Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Berezce

Cerkiew Przemienienia Pańskiego
w Berezce

Stan 2021
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Berezka
Wyznanie	obecnie nieużytkowana
Kościół	greckokatolicki
Wezwanie	Przemienienia Pańskiego
Historia Data zakończenia budowy 1868 Poprzednie wyznanie Kościół Greckokatolicki w Polsce do 1947
Położenie na mapie gminy Solina Berezka, ruiny cerkwi
Położenie na mapie Polski Berezka, ruiny cerkwi
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Berezka, ruiny cerkwi
Położenie na mapie powiatu leskiego Berezka, ruiny cerkwi
49°23′37,3″N 22°22′58,3″E/49,393694 22,382861
Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Berezce – greckokatolicka murowana cerkiew, wzniesiona we wsi Berezka.

Po 1947 opuszczona, obecnie w stanie ruiny.

Cerkiew w Beresce wzniesiono w roku 1868. Zastąpiła we wsi wcześniejszą drewnianą cerkiew, pochodzącą z XV wieku (prawdopodobnie z roku 1444 – taka data widniała na jednej z belek ściągających zwieńczenie), która rozebrana została w drugiej połowie XIX wieku. W roku 1914 przeprowadzono renowację ikonostasu, zaś w roku 1920 odnowiono całą cerkiew. Po roku 1947 stała opuszczona. W roku 1950 bez powodzenia próbował przejąć ją kościół rzymskokatolicki. 2 lutego 1953 roku Państwowe Gospodarstwo Rolne w Olszanicy otrzymało od Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej zezwolenie na rozbiórkę cerkwi w Beresce, a także cerkwi w Dziurdziowie, Hoczwi, Mchawie, Myczkowie i Średniej Wsi. Do rozbiórki jednak nie doszło, gdyż w maju tego samego roku w Beresce powstała spółdzielnia produkcyjna, której ostatecznie przekazano budynek cerkwi. W latach 50. zerwana została blacha z dachu. Obecnie cerkiew znajduje się w ruinie. Zachowały się mury do wysokości gzymsu koronującego.

Nawa, zbudowana na planie ośmiokąta, nieproporcjonalnie duża w porównaniu z babińcem i prezbiterium, wzniesionymi na planie prostokąta. Nad nawą znajdowała się, niezachowana do czasów obecnych, ośmiopolowa kopuła o konstrukcji drewnianej.

Przy cerkwi znajdowała się nieistniejąca już dzwonnica, na której w XIX wieku wisiały, opatrzone ruskimi napisami, dwa dzwony z 1671 i 1697 roku.

Na miejscu rozebranej cerkwi z XV wieku wzniesiono w XIX wieku murowaną kaplicę. Od 1970, po powiększeniu, służyła jako kościół rzymskokatolicki. Została rozebrana w latach 90. XX wieku, a na jej miejscu wybudowano nowy kościół.

• StanisławS. Kryciński StanisławS., Cerkwie w Bieszczadach, Pruszków: Wydawnictwo Rewasz, 2005, s. 23-24, ISBN 83-89188-39-2, ISBN 83-89188-38-4, OCLC 69495051 .
• Wirtualny Spacer po ruinach cerkwi w Berezce. atrakcjewbieszczadach.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].