Gnomonika
| Ten artykuł od 2021-05 wymaga uzupełnienia informacji. Artykuł należy uzupełnić o istotne informacje: Historia gnomoniki. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Gnomonika (gr. gnomoniké téchne od gnómon, γνόμον – ‘pręt wskazujący godzinę w zegarze słonecznym’) – nauka związana z astronomią dotycząca obliczania i kreślenia zegarów słonecznych[3]. Był to jeden z przedmiotów wykładanych w kolegiach jezuickich popularnych w XVII - XVIII wieku. Autorem jednego z najlepszych w Polsce podręczników teoretycznej i praktycznej gnomoniki był kanonik dobromiejski Józef Tuławski. Jego dzieło pt.Gnomonica facilitata ukazało się w Królewcu w roku 1751. Pracę swą kanonik dobromiejski dedykował biskupowi warmińskiemu Adamowi Stanisławowi Grabowskiemu.
Znanym polskim specjalistą w dziedzinie gnomoniki był zmarły w 1977 Tadeusz Przypkowski, którego dziełem są m.in. zegary słoneczne w obserwatorium w Greenwich, a w Polsce - na Kościele Mariackim w Krakowie, Zamku Królewskim w Warszawie, ratuszu w Sandomierzu, przed Pałacem Kultury i Nauki w Warszawie oraz na dziedzińcu Planetarium Śląskiego w Chorzowie[4].
Największe w Polsce i trzecie w świecie, pod względem liczebności i wagi zbiorów, muzeum gnomoniczne znajduje się w Jędrzejowie i zostało założone przez rodzinę Przypkowskich.
Zobacz też
Zobacz hasło gnomonika w Wikisłowniku |
Zobacz multimedia związane z tematem: Gnomon |
- gnomon
- linia południkowa
- odwzorowanie kartograficzne gnomoniczne(inne języki)
Przypisy
- ↑ European Association for AstronomyE.A.A. Education European Association for AstronomyE.A.A., Short history of sundials [online], 2019 .
- ↑ Gnomonics [online], Orologi senza tempo [dostęp 2021-05-27] (ang.).
- ↑ gnomonika, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-11-11] .
- ↑ LudwikL. Zajdler LudwikL., Tadeusz Przybylski - Gnomonik z Jędrzejewa, 1978 .
Linki zewnętrzne
- Polska strona o zegarach słonecznych (pol.)
- Katalog zegarów słonecznych w Polsce (pol.)
- Park zegarów słonecznych w Genk (ang.)
- Historia zegara słonecznego plik multimedialny część 1 i 2. (ang.)
- p
- d
- e
działy główne |
|
---|---|
według składu badanych sygnałów |
|
według badanych źródeł |
|
inne działy czyste | |
nauki interdyscyplinarne | |
inne |
|
- SNL: gnomonikk