Łacinka białoruska
| Ten artykuł od 2011-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Łacinka białoruska, łacinka (biał. лацінка, łacinka) – wariant alfabetu łacińskiego, który został przystosowany do zapisu języka białoruskiego.
Współczesna łacinka białoruska oparta jest o alfabet polski z dodatkiem haczków (č, š, ž; podobnie jak w czeskim czy chorwackim), litery v oraz ŭ, za to nie zawiera liter ą, ę, ó, w i ż.
Pierwotnie była bliższa alfabetowi polskiemu i zamiast š, č, ž i v używano odpowiednio sz, cz, ż i w, którą zastąpiono w ostatniej kolejności w XX wieku.[1]
Po upadku Związku Radzieckiego i uzyskaniu niepodległości przez Białoruś rozpoczęto pracę nad przywróceniem łacinki do zapisu języka białoruskiego, ale używana jest ona bardzo rzadko. Posługuje się nią na przykład środowisko skupione wokół tygodnika „Nasza Niwa” i pisma Arche oraz zespół N.R.M. – większość tytułów ich płyt i piosenek jest zapisana właśnie łacinką.
Alfabet
Litera | Wymowa IPA |
---|---|
A a | a |
B b | b |
C c | ʦ – jak polskie c; w wersji miękkiej (przed i) dźwięk wymawiany jak cj w końcówce -cja |
Ć ć | ʦʲ – dźwięk wymawiany jak „syczące” cj |
Č č | ꭧ – jak polskie cz (zawsze twarde) |
D d | d (zawsze twarde) |
E e | ɛ – jak polskie e |
F f | f |
G g | ɡ – jak polskie g |
H h | ɣ – jak dźwięczne polskie ch |
I і | i; po spółgłosce a przed samogłoską tylko jako znak zmiękczenia |
J j | j |
K k | k |
L l | ʎ – jak polskie miękkie l |
Ł ł | ɫ – kresowe (welaryzowane) ł |
M m | m |
N n | n; w wersji miękkiej (przed i) – jak ń |
Ń ń | ɲ – jak polskie ń |
O o | ɔ – jak polskie o |
P p | p |
R r | r (zawsze twarde) |
S s | s; w wersji miękkiej (przed i) dźwięk wymawiany jak sj w końcówce -sja |
Ś ś | sʲ – dźwięk wymawiany jak „syczące” sj |
Š š | ʂ – jak polskie sz (zawsze twarde) |
T t | t (zawsze twarde) |
U u | u |
Ŭ ŭ | w – u[2] niezgłoskotwórcze – jak polskie ł lub u w słowie Europa |
V v | v – jak polskie w |
Y y | ɨ – jak polskie y |
Z z | z; w wersji miękkiej (przed i), dźwięk wymawiany jak zj w końcówce -zja |
Ź ź | zʲ – dźwięk wymawiany jak „syczące” zj |
Ž ž | ʐ – jak polskie ż (zawsze twarde) |
Dwuznak | Wymowa IPA |
Ch ch | x – jak polskie ch |
Dz dz | ʣ – jak polskie dz; w wersji miękkiej (przed і), dźwięk wymawiany jak dzj w końcówce -dzja |
Dź dź | ʣʲ – dźwięk wymawiany jak „syczące” dzj |
Dž dž | ꭦ – jak polskie dż (zawsze twarde) |
Transliteracja tekstu z cyrylicy na łacinkę
Cyrylica | na początku wyrazu; po samogłosce | po spółgłosce | po miękkim znaku; po apostrofie | po spółgłosce л |
---|---|---|---|---|
а | a | a | - | a |
э | e | e | - | e |
і | i | i | ji | i |
о | o | o | - | o |
у | u | u | - | u |
ы | - | y | - | y |
я | ja | ia | ja | a |
е | je | ie | je | e |
ё | jo | io | jo | o |
ю | ju | iu | ju | u |
Cyrylica | Normalnie | przed ь; przed: п, б, в, ф, м, с, з, ц, дз, л, н + я, е, ё, ю, ь |
---|---|---|
б | b | b |
в | v | v |
г | h, w wyrazach obcych g | h, w wyrazach obcych g |
д | d | - |
ж | ž | - |
з | z | ź |
й | j | j |
к | k | k |
л | ł | l (także przed і, я, е, ё, ю) |
м | m | m |
н | n | ń |
п | p | p |
р | r | - |
с | s | ś |
т | t | - |
ў | ŭ | ŭ |
ф | f | f |
х | ch | ch |
ц | c | ć |
ч | č | - |
ш | š | - |
ь | - | - |
' | - | - |
Przykład literacki
Wiersz Natalli Arsieńniewy pt. „Mahutny Boża”
Cyrilica: Магутны Божа
| Łacinka: Mahutny Boža
| Tłumaczenie Wszechmocny Boże
|
Przypisy
Zobacz multimedia związane z tematem: Łacinka białoruska |
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Strona o języku białoruskim (ang.)
- Keyboard Lithuaniae 1009—2009 i Litwinska-biełaruskaja lacinskaja abeceda
- лацiнка (раскладка клавіятуры) для "чайнікаў"
- Latynizator - online konwerter stron internetowych z cyrylicy na łacinkę
- p
- d
- e
Języki indoeuropejskie |
| ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Języki uralskie | |||||||||||||
Języki turkijskie |
| ||||||||||||
Inne |
- p
- d
- e
Alfabetyczne |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Spółgłoskowe (abdżady) | |||||||||||
Półalfabetyczne | |||||||||||
Alfabetyczno-sylabiczne (abugidy) |
| ||||||||||
Sylabiczne |
| ||||||||||
Logograficzne |
| ||||||||||
Nieodczytane (nieznana struktura) | |||||||||||
Protopisma | |||||||||||
Alfabety fonetyczne | |||||||||||
Pseudoalfabety | |||||||||||
Zapis liczb | |||||||||||
Projekty ideograficzne |
|