Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Czumowie

Cerkiew Przemienienia Pańskiego – początkowo unicka, następnie prawosławna cerkiew w Czumowie, wzniesiona w XVIII w. i rozebrana podczas akcji rewindykacyjno-polonizacyjnej w 1938.

Cerkiew została zbudowana na potrzeby miejscowej parafii unickiej początkowo jako kaplica filialna parafii w Ślipczu, ufundowana przez Stanisława Kurdwanowskiego^[1]. W 1875, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, została przemianowana na prawosławną^[1]. Pozostała czynna do 1915, gdy prawosławne duchowieństwo i wierni udali się na bieżeństwo^[2]. W niepodległej Polsce nie uzyskała zgody na wznowienie działalności^[3][4], chociaż w Czumowie i w sąsiednich wsiach wyznawcy prawosławia byli w większości^[5].

Nieużytkowana cerkiew w Czumowie została rozebrana podczas akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej w 1938. Oficjalnie poinformowano, że budynek był w bardzo złym stanie technicznym, jednak według Krzysztofa Grzesiaka mógł być to fałszywy pretekst dla zniszczenia obiektu sakralnego^[6]. Wyposażenie nieczynnej świątyni przeniesiono do cerkwi w Hrubieszowie^[3].

W sąsiedztwie świątyni znajdował się cmentarz, z którego zachowało się ok. 10 nagrobków^[1].

• D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994.
• Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918–1939. Wydawnictwo Archidiecezjalne GAUDIUM, 2010. ISBN 978-83-7548-003-0. Brak numerów stron w książce