Czerwień (Białoruś)

Czerwień

Чэрвень

Herb Flaga
Państwo	Białoruś
Obwód	miński
Populacja (2010) • liczba ludności	10 100[1]
Nr kierunkowy	+375 1714
Kod pocztowy	223232
Tablice rejestracyjne	5
Położenie na mapie obwodu mińskiego Czerwień
Położenie na mapie Białorusi Czerwień
53°42′28″N 28°25′56″E/53,707778 28,432222
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Ihumeń

Ten artykuł dotyczy miasta na Białorusi. Zobacz też: inne znaczenia.

Czerwień (biał. Чэрвень; ros. Червень) – miasto na Białorusi w obwodzie mińskim, stolica rejonu czerwieńskiego. Do 18 września 1923 nosił nazwę Ihumeń (biał. Ігумен, igumen); 10,1 tys. mieszkańców (2010).

W 1909 roku, w czasie wyborów samorządowych, do rady miejskiej zostało wybranych 6 Rosjan, 3 Polaków i 1 Żyd^[2].

Podczas okupacji hitlerowskiej, jesienią 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 3500 osób. 1 lutego 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali na terenie getta. Sprawcami zbrodni było Einsatzkommando 8, żołnierze z 286 Dywizji Bezpieczeństwa oraz białoruska policja. Akcją dowodził oficer SS Heinz Richter^[3].

Urodził się tu Antoni Dubiński (ur. 30 lub 31 marca bądź 18 kwietnia 1891, zm. 1940 w Kijowie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego.

W pobliskim lesie w uroczyskach Cegielnia i Wysoki Stan znajdują się masowe groby więźniów narodowości białoruskiej, polskiej i litewskiej przyprowadzonych z Mińska w trakcie tzw. „Drogi śmierci” po ataku Niemiec na ZSRR i zabitych 26 czerwca 1941 r. przez NKWD^[4][5]. W trakcie marszu zginęło 5–7 tysięcy osób. Do Czerwienia dotarło ok. 2 tysiące. Na przedmieściu rozstrzelano kilkaset osób.

Na grobach ustawiono kilka pomników, m.in. autorstwa miejscowego rzeźbiarza Gienadija Matusewicza^[6], i tablic pamiątkowych. Od 1991 w końcu czerwca odbywają się tam uroczystości, niechętnie widziane przez obecne władze białoruskie.

• Lipińska G., Jeśli zapomnę o nich..., 1990
• Stankiewicz-Januszczak, J., Marsz śmierci – ewakuacja więźniów z Mińska do Czerwieni 24–27 czerwca 1941 r., Volumen (1999)
• Stankiewicz-Januszczak J., Dziś mówię ludziom, co mówiłam Bogu..., ISBN 83-914184-9-9.
• Petruitis J., Kaip jie mus sušaudė, Kaunas, 1942, 1990 (lit.)
• Tumas J. Kelias į Červenę, Vilnius, 1990 (lit.)

• Dariusz Tarasiuk: Między nadzieją a niepokojem. Działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905–1918. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 211. ISBN 978-83-227-2629-7.

• Historia. [dostęp 2007-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 czerwca 2017)]. (ros.).
• Historia. belarus-magazine.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-06)].
• Fotografie na Radzima.org
• Byłe więzienie, pomniki. charter97.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].
• Masakra
• Lista rozpoznanych litewskich ofiar
• Drugie Kuropaty
• Ihumeń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 249 .
• Czerwień (Białoruś), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 607 .
• Garady.org. garady.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-19)].