Długi Marsz (NOVJ)

Ten artykuł dotyczy marszu partyzantów w Jugosławii. Zobacz też: chiński Długi Marsz.

Długi Marsz NOVJ

II wojna światowa na Bałkanach
Czas	21 czerwca – 4 listopada 1942
Terytorium	okupowana Jugosławia
Przyczyna	potrzeba przegrupowania sił NOVJ
Wynik	sukces partyzantów
Strony konfliktu
NOVJ  Niemcy  Chorwacja  Włochy
Dowódcy
Josip Broz Tito Paul Bader
brak współrzędnych

Długi Marsz – marsz partyzantów Narodowej Armii Wyzwolenia Jugosławii (NOVJ), trwający od czerwca do listopada 1942 w czasie II wojny światowej.

20 kwietnia 1942 na terenie Bośni, Hercegowiny i Czarnogóry rozpoczęła się trzecia ofensywa antypartyzancka. Zadaniem wojsk niemieckich, włoskich, ustaszy i czetników było rozbicie na tych terenach jednostek partyzanckich i zlikwidowanie dowództwa NOVJ. Partyzanci Josipa Broza Tity wycofując się zostali okrążeni w rejonie Fočy (Bośnia). W tej krytycznej sytuacji Tito nakazał swoim czterem brygadom (wraz z rannymi i uchodźcami), wyruszyć w nocy z 21 na 22 czerwca spod Fočy w dwóch kolumnach na północny zachód, aby pod Banja Luką i Bihaciem połączyć się z oddalonymi o około 350 kilometrów partyzantami NOVJ, a podczas marszu przez zachodnią Bośnię i północno-zachodnią Chorwację zyskać wzmocnienia w ludziach i uzbrojeniu.

Ów marsz odbywający się głównie nocą, biegł przez góry równolegle do wybrzeża Adriatyku i był słabo obsadzony (czetnicy i wojska chorwackie), na terenach okupowanych przez Włochy. Pojedyncze jednostki, działające na skrzydłach maszerujących kolumn, atakowały urządzenia telekomunikacyjne, wysadzały mosty i „oczyszczały” składy z zaopatrzeniem dla wojsk chorwackich.

• 3 lipca prawa, południowa kolumna marszu zaatakowała ważny szlak kolejowy Sarajewo-Mostar i zniszczyła go.
• 7 lipca lewa, północna kolumna marszu zdobyła ważne strategicznie miasto Konjic.

Kolumny zbliżyły się do Livna, gdzie nawiązały kontakt z grupami partyzanckimi operującymi w rejonie Drvar-Petrovac.

• 6 sierpnia Livno zostało zdobyte, po ciężkich walkach z wojskami włoskimi i jednostkami ustaszów.
• 24 sierpnia prawa, południowa kolumna marszu zdobyła leżący na południe od Banja Luki Mrkonjić Grad i unieruchomiła na kilka dni ważny szlak kolejowy Sarajewo-Mostar.
• 25 września prawa, południowa kolumna marszu zdobyła zajęte przez ustaszów Jajce.
• 4 listopada partyzanci Tity po dwudniowych walkach z wojskami chorwackimi zdobyli Bihać.

Wraz ze zdobyciem Bihacia „długi marsz” zakończył się – Narodowa Armia Wyzwolenia Jugosławii osiągnęła duży sukces, wyzwalając prawie 1/6 Jugosławii od okupantów.

• Janusz Piekałkiewicz: Wojna na Bałkanach 1940–1945. Janki koło Warszawy: Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2007. ISBN 978-83-7250-297-1. OCLC 189517515. Brak numerów stron w książce