Dobrcz

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Dobrcz

Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: jezioro Dobrcz.

Dobrcz

wieś
Kościół pw. św. Wawrzyńca
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	bydgoski
Gmina	Dobrcz
Wysokość	90 m n.p.m.
Liczba ludności (2023)	1991[2]
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	86-022[3]
Tablice rejestracyjne	CBY
SIMC	0084356
Położenie na mapie gminy Dobrcz Dobrcz
Położenie na mapie Polski Dobrcz
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Dobrcz
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego Dobrcz
53°15′58″N 18°08′41″E/53,266111 18,144722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dobrcz – (niem. Dobsch, 1942–1945 Dauben) wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Dobrcz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Nazwa wywodzi się od imienia Dobrek będącego skróceniem imienia Dobrociech, Dobrogost. W dokumentach używano nazw: Dobrech, Dobrxe, w wieku XIV Dobrz, wiek XVIII to Dubrcz i Dubrszcz. W XIX wieku ustaliła się nazwa Dóbrcz, która była powszechnie używana jeszcze w XX wieku. Podczas zaboru pruskiego używano nazwy Dobsch.

Dobrcz jest miejscowością o długiej i złożonej historii, która jako siedziba parafii św. Wawrzyńca^[4] istnieje od XII wieku. Pierwsza pisemna wzmianka o Dobrczu pochodzi z 24 czerwca 1213 roku, kiedy to kanclerz Iwo Odrowąż, dziedzicząc wieś po rodzicach, przekazał ją klasztorowi cysterskiemu. Potwierdzenie tej darowizny przez księcia kujawskiego Kazimierza datowane jest na 1242 rok.

W drugiej połowie XIII wieku powstało nowe opactwo cysterskie w Byszewie, będące filią klasztoru sulejowskiego. Na jego uposażenie przeznaczono między innymi Dobrcz. W 1286 roku książę pomorski Mszczuj nadał wsi szeroki immunitet ekonomiczny i sądowy, zwalniając ludność z obowiązków wojskowych, budowy grodów, ich naprawy oraz opłat połowowych i mostowych. Immunitet sądowy zwalniał ludność z wszelkich spraw przed sądami świeckimi.

Po nadaniu księcia pomorskiego, Dobrcz pozostawał w rękach cystersów jeszcze przez dwa lata. W 1288 roku opat Engelbert przeprowadził transakcję z biskupem kujawskim Wisławem, wymieniając Dobrcz wraz z dziesięciną na tereny obecnego Koronowa, znane wtedy jako Smeysche. Zamiana została potwierdzona przez księcia Mszczuja w 1292 roku. Wieś przeszła w posiadanie biskupów włocławskich i pozostała ich własnością aż do XVI wieku. W 1557 roku biskup Wincenty Przerębski przekazał Dobrcz z okolicznymi wioskami na uposażenie dla biskupa pomocniczego. W 1576 roku biskup Stanisław Karnkowski ofiarował wieś kapitule włocławskiej, gdzie pozostawała aż do sekularyzacji w XIX wieku.

Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku Dobrcz znalazł się w zaborze pruskim, pozostając tam aż do przyłączenia Pomorza do odrodzonego państwa polskiego w 1920 roku.

W 1934 roku ustanowiono Gminę Dobrcz. Podczas II wojny światowej, 9 października 1939 roku, wojska niemieckie przeprowadziły masowe egzekucje, rozstrzeliwując około 800 osób, których zwłoki zostały spalone przez hitlerowców.^[5] Po wojnie, w 1945 roku, wznowiono działalność wiejską i gminną. W latach 70. wybudowano nowy budynek Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Ośrodek Zdrowia.

W okresie przełomu ustrojowego lat 80. XX wieku działały lokalne struktury „Solidarności”. W latach 90. wybudowano nową szkołę, a w czerwcu 2006 roku otwarto wyremontowany budynek Gminnej Biblioteki Publicznej. W 2009 roku oddano do użytku kompleks Boisk Orlik przy szkole w Dobrczu, a od 2013 roku funkcjonuje w miejscowości całodobowa pomoc z dyżurem karetki pogotowia.

W latach 1954–1972 Dobrcz należał do gromady Dobrcz, natomiast po reformie administracyjnej w 1973 roku, wieś stała się siedzibą gminy Dobrcz, pozostając w tej roli do dziś.

W miejscowości rosły 2 pomniki przyrody^[6]:

Nr	Forma	Nazwa	Sztuk	Obwód powołanie - zniesienie [cm]	Lokalizacja	Rok powołania	Rok zniesienia	Zdjęcie
1.	Lipa drobnolistna	pojedyncze drzewo	1	350 - b.d.	w pobliżu kościoła	1991	2017
2.	Kasztanowiec zwyczajny	grupa drzew	2	320, 330 - 360, 420	na cmentarzu katolickim	1991	2017

• Dobrcz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 417 .