Jaskier halny
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | jaskropodobne | ||
Rząd | jaskrowce | ||
Rodzina | jaskrowate | ||
Rodzaj | jaskier | ||
Gatunek | jaskier halny | ||
Nazwa systematyczna | |||
Ranunculus pseudomontanus Schur Verh. Naturf. Vereins Brünn 15(2): 42 1877[3] | |||
|
Jaskier halny, jaskier górski[4] (Ranunculus pseudomontanus Schur) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych. Obszar jego występowania na świecie jest nieduży – Karpaty i góry Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i jest rośliną rzadką[5]. Tego gatunku dotyczą zawarte w polskiej literaturze opisy jaskra górskiego Ranunculus montanus Willd., który w istocie jest gatunkiem alpejskim nie występującym w Polsce[6].
Morfologia
- Łodyga
- Wzniesiona, naga, słabo rozgałęziająca się. Ma wysokość do 30 cm, zwykle jest dużo mniejsza. Pod ziemią krótkie kłącze[5][7].
- Liście
- Liście odziomkowe są długoogonkowe, dłoniasto klapowane, składające się zwykle z 5 wcinanych odcinków. Liście łodygowe są siedzące, dużo mniejsze i innego kształtu – palczasto podzielone na kilka wąskich łatek. Wszystkie liście są żywozielone, mięsiste, błyszczące i nagie[7].
- Kwiaty
- Na jednej łodydze wyrasta zwykle 1-2 duże kwiaty. Są one 5-płatkowe, żółtego koloru i typowej dla jaskrów budowy – z licznymi pręcikami i słupkami[7].
- Owoc
- Liczne niełupki zakończone smukłymi i zagiętymi dzióbkami[5].
Biologia i ekologia
Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Siedlisko: wyleżyska, piargi, naskalne murawy, szczeliny skalne. Roślina kwasolubna, rośnie głównie na granitowym podłożu, unika wapiennego podłoża. Typowy oreofit, w Tatrach występuje od regla dolnego aż po piętro turniowe, ale główny obszar jego występowania to piętro kosówki i piętro alpejskie[5]. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Luzuletum alpino-pilosae (opt.)[8]. Roślina trująca[7].
- Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland – a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.