texels in het hart; beschouwingen over een eilandcultuur. Het Spinhuis, pp. 24.
  2. ↑ a b Historische Vereniging Texel, De groene Texelse Schapekaas. Iets over de geschiedenis en de bereidingswijze (1 juni 1991). Geraadpleegd op 8 mei 2021.
  3. ↑ Alons, Jan (juni). De groene Texelse Schapekaas. Iets over de geschiedenis en de bereidingswijze. Historische Vereniging Texel 1991: 4-7
  4. ↑ le Francq van Berkhey, Johannes (1811). Natuurlyke historie van Holland. Deel 9.. P.H. Trap, Leiden, "14. Bevattende eene beschrijving van het kaasmaken, en de daartoe gebruikt wordende werktuigen en gereedschappen.", pp. 460. Geraadpleegd op 14 mei 2021.
  5. ↑ a b Karin Luiten, Kaasmakerij Wezenspyk. Geraadpleegd op 8 mei 2021.
  6. ↑ van Ruitenburg, Annette (2011). Het behoud van de Texelse schapenkaas. Lekker Nijver 2011
  7. ↑ Jo Daan (1950). Wieringer land en leven in de taal.
  8. ↑ Ankie Schol (2009). Fraagprikken en hoepelstokken. Geschiedenis en recepten van Terschellinger gerechten en hedendaagse variaties daarop.
  9. ↑ H. Brugmans (1917). Nederland door de eeuwen heen, deel 1.
  10. ↑ Pieter Nicolaas Boekel (1929). De zuivelexport van Nederland tot 1813.
  11. ↑ Ludovico Guicciardini (1567). Descrittione di tutti i Paesi Bassi.
  12. ↑ Pluimvee, schapen geiten, Handboek der Aardrijkskunde, 1934-1936, R. Schuiling