Żebrzyca roczna

Żebrzyca roczna

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	żebrzyca
Gatunek	żebrzyca roczna
Nazwa systematyczna
Seseli annuum L. Sp. Pl.: 260 (1753)[3]
Synonimy
Leiotelis annua (L.) Raf. Sium annuum (L.) Roth[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Żebrzyca roczna^[4] (Seseli annuum L.) – gatunek roślin z rodziny selerowatych (baldaszkowatych).

Występuje w dużej części Europy – na obszarze rozciągającym się od Hiszpanii po Ural, przy czym na północy zasięg sięga tylko do Niemiec, Polski i krajów bałtyckich, a na południu do Włoch, Bułgarii, Ukrainy i południowej Rosji^[3].

W Polsce gatunek rozproszony jest w całym kraju, przy czym rzadki jest na obszarach górskich rosnąc tam tylko w niższych położeniach^[5]. Częściej spotykany jest w pasie wyżyn, w dolinie Bugu i dolnej Wisły oraz w Wielkopolsce^[6].

Pokrój

Roślina zielna z wrzecionowatym korzeniem. Szyja korzeniowa okryta tuniką zaschniętych nasad liści. Łodyga do 80 cm wysokości, nierozgałęziona lub rozgałęziona w górnej części; jest krótko owłosiona, obła i kreskowana^[5].

Liście

Dolne liście osadzone na rynienkowatych, długich ogonkach, u nasady rozszerzających się pochwiasto. Blaszka tych liści jest w zarysie podługowato jajowata, 2–3-krotnie pierzasto podzielona, odcinki liści są równowąskie – mają do 15 mm długości i 1 mm szerokości. Mają ostre wierzchołki i owłosione brzegi. Liście średnie i górne siedzą na pochwiastych, nieco rozdętych nasadach i mają blaszki słabiej podzielone^[5].

Kwiaty

Zebrane w baldaszki, które w liczbie 15–30 tworzą dość zbite baldachy złożone o owłosionych i kanciastych szypułach. Pokrywy składają się z co najwyżej dwóch listów, często ich brak. Pokrywki są liczne, mają kształt lancetowaty i błoniasty brzeg. Kielich z krótkimi, szydłowatymi działkami. Płatki korony są białe lub czerwonawe, szeroko jajowate, mają poniżej 1 mm długości. Na szczycie są wycięte i tu z zagiętą do środka łatką^[5].

Owoce

Jajowate lub elipsoidalne rozłupnie o długości do 2,5 mm i szerokości do 1,5 mm. Za młodu są owłosione, ale dojrzewając łysieją. Mają ostrokanciaste żebra, przy czym brzeżne są najszersze (niemal oskrzydlone)^[5].

Rozwija się zarówno jako roślina jednoroczna, dwuletnia jak i bylina. Kwitnie od lipca do września^[5]. Kwiaty są przedprątne i owadopylne^[7].

Rośnie w ciepłych murawach i zaroślach^[7], w świetlistych lasach^[5]. W fitosocjologii gatunek charakterystyczny muraw ze związku Cirsio-Brachypodion pinnati^[8]. Jest gatunkiem wskaźnikowym dla siedliska przyrodniczego 6210 – murawy kserotermiczne^[9].

Na żebrzycy rocznej rozwijają się rdze Puccinia libanotidis i Puccinia nitida. Galasy na łodydze tworzy pluskwiak Planchonia arabidis, na liściach roztocz Aceria peucedani, na kwiatach pryszczarka Lasioptera carophila, a na owocach Kiefferia pericarpiicola z tej samej rodziny. Kwiatostanami żywią się gąsienice motyli – płożka obłączkowiaczka Depressaria depressana i przezierki bladej Sitochroa palealis. W łodygach żerują larwy kózki Musaria argus^[10].

Liczba chromosomów 2n = 22^[11].

Wyróżnia się dwa podgatunki^[3]

• Seseli annuum subsp. annuum – podgatunek nominatywny rosnący w całym zasięgu gatunku,
• Seseli annuum subsp. carvifolium P.Fourn. – podgatunek znany z Francji i Włoch.