Język tobati

Tobati
Obszar

Papua (Indonezja)

Liczba mówiących

<1000

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
UNESCO 4 poważnie zagrożony↗
Ethnologue 8b prawie wymarły↗
Kody języka
ISO 639-3 tti
IETF tti
Glottolog toba1266
Ethnologue tti
BPS 0935 0
WALS tbt
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język tobati (a. tabati)[1][2], także: yotafa (a. jotafa, yautefa), jayapura[3] – język austronezyjski używany w prowincji Papua w Indonezji, w okolicach Jayapury[4]. Według różnych danych szacunkowych posługuje się nim 100–600 osób[5].

Publikacja Ethnologue (wyd. 18, 2015) do obszaru tego języka zalicza wsie: Tobati, Enggros, Entrop, Kota Raja i Tanah Hitam[4]. Większość jego użytkowników zamieszkuje miejscowość Tobati (dystrykt Jayapura Selatan)[5].

Dawniej był klasyfikowany jako język papuaski (nieaustronezyjski)[4][2]. W nowszej klasyfikacji został zaliczony do grupy języków oceanicznych w ramach rodziny austronezyjskiej[4][6]. Niegdyś uważano, że kayupulau może być jego dialektem[3][7].

Cechuje się rzadkim szykiem wyrazów OSV (object-subject-verb)[8]. Starsze materiały z lat 50. XX w. sugerują, że wówczas preferowany był szyk SOV (oznaczałoby to, że zmiana nastąpiła stosunkowo niedawno)[9].

Liczebniki powyżej dziesięciu są najczęściej wyrażane w języku indonezyjskim[10].

Jest słabo opisany. Wczesne dane nt. języków regionu (w tym tobati) zebrał H.K.J. Cowan (1952)[11]. Na pocz. XXI w. ukazał się skrótowy opis gramatyczny, który sporządził M. Donohue (2002)[12].

Jest silnie zagrożony wymarciem, jego użytkownicy podlegają bowiem asymilacji na korzyść języka i kultury indonezyjskiej[4][12]. Przyczynia się do tego bliskość Jayapury, ośrodka administracyjnego prowincji[13]. Doszło do redukcji przekazu międzypokoleniowego, wskutek czego młodsze grupy wiekowe mają co najwyżej bierną znajomość tobati[5]. Wieś Enggros (tobati: inyjros, „druga miejscowość”) w większym stopniu zachowuje elementy tradycyjnej kultury, ale również w Enggros odnotowano wzrost roli języka indonezyjskiego (który jest przyswajany wcześniej niż tobati)[12]. W użyciu jest także malajski papuaski[4].

Powstała ortografia na bazie alfabetu łacińskiego, wzorowana na pisowni indonezyjskiej[5]. Zainicjowano projekt na rzecz rewitalizacji tobati[14].

Zobacz też

  • Tobati – grupa etniczna

Przypisy

  1. ↑ Ensiklopedi nasional Indonesia. T. 7. Jakarta: Cipta Adi Pustaka, 1989, s. 231. ISBN 979-8265-18-1. OCLC 1075982306. Cytat: Beberapa yang dapat disebutkan ialah Kelompok Tobati (Tabati), yaitu bahasa yang dipakai oleh penduduk kepulauan di Teluk Humbolt dan daerah sekitar Jayapura. (indonez.).
  2. ↑ a b M. J. Melalatoa: Ensiklopedi suku bangsa di Indonesia Jilid L–Z. Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1995, s. 813. OCLC 1027453789. [dostęp 2023-10-07]. Cytat: Mereka memiliki bahasa sendiri yang disebut bahasa Tabati, yang menurut sumber lama (1963) bahasa ini termasuk bahasa Irian [...]. (indonez.).
  3. ↑ a b Barbara F. Grimes, Richard S. Pittman, Joseph Evans Grimes: Ethnologue: Languages of the World. Wyd. 12. Dallas, Texas: Summer Institute of Linguistics, 1992, s. 583. ISBN 978-0-88312-815-2. OCLC 27019605. [dostęp 2022-08-09]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Tobati, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2021-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-25]  (ang.).
  5. ↑ a b c d Budiono i Harimansyah 2023 ↓, s. 251.
  6. ↑ Donohue 2002 ↓.
  7. ↑ David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Kayupulau, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2019-06-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06]  (ang.).
  8. ↑ Donohue 2002 ↓, s. 186, 199.
  9. ↑ Donohue 2002 ↓, s. 198.
  10. ↑ Donohue 2002 ↓, s. 192.
  11. ↑ H. K. J. Cowan. De austronesisch-papoea’se taalgrens in de onderafdeling Hollandia (Nieuw Guinea). „Tijdschrift Nieuw-Guinea”. 13, s. 133–144, 161–178, 201–207, 1952. (niderl.). 
  12. ↑ a b c Donohue 2002 ↓, s. 186.
  13. ↑ Wurm 2007 ↓, s. 543.
  14. ↑ Budiono i Harimansyah 2023 ↓.

Bibliografia

  • SatwikoS. Budiono SatwikoS., GanjarG. Harimansyah GanjarG., The Revitalisation of Tobati, an Endangered Language of Papua in Indonesia, [w:] Riitta-LiisaR.L. Valijärvi, LilyL. Kahn (red.), Teaching and Learning Resources for Endangered Languages, Leiden: Brill, 2023 (The Endangered Languages Yearbook 1), s. 248–262, DOI: 10.1163/9789004544185_015, ISBN 978-90-04-54418-5, ISBN 978-90-04-53969-3, OCLC 1380804495  (ang.).
  • MarkM. Donohue MarkM., Tobati, [w:] TerryT. Crowley, JohnJ. Lynch, MalcolmM. Ross (red.), The Oceanic Languages, Richmond: Curzon Press, 2002, s. 186–203, DOI: 10.4324/9780203820384, ISBN 978-0-7007-1128-4, ISBN 978-0-203-82038-4, ISBN 978-0-415-68155-1, OCLC 847627595  (ang.).
  • Stephen A.S.A. Wurm Stephen A.S.A., Australasia and the Pacific, [w:] ChristopherCh. Moseley (red.), Encyclopedia of the World’s Endangered Languages, Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 425–577, DOI: 10.4324/9780203645659, ISBN 978-0-2036-4565-9, ISBN 978-0-7007-1197-0, OCLC 47983733  (ang.).

Linki zewnętrzne

  • Tobati. Endangered Languages Project. [dostęp 2024-08-03]. (ang.).