Driakiew

Driakiew

Morfologia (driakiew gołębia)
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	szczeciowce
Rodzina	przewiertniowate
Rodzaj	driakiew
Nazwa systematyczna
Scabiosa L. Sp. Pl.: 98 (1753)[3]
Typ nomenklatoryczny
Scabiosa columbaria L.[4]
Synonimy Acura Hill Anisodens Dulac Asterocephalus Zinn Astrocephalus Raf. Chetastrum Neck. Columbaria J.Presl & C.Presl Cyrtostemma (Mert. & W.D.J.Koch) Spach Euptilia Raf. Gonokeros Raf. Pentena Raf. Scabiosella Tiegh. Sclerostemma Schott Sixalix Raf. Spongostemma (Rchb.) Rchb. Trichopteris Neck. Trochocephalus (Mert. & W.D.J.Koch) Opiz[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Driakiew (Scabiosa L.) – rodzaj roślin w zależności od ujęcia zaliczany do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae lub szczeciowatych Dipsacaceae. Należy do niego blisko 70 gatunków^[3], ewentualnie więcej w przypadku włączenia tu gatunków z rodzaju Lomelosia^[5][6]. Rośliny te występują w strefie umiarkowanej w Europie i Azji (po Japonię i Tajwan na wschodzie) oraz w górach we wschodniej i południowej Afryce^[5][3]. W Polsce rosną dziko cztery gatunki: driakiew gołębia S. columbaria, driakiew lśniąca Scabiosa lucida, driakiew wonna S. canescens i driakiew żółta S. ochroleuca^[7].

Rośliny z tego rodzaju rosną zwykle na łąkach, murawach, na terenach skalistych i w widnych lasach^[5]. Kwiaty zapylane są przez pszczoły, motyle i muchówki^[5].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne i wykorzystywane lokalnie w ziołolecznictwie. Sproszkowane korzenie driakwi gołębiej używane były jako zasypka dla niemowląt^[6]. Nazwa driakiew (teriak) w przeszłości oznaczała stosowane od starożytności lekarstwo o uniwersalnym zakresie stosowania, a czasem dowolne lekarstwo^[8].

Pokrój

Rośliny jednoroczne (tylko dwa gatunki^[9]), dwuletnie i byliny^[10][5], rzadko także półkrzewy^[11] i niskie krzewy^[5]. Osiągają do 1 m wysokości^[5]. Łodyga jest zwykle krótko owłosiona^[9].

Liście

Ulistnienie nakrzyżległe. Dolne liście zwykle całobrzegie, ząbkowane lub pierzasto wcinane, górne klapowane pierzasto^[5]. Dolne liście zwykle skupione w rozety przyziemne^[9].

Kwiaty

Zebrane w spłaszczone koszyczki lub kulistawe główki (dno kwiatostanowe jest nagie, wypukłe lub półkuliste), wsparte miękkimi listkami okrywy zakończonymi szydlasto. Kwiaty brzeżne są wyraźnie większe od znajdujących się wewnątrz kwiatostanu^[5][11]. Kolor kwiatów u różnych gatunków od białego poprzez żółty, różowy do purpurowoniebieskiego^[5]. Kwiat u nasady okryty jest kubkowatym kieliszkiem z 8 bruzdami, w górze z talerzykowato rozpostartym rąbkiem^[11]. W czasie owocowania kieliszek powiększa się i staje się papierzasty^[5]. Kielich u dołu zrośnięty, w górze zwieńczony 5 szczecinkami. Korona z 5 łatkami na końcu, silnie grzbiecista^[11]. Pręciki cztery. Zalążnia dolna, jednokomorowa, z jednym zalążkiem. Szyjka słupka pojedyncza^[5].

Owoce

Niełupki okryte trwałym kielichem i kieliszkiem, z 5 ośćmi^[5][11].

Rodzaj tradycyjnie zaliczany był do rodziny szczeciowatych Dipsacaceae. Rodzina ta od systemu APG II z 2003 włączana jest w randze podrodziny Dipsacoideae Eaton do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae (opcjonalnie, a od systemu APG III z 2009 już definitywnie)^[2][12].

W niektórych ujęciach zaliczane są tu także gatunki z rodzaju Lomelosia (np. S. caucasica)^[5][6].

Wykaz gatunków (ujęcie wg Plants of the World Online)^{[3][13][7][14]}

• Scabiosa adzharica Schchian
• Scabiosa africana L.
• Scabiosa albanensis R.A.Dyer
• Scabiosa amoena J.Jacq.
• Scabiosa andryalifolia (Pau) Devesa
• Scabiosa angustiloba (Sond.) B.L.Burtt ex Hutch.
• Scabiosa arenaria Forssk.
• Scabiosa atropurpurea L. – driakiew purpurowa
• Scabiosa austroafricana Heine
• Scabiosa balcanica (Velen.) Velen.
• Scabiosa × beauverdiana Palez.
• Scabiosa bipinnata K.Koch
• Scabiosa buekiana Eckl. & Zeyh.
• Scabiosa canescens Waldst. & Kit. – driakiew wonna
• Scabiosa cartenniana A.Pons & Quézel
• Scabiosa cephalarioides Lojac.
• Scabiosa cinerea Lapeyr. ex Lam. – driakiew szara
• Scabiosa colchica Steven
• Scabiosa columbaria L. – driakiew gołębia
• Scabiosa comosa Fisch. ex Roem. & Schult.
• Scabiosa correvoniana Sommier & Levier
• Scabiosa corsica (Litard.) Gamisans
• Scabiosa crinita Kotschy & Boiss.
• Scabiosa daucoides Desf.
• Scabiosa delminiana Abadžić
• Scabiosa drakensbergensis B.L.Burtt
• Scabiosa eremophila Boiss.
• Scabiosa farinosa Coss.
• Scabiosa fumarioides Vis. & Pančić
• Scabiosa galianoi Devesa, Ortega Oliv. & J.López
• Scabiosa holosericea Bertol. – driakiew jedwabista
• Scabiosa hyrcanica Steven
• Scabiosa imeretica (Sommier & Levier) Sulak.
• Scabiosa incisa Mill.
• Scabiosa ispartaca Yıld.
• Scabiosa japonica Miq. – driakiew japońska
• Scabiosa jezoensis Nakai
• Scabiosa lacerifolia Hayata
• Scabiosa lachnophylla Kitag.
• Scabiosa libyca Alavi
• Scabiosa lucida Vill. – driakiew lśniąca
• Scabiosa × lucidula Beck
• Scabiosa mollissima Viv.
• Scabiosa nitens Roem. & Schult.
• Scabiosa ochroleuca L. – driakiew żółta
• Scabiosa owerinii Boiss.
• Scabiosa paphlagonica Bornm.
• Scabiosa parielii Maire
• Scabiosa parviflora Desf.
• Scabiosa praemontana Privalova
• Scabiosa pyrenaica All.
• Scabiosa semipapposa Salzm. ex DC.
• Scabiosa silenifolia Waldst. & Kit. – driakiew lepnicowata
• Scabiosa sirnakia Yıld.
• Scabiosa sivrihisarica Yıld.
• Scabiosa solymica (Parolly, Eren & Nordt) Göktürk
• Scabiosa sosnowskyi Sulak.
• Scabiosa taygetea Boiss. & Heldr.
• Scabiosa tenuis Spruner ex Boiss.
• Scabiosa thysdrusiana Le Houér.
• Scabiosa transvaalensis S.Moore
• Scabiosa triandra L.
• Scabiosa triniifolia Friv.
• Scabiosa tschiliensis Grüning
• Scabiosa turolensis Pau
• Scabiosa tuzluca Yıld.
• Scabiosa tysonii L.Bolus
• Scabiosa velenovskiana Bobrov
• Scabiosa vestina Facchini ex W.D.J.Koch – driakiew okryta
• Scabiosa webbiana D.Don

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. W Polsce najczęściej uprawia się driakiew purpurową S. atropurpurea^[7]. Jednoroczne gatunki rozmnaża się przez wysiew nasion na wiosnę, byliny przez wysiew nasion jesienią przez sadzonki i podział. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym, na glebach przepuszczalnych o odczynie od obojętnego do lekko zasadowego^[10].