Aglaja (roślina)

Aglaja

Aglaia odorata

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

mydleńcowce

Rodzina

meliowate

Rodzaj

aglaja

Nazwa systematyczna

Aglaia Loureiro
Fl. Cochinch. 173. Sep 1790^[3]

Typ nomenklatoryczny

A. odorata Loureiro^[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Aglaja^[4] (Aglaia Loureiro) – rodzaj roślin z rodziny meliowatych (Meliaceae). Obejmuje około 120 gatunków występujących w południowo-wschodniej Azji, w północnej Australii i na wyspach zachodniego Pacyfiku^[5]^[6]. Wiele gatunków ma znaczenie użytkowe. Jadalna jest osnówka nasion (np. gatunków A. edulis, A. exstipulata, A. korthalsii, A. sexipetala), męskie kwiaty A. odorata służą do aromatyzowania napojów i pościeli, a sama roślina jest uprawiana jako ozdobna, wiele gatunków pozyskiwanych jest dla drewna^[6]. U roślin z tego rodzaju i tylko u nich stwierdzono ok. 50 zidentyfikowanych związków zawierających szkielet cyclopentatetrahydrobenzofuranu (ang.: rocaglate i rocaglamide derivatives, flavaglines). Związki te (odkryte dopiero w 1982 roku) wykazują działanie przeciwnowotworowe i toksyczne dla niektórych organizmów^[5].

Morfologia

Pokrój: Drzewa i krzewy, o młodych pędach chropowatych lub omszonych^[5].
Liście: Skrętoległe, czasem pozornie naprzeciwległe. Nieparzystopierzaste, trójlistkowe i rzadko pojedyncze. Przylistki całobrzegie^[5].
Kwiaty: Rośliny dwupienne. Kwiaty drobne, kuliste, wyrastają w wiechach z kątów liści. Kielich z 3–5 działkami, głębiej lub płytko wciętymi. Płatki krótkie, w liczbie od 3 do 5. Pręciki w takiej samej lub większej liczbie. Zrosłe są w jajowato lub kuliście wydętą rurkę, na szczycie zagiętą do środka. Zalążnia zawiera od 1 do 3, rzadko do 4 komór, a w każdej 1 lub 2 zalążki, z których w komorze rozwija się co najwyżej 1. Szyjka słupka krótka lub jej brak. Znamię jajowate lub kuliste^[5].
Owoce: Jagoda o owocni włóknistej i zwykle zawierającej lateks naturalny. Nasiona pojedyncze, zwykle otoczone mięsistą osnówką^[5].

Systematyka

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z rodzajów rodziny meliowatych Meliaceae z rzędu mydleńcowców Sapindales w obrębie kladu różowych roślin okrytonasiennych^[2].

Wykaz gatunków^[7]

Aglaia agglomerata Merr. & L.M.Perry
Aglaia aherniana G.Perkins
Aglaia amplexicaulis A.C.Sm.
Aglaia angustifolia (Miq.) Miq.
Aglaia apiocarpa (Thwaites) Hiern
Aglaia archboldiana A.C.Sm.
Aglaia argentea Blume
Aglaia australiensis Pannell
Aglaia barbanthera C.DC.
Aglaia basiphylla A.Gray
Aglaia beccarii C.DC.
Aglaia bourdillonii Gamble
Aglaia brassii Merr. & L.M.Perry
Aglaia brownii Pannell
Aglaia bullata Pannell
Aglaia ceramica (Miq.) Pannell
Aglaia conferta Merr. & L.M.Perry
Aglaia cooperae Pannell
Aglaia coriacea Korth. ex Miq.
Aglaia costata Merr.
Aglaia crassinervia Kurz ex Hiern
Aglaia cremea Merr. & L.M.Perry
Aglaia cucullata (Roxb.) Pellegr.
Aglaia cumingiana Turcz.
Aglaia cuspidata C.DC.
Aglaia densisquama Pannell
Aglaia densitricha Pannell
Aglaia edulis (Roxb.) Wall.
Aglaia elaeagnoidea (A.Juss.) Benth.
Aglaia elliptica (C.DC.) Blume
Aglaia erythrosperma Pannell
Aglaia euryanthera Harms
Aglaia evansensis A.C.Sm.
Aglaia eximia Miq.
Aglaia exstipulata (Griff.) W.Theob.
Aglaia flavescens C.DC.
Aglaia flavida Merr. & L.M.Perry
Aglaia forbesii King
Aglaia foveolata Pannell
Aglaia fragilis A.C.Sm.
Aglaia glabrata Teijsm. & Binn.
Aglaia gracilis A.C.Sm.
Aglaia grandis Korth. ex Miq.
Aglaia heterotricha A.C.Sm.
Aglaia hiernii King
Aglaia ijzermannii Boerl. & Koord.
Aglaia integrifolia Pannell
Aglaia korthalsii Miq.
Aglaia lancilimba Merr.
Aglaia lawii (Wight) C.J.Saldanha
Aglaia laxiflora Miq.
Aglaia lepidopetala Harms
Aglaia lepiorrhachis Harms
Aglaia leptantha Miq.
Aglaia leucoclada C.DC.
Aglaia leucophylla King
Aglaia luzoniensis (Vidal) Merr. & Rolfe
Aglaia mackiana Pannell
Aglaia macrocarpa (Miq.) Pannell
Aglaia macrostigma King
Aglaia malabarica Sasidh.
Aglaia malaccensis (Ridl.) Pannell
Aglaia mariannensis Merr.
Aglaia membranifolia King
Aglaia monozyga Harms
Aglaia multinervis Pannell
Aglaia odorata Lour.
Aglaia odoratissima Blume
Aglaia oligophylla Miq.
Aglaia pachyphylla Miq.
Aglaia palembanica Miq.
Aglaia pannelliana W.N.Takeuchi
Aglaia parksii A.C.Sm.
Aglaia parviflora C.DC.
Aglaia penningtoniana Pannell
Aglaia perviridis Hiern
Aglaia pinnata (L.) Druce
Aglaia pleuropteris Pierre
Aglaia polyneura C.DC.
Aglaia puberulanthera C.DC.
Aglaia pyriformis Merr.
Aglaia ramotricha Pannell
Aglaia rimosa (Blanco) Merr.
Aglaia rivularis Merr.
Aglaia rubiginosa (Hiern) Pannell
Aglaia rubrivenia Merr. & L.M.Perry
Aglaia rufibarbis Ridl.
Aglaia rufinervis (Blume) Bentv.
Aglaia rugulosa Pannell
Aglaia saltatorum A.C.Sm.
Aglaia samoensis A.Gray
Aglaia saxonii W.N.Takeuchi
Aglaia scortechinii King
Aglaia sessilifolia Pannell
Aglaia sexipetala Griff.
Aglaia silvestris (M.Roem.) Merr.
Aglaia simplicifolia (Bedd.) Harms
Aglaia smithii Koord.
Aglaia soepadmoi Pannell
Aglaia speciosa Blume
Aglaia spectabilis (Miq.) S.S.Jain & S.Bennet
Aglaia squamulosa King
Aglaia stellatopilosa Pannell
Aglaia subcuprea Merr. & L.M.Perry
Aglaia subminutiflora C.DC.
Aglaia subsessilis Pannell
Aglaia tenuicaulis Hiern
Aglaia teysmanniana (Miq.) Miq.
Aglaia tomentosa Teijsm. & Binn.
Aglaia unifolia P.T.Li & X.M.Chen
Aglaia variisquama Pannell
Aglaia vitiensis A.C.Sm.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2014-06-28] (ang.).
↑ ^a ^b Agrostocrinum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2014-06-28].
↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 83.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hua Peng & Caroline M. Pannell: Aglaia. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-28].
↑ ^a ^b David J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants. Cambridge University Press, 1997, s. 18. ISBN 0-521-41421-0.
↑ Aglaia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-06-28].