Graf Zeppelin (1938)

Ten artykuł dotyczy lotniskowca. Zobacz też: Ferdinand Graf von Zeppelin.

Graf Zeppelin

Klasa	lotniskowiec
Historia
Stocznia	Deutsche Werke Kiel A.G., Kilonia
Położenie stępki	28 grudnia 1936
Wodowanie	8 grudnia 1938
Zamówiony dla  Kriegsmarine
Los okrętu	nigdy nieukończony, zatopiony w 1947 jako okręt-cel
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 23 200 t konstrukcyjna: 28 090 t pełna: 33 550 t
Długość	całkowita: 262,5 m pokładu lotniczego: 240,0 m
Szerokość	kadłuba: 31,5 m pokładu lotniczego: 36,2 m
Zanurzenie	8,5 m
Napęd
4 turbiny, 4 śruby, 16 kotłów typu Le Mont, moc maszyn: 200000 KM
Prędkość	33,8 węzła[1]
Zasięg	8000 Mm (14 816 km) przy 19 węzłach (35 km/h)
Uzbrojenie
16 dział 150 mm, 12 dział przeciwlotniczych 105 mm, 22 działa 37 mm, 28 działek 20 mm Opancerzenie: pancerz burtowy powyżej linii wodnej – 100 mm, pancerz w części rufowej – 60 mm; pancerz w części dziobowej – 60 mm; pancerz zbiorników paliwa lotniczego, magazyny bomb i torped poniżej linii wodnej – 40 mm, pancerz między pokładem lotniczym a górnym hangarem – 20 mm, pokład startowy – 37,5 mm
Wyposażenie lotnicze
Pokład lotniczy: 240 m (długość), 36,2 m (szerokość) Katapulty: 2 Windy: 3 (15,2 m – długość, 14,3 m – szerokość) Hangary: hangar dolny – 170 m (długość), 16 m (szerokość); hangar górny – 183 m (długość), 16 m (szerokość) 42 samoloty podzielone na trzy eskadry. Dwie eskadry myśliwców Messerschmitt Bf 109T i jedna eskadra samolotów bombowo-torpedowych Fieseler Fi 167 lub Junkers Ju 87C[2]
Załoga	1760 + 300
Multimedia w Wikimedia Commons

Graf Zeppelin (Flugzeugträger A) – nieukończony lotniskowiec III Rzeszy z okresu II wojny światowej. Jedyny lotniskowiec w historii Niemiec.

Prace projektowe nad niemieckimi lotniskowcami rozpoczęto na wiosnę 1934 roku. Podjęto decyzję o budowie dwóch jednostek Flugzeugträger A („Graf Zeppelin”) i Flugzeugträger B („Peter Strasser” – ku czci twórcy niemieckiego lotnictwa morskiego) o wyporności 23 430 ton. Prace nad okrętem trwały od 28 grudnia 1936. 8 grudnia 1938 w Kilonii w obecności Adolfa Hitlera i Hermanna Göringa dokonano wodowania pierwszego lotniskowca, któremu nadano imię na cześć konstruktora lotniczego Ferdinanda von Zeppelina. Prace nad obiema jednostkami trwały do wiosny 1940. Mimo znacznego zaawansowania w budowie zostały one jednak nagle przerwane na rozkaz Adolfa Hitlera. Prace pozwolono wznowić dopiero w 1941, ale tylko w odniesieniu do zwodowanego trzy lata wcześniej „Graf Zeppelina”. W tym czasie kadłub okrętu był przeholowywany najpierw do Gotenhafen (okupacyjna nazwa Gdyni), a później z powrotem do Kilonii. 2 lutego 1943 budowę ostatecznie wstrzymano, na skutek rozkazu Hitlera o wycofaniu ze służby wszystkich dużych jednostek, po bitwie na Morzu Barentsa^[3]. Ukończony w ponad 90% lotniskowiec „Graf Zeppelin” został w kwietniu odholowany do Szczecina. Tam została zdemontowana z niego większa część maszyn i uzbrojenia.

24 kwietnia 1945 w obliczu postępów wojsk radzieckich okręt został samozatopiony przez otwarcie zaworów dennych, a ładunkami wybuchowymi zniszczono jego elementy wyposażenia, w tym turbiny i windy lotnicze; został także uszkodzony przez artylerię^[4]. Po zdobyciu, latem 1945 lotniskowiec został podniesiony i 19 sierpnia 1945 formalnie wcielony do marynarki ZSRR^[4]. Nie podjęto jednak działań w kierunku jego ukończenia, a jedynie prowizorycznie zapewniono jego pływalność. Na skutek porozumienia brytyjsko-radzieckiego z grudnia 1946, przypadł on ZSRR, jednakże zaliczony do okrętów grupy C (okrętów, których przywrócenie do służby trwałoby ponad 6 miesięcy), które miały zostać zatopione lub złomowane^[4]. Władze ZSRR zdecydowały zatopić lotniskowiec na Morzu Bałtyckim, po przeprowadzeniu testów wytrzymałości na eksplozje ładunków wybuchowych, bombardowanie i ostrzał. „Graf Zeppelin” został wyholowany ze Świnoujścia 14 sierpnia 1947 i od 16 sierpnia prowadzono na nim próby wybuchów na jego pokładzie. Połączono to z bombardowaniem go przez bombowce Pe-2 jako okręt-cel, lecz z 88 bomb 50 kg trafiło 6^[4]. Ostatecznie okręt, znoszony przez wiatr na płyciznę, został dobity torpedami niszczyciela „Sławnyj” 17 sierpnia 1947^[4]. Niewykluczone jest, że został zatopiony przez marynarkę radziecką pod naciskiem armii sojuszniczych, które nie chciały dopuścić do tego, aby ZSRR miał w swoim posiadaniu lotniskowiec.

12 lipca 2006 kadłub lotniskowca odnalazła zajmująca się poszukiwaniem i wydobyciem ropy naftowej firma Petrobaltic w wodach Bałtyku 55 km na północ od Władysławowa na głębokości 87 m. Wykorzystywany przez nią statek badawczy m/v „St. Barbara”^[5] zaopatrzony w specjalistyczny sprzęt do sondowań podwodnych namierzył i zarejestrował wrak, jako pierwszy. 26 lipca 2006 okręt hydrograficzny ORP „Arctowski” przeprowadził podwodne badania zatopionej jednostki^[4]. 27 lipca 2006 polska Marynarka Wojenna oficjalnie potwierdziła, że zatopiony wrak to „Graf Zeppelin”.

• 
  Model lotniskowca „Graf Zeppelin”
• 
  Model lotniskowca „Graf Zeppelin”
• 
  Model lotniskowca „Graf Zeppelin”, Muzeum Techniki w Speyer
• 
  Tablica rozpoznawcza lotniskowca
• 
  Lotniskowiec „Graf Zeppelin” po wodowaniu
• 
  Stępka dla lotniskowca „Graf Zeppelin” w grudniu 1936 r.
• 
  Lotniskowiec „Graf Zeppelin” zacumowany w Szczecinie w połowie 1941 r.
• 
  Lotniskowiec „Graf Zeppelin” widziany z powietrza 6 lutego 1942 r. w Gdyni, wówczas zwanej Gotenhafen
• 
  Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w suchym doku w marcu 1943 r.
• 
  Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w Świnoujściu 5 kwietnia 1945 r. po podniesieniu wraku z dna i zapewnieniu pływalności w marcu 1946 pod sowieckim zarządem, zatopiony ponownie jako cel ćwiczebny na Bałtyku 16 sierpnia 1947 r.
• 
  Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w czerwcu 1939 r.
• 
  Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w trakcie prac konstrukcyjnych 21 września 1938 r. w stoczni Deutsche Werke w Kilonii
• 
  Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w trakcie prac konstrukcyjnych, widziane od strony bakburty rufa i pokład lotniczy
• 
  Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w trakcie prac konstrukcyjnych, widziany od strony sterburty
• 
  Lotniskowiec „Graf Zeppelin” w trakcie prac konstrukcyjnych, widziane od strony bakburty dziób i pokład lotniczy

• „Seydlitz”

• StephenS. Burke StephenS., Without wings. The Story of Hitler's Aircraft Carrier, Victoria, BC: Trafford, 2007, ISBN 1-4251-2216-7, OCLC 191759130 . Brak numerów stron w książce
• Krzysztof Zalewski. Lotniskowce II wojny światowej. Tom 1. ISBN 83-901273-6-9
• Marek J. Murawski. Lotniskowiec Graf Zeppelin i jego samoloty pokładowe. „Wojsko i Technika – Historia”. 3/2017. III (11), maj-czerwiec 2017. Warszawa. ISSN 2450-2480. 

• Graf Zeppelin Class (ang.)
• Lotniskowiec Graf Zeppelin. mars.slupsk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-19)].
• Niemiecki lotniskowiec Graf Zeppelin
• Ostatnie dni niemieckiego lotniskowca Graf Zeppelin
• Flugzeugträger Graf Zeppelin. unterwasserwelt.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-04)]. (niem.)
• Dziennik Bałtycki Wrak wzbudził sensację w Niemczech
• Graf Zeppelin Info [online], www.german-navy.de [dostęp 2021-04-17] .