Agathosma betulina
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | |||
Rząd | mydleńcowce | ||
Rodzina | rutowate | ||
Rodzaj | bukko | ||
Gatunek | bukko brzozowe | ||
Nazwa systematyczna | |||
Agathosma betulina (Berg.) Pillans J. S. African Bot. 16: 75 1950[3] | |||
Synonimy | |||
| |||
|
Bukko brzozowe, gruszlin karbolistny[4], gruczlin[5] (Agathosma betulina (Berg.) Pillans) – gatunek wiecznie zielonego krzewu dorastającego do 2 m wysokości.
Naturalnie występuje w fynbos (odpowiednik makii) pokrywającym niższe partie gór w zachodniej części RPA. Roślina ceniona ze względu na liście mające właściwości lecznicze, jednak z powodu masowego ich pozyskiwania grozi jej wyginięcie. W ostatnim czasie coraz więcej surowca pochodzi jednak z krzewów uprawnych, co ma chronić okazy dziko rosnące[5].
Morfologia
- Pokrój
- Ogruczolony krzew dorastający do 2 m wysokości[4].
- Pęd
- Młode gałązki mają żółtawe zabarwienie, które z czasem zmienia się na czerwono-brązowe[5].
- Liście
- Ulistnienie równoległe, liście eliptyczne o lekko ząbkowanych brzegach i końcach charakterystycznie wygiętych do tyłu[4]. Osiągają 14-25 mm długości i 6-14 mm szerokości[5]. Wydzielają charakterystyczny aromat[5].
- Kwiaty
- Wonne, białe lub jasnopurpurowe[4]. Posiadają po pięć płatków i osiągają ok. 2 cm średnicy. Rozwijają się od czerwca do listopada[5].
- Owoce
- Pięcioczęściowe torebki, które po rozdzieleniu uwalniają nasiona[potrzebny przypis].
Zastosowania
Roślina lecznicza
- Surowcem zielarskim jest świeży lub wysuszony liść (Folia bucco). Zawiera od 1,5 do 2,5% olejku eterycznego, w którego skład wchodzą m.in. limonen, diosfenol, izo-menton, pulegon, izo-pulegon i terpinen-4-ol[4].
- Działanie: zarówno liść jak i olejek eteryczny działają odkażająco na układ moczowy, moczopędnie i przeciwzapalnie[4]. Działanie na układ moczowy wciąż nie zostało ostatecznie potwierdzone naukowo[4].
- Zastosowanie: liść bukko jest używany wewnętrznie przy schorzeniach nerek i układu moczowego i objawowym leczeniu reumatyzmu, a zewnętrzne stosowany jest na rany i stłuczenia[4].
Roślina jadalna
Zarówno liście jak i olejek stosowane są jako przyprawa poprawiająca smak produktów spożywczych oraz mieszanek ziołowych[4].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).
- ↑ a b Agathosma betulina (P.J.Bergius) Pillans. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-07-01].
- ↑ a b c d e f g h i Ben-Erik van Wyk, Michael Wink: Rośliny lecznicze świata. Wrocław: Medpharm Polska, 2008, s. 35. ISBN 978-83-60466-51-3.
- ↑ a b c d e f Henryk Różański: Folia Bucco, czyli gruczlin w dawnej medycynie, cz. II.. [w:] Medycyna dawna i współczesna [on-line]. [dostęp 2017-07-01].