Żyworodkowate

Żyworodkowate

Viviparidae
J.E. Gray, 1847[1]
Przedstawiciel rodziny – żyworodka rzeczna (Viviparus viviparus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	ślimaki
Podgromada	przodoskrzelne
Rząd	Architaenioglossa
Nadrodzina	Viviparoidea
Rodzina	żyworodkowate
Typ nomenklatoryczny
Viviparus Montfort, 1810[1]
Synonimy
Paludinidae Fitzinger, 1833[1]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Żyworodkowate (Viviparidae) – rodzina dużych (powyżej 15 mm wys.), słodkowodnych ślimaków z podgromady ślimaków przodoskrzelnych i rzędu Architaenioglossa.

Przedstawiciele rodziny mają prawidłowo rozwinięte narządy lewej strony ciała, mają więc tylko jeden przedsionek, jedną nerkę i jedno skrzele. Wszystkie są żyworodne i rozdzielnopłciowe. Dymorfizm płciowy wyraźnie objawia się w budowie czułków. Samice mają oba czułki jednakowe, natomiast u samców prawy czułek przekształcił się w aparat kopulacyjny i jest znacznie krótszy. Tuż poniżej czułków, na osobnych słupkach, znajdują się parzyste oczy.

Muszle u większości gatunków są gładkie (tylko nieliczne mają dość charakterystyczne urzeźbienie), z mniej lub bardziej wyraźnym spiralnym paskowaniem. Otwór zamknięty cienkim, asymetrycznym, rogowym wieczkiem. Dołek osiowy szczelinowaty lub zupełnie zakryty.

Rodzina dzieli się na trzy podrodziny z następującymi rodzajami^[1]:

• Bellamyinae Rohrbach, 1937
  • Amuropaludina Moskvicheva, 1979
  • Angulyagra H.S. Rao, 1931
  • Anularya L.-J. Zhang & S.-C. Chen, 2015
  • Anulotaia Brandt, 1968
  • Bellamya Jousseaume, 1886
  • Celetaia Clench, 1966
  • Cipangopaludina Hannibal, 1912
  • Dalipaludina L.-J. Zhang, 2023
  • Eyriesia P. Fischer, 1885
  • Filopaludina Habe, 1964
  • Glaucostracia Ancey, 1898
  • Heterogen Annandale, 1921
  • Idiopoma Pilsbry, 1901
  • Larina A. Adams, 1855
  • Margarya G. Nevill, 1877
  • Mekongia Crosse & P. Fischer, 1876
  • Neothauma E.A. Smith, 1880
  • Notopala Cotton, 1935
  • Sinotaia F. Haas, 1939
  • Taia Annandale, 1918
  • Tchangmargarya J. He, 2013
  • Torotaia F. Haas, 1939
  • Trochotaia Brandt, 1974
  • Turgaja Maderni & Martinson, 1969 †
• Lioplacinae Gill, 1863 (Campelominae)
  • Campeloma Rafinesque, 1819
  • Lioplax Troschel, 1857
  • Scalipaludina Starobogatov, 1986 †
• Viviparinae J.E. Gray, 1847
  • Callinina Thiele, 1931
  • Galizgia Mikhaylovskiy, 1903 †
  • Rivularia Heude, 1890
  • Trochopaludina Starobogatov, 1986 †
  • Tulotoma Haldeman, 1840
  • Tulotomops Wenz, 1939 †
  • Viviparus Montfort, 1810

Kilkunastu rodzajów wymarłych nie przypisano do żadnej z powyższych podrodzin, są to^[1]:

• Albianopalin Hamilton-Bruce, B.J. Smith & Gowlett-Holmes, 2002 †
• Apameaus Sivan, Heller & van Damme, 2006 †
• Bathonella Yen, 1948 †
• Czabalaya Bandel & F. Riedel, 1994 †
• Fretacaeles Hamilton-Bruce & Kear, 2006 †
• Igapaludina Matsuoka, 1985 †
• Kaya Van Damme & Pickford, 1999 †
• Kwangsispira Hsü, 1935 †
• Lioplacodes Meek, 1864 †
• Macromargarya T. Ying, Fürsich & S. Schneider, 2013 †
• Paludinopsis Icke & K. Martin, 1905 †
• Paracampeloma Hsü, 1935 †
• Pedinopomus Bickel, 1977 †
• Proviviparus Frese & Ponder, 2021 †
• Rubeyella Yen, 1951 †
• Scalez G.D. Hanna & Gaylord, 1924 †
• Suratia Hamilton-Bruce & Kear, 2010 †
• Tulotomoides Wenz, 1939 †
• Wealdenia Yen, 1966 †

W Europie żyją wyłącznie gatunki z rodzaju Viviparus. Są to:

• Viviparus contectus (Millet, 1813) – żyworodka pospolita
• Viviparus viviparus (Linnaeus, 1758) – żyworodka rzeczna
• Viviparus ater (De Cristofori & Jan, 1832)
• Viviparus acerosus Bourguignat, 1862
• Viviparus mamillatus (Küster, 1852)

W Polsce występują dwa gatunki wymienione jako pierwsze.