Dom Towarowy „Podwale” we Wrocławiu
nr rej. A/2479/479/Wm z 1992 | |||
Dom Towarowy „Podwale” | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Miejscowość | Wrocław | ||
Adres | Podwale 37/38 / ul. Świdnicka 37 | ||
Typ budynku | dom towarowy | ||
Styl architektoniczny | secesja | ||
Architekt | sp. Höniger & Sedelmeier | ||
Inwestor | Martin Schneider | ||
Kondygnacje | 4–5 | ||
Rozpoczęcie budowy | 1906 | ||
Ukończenie budowy | 1908 | ||
Ważniejsze przebudowy | 1992 | ||
Pierwszy właściciel | Martin Schneider (do 1929) | ||
Kolejni właściciele | firma A. Wertheim (1929–1939), Abraham Wertheim AG (1940–1945) | ||
Obecny właściciel | WSS Społem | ||
Położenie na mapie Wrocławia | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||
51°06′14,8″N 17°01′48,7″E/51,104100 17,030200 | |||
|
Dom Towarowy „Podwale” (niem. Kaufhaus Martin Schneider, Dom Handlowy Martina Schneidera) – zabytkowy, secesyjny dom towarowy znajdujący się u zbiegu ulic Świdnickiej i Podwale we Wrocławiu.
Historia budynku
Dom handlowy monachijskiej firmy odzieżowej Martina Schneidera pierwotnie mieścił się w przebudowanym[2] na ten cel w 1897 budynku mieszkalno-usługowym stojącym przy ulicy Świdnickiej 37 i 39[a]. Projektantem przebudowy lub, według Pawła Kirschke, nowego budynku był Heinrich Simon. Powstał wówczas budynek w stylu eklektyczym. W 1900 budynek, za sprawą architekta Karla Grossera przeszedł modernizację[2]. Sklepy Schneidera mieściły się na dwóch dolnych kondygnacjach. Około 1906 roku odzieżowy potentat wykupił sąsiadującą działkę przy ulicy Podwale 37 wraz z budynkiem. W 1906 wyburzono stary budynek i rozpoczęto wznoszenie nowego domu towarowego[3].
Kaufhaus Martin Schneider
Dom handlowy został zaprojektowany przez spółkę architektoniczną Höniger & Sedelmayr. Był to secesyjny, ośmioosiowy o wertykalnym układzie fasady budynek, z pięcioma (we wschodniej części) i czterema (w zachodniej części) kondygnacjami. Część wschodnia została pokryta wysokim, czterospadowym dachem a zachodnia dachem dwuspadowym, kalenicowym. Cały budynek został wzniesiony na żelbetonowej konstrukcji szkieletowej o rozpiętości 7,5 metrów. Fasada została podzielona pilastrami z piaskowca. Na parterze znajdowały się okna witrynowe, a na drugiej i trzeciej kondygnacji umieszczono wielkie okna wystawowe. Trzecia i czwarta kondygnacja posiadała mniejsze okna rozdzielone piaskowcowymi kolumienkami; piąta kondygnacja została dodatkowo ozdobiona dekoracjami secesyjno-neogotyckimi. Wejście główne do budynku umieszczono w osi symetrii wyższej części budynku. Wejście ozdobiono piaskowcowym portalem zwieńczonym spłaszczonym łukiem. Naprzeciwko wejścia znajdowała się sień prowadząca do wind umieszczonych w duszach reprezentacyjnych schodów, w ażurowych szybach. Od strony północnej znajdował się trzykondygnacyjny dziedziniec przykryty szklanym dachem[3][2].
Nowy budynek został połączony z budynkiem przy ulicy Świdnickiej, w którym umieszczono drugie wejście i zmieniono witryny. Na kondygnacjach przebito się przez ściany szczytowe, tworząc w ten sposób wielkie sale sprzedaży. W tym samym roku przedłużono północne skrzydło budynku[3][2].
W 1929 roku budynek, na kolejne dziesięć lat, do 1939, stał się własnością firmy Abraham Wertheim AG[b], firmy będącej właścicielem wielkiego domu handlowego Warenhaus Wertheim stojącego naprzeciwko Kaufhaus Martin Schneider[c].
W latach 1939–1945 dom handlowy był własnością firmy Allgemeine Warenhandelsgesellschaft A.G (AWAG)[3].
W 1930 na parterze otworzono restauracje „Cafe Vaterland”[4][3]. W latach 1919–1929 w budynku mieścił się również urząd pocztowy[2].
Po 1945
Od 1946 roku cały budynek stał się własnością Wrocławskiej Spółdzielni Spożywców „Społem”. W jego wnętrzach znajdował się bar mleczny „Nad Fosą”[3], Klub Dziennikarza, do którego uczęszczali Kazimierz Dejmek, Karol Małcużyński, Kalina Jędrusik, Stanisław Dygat czy Zbigniew Cybulski[5]. Na wyższych kondygnacjach mieściły się biura. W 1992 roku budynek przeszedł modernizację: jego trzy kondygnacje spełniały funkcje handlowe, a na czwartej znajdowały się biura DH PSS Społem Podwale. Kolejny remont miał miejsce w 2003 roku, kiedy to odnowiono elewację i wymieniono poszycie dachu[3].
Uwagi
- ↑ W Encyklopedii Wrocławia Krystyna Kirschke wspomina o dwóch przebudowach budynku: w 1987 i 1900, ale w „Leksykonie architektury Wrocławia” Paweł Kirschke wspomina o nowo wybudowanym budynku w 1897 i o jego modernizacji w 1900[3]
- ↑ Pełna nazwa:Manufaktur & Modewarengeschäft der Gebrüder Abraham und Theodor Wertheim
- ↑ Według Krystyny Kirschke firma Wertheim była właścicielem domu towarowego do 1942. Obie daty są mało prawdopodobne ze względu na to, że już w 1937 z powodu prześladowań żydowskich firma Wertheim została przejęta przez Allgemeine Warenhaus Gesellschaft AG[3]
Przypisy
Bibliografia
- Jan Harasimowicz: Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
Linki zewnętrzne
- Dom Towarowy „Podwale” na fotografiach
- p
- d
- e
Centra handlowe |
|
---|---|
Domy towarowe |
|
Galerie handlowe |
|
Hale targowe |