Katedra w Wetzlarze

Katedra Maryi Panny

Dom Unserer Lieben Frau

kościół symultaniczny
Widok z południowego zachodu
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Hesja
Miejscowość	Wetzlar
Wyznanie	protestanckie, katolickie
Kościół	Ewangelicki Nadrenii, rzymskokatolicki (łaciński)
Wezwanie	Maryi Panny
Historia Data rozpoczęcia budowy ok. 1220 Data zakończenia budowy 1490 (ukończono wieżę, budowy kościoła nigdy w pełni nie ukończono) Ważniejsze przebudowy 1903–1910 Data zniszczenia 1945 Data odbudowy 1946–1955
Dane świątyni Styl romański, gotycki Wieża kościelna • liczba wież 2 Liczba naw 3
Położenie na mapie Hesji Katedra Maryi Panny
Położenie na mapie Niemiec Katedra Maryi Panny
50°33′22″N 8°30′08″E/50,556111 8,502222
Multimedia w Wikimedia Commons

Katedra Maryi Panny w Wetzlarze (niem. Dom Unserer Lieben Frau) – zabytkowa, trójnawowa świątynia znajdująca się w niemieckim mieście Wetzlar, gotycka z zachowanymi elementami romańskimi z poprzedniej budowli. Od 1561 kościół symultaniczny współużytkowany przez protestantów i katolików.

W 897 roku konsekrowano kościół pod wezwaniem Zbawiciela. W połowie X wieku został on siedzibą kapituły poświęconej Matce Bożej, pełniąc jednocześnie funkcję kościoła parafialnego dla miasta Wetzlar. W latach 1170–1190 wzniesiono nowy, znacznie większy kościół w stylu późnoromańskim, z którego do dziś zachowały się elementy zachodniej elewacji z wieżą Heidenturm. Mimo sporów między parafią a kapitułą o finansowanie prac budowlanych, około 1220 rozpoczęto kolejną rozbudowę^[1]. W 1334 wzniesiono sygnaturkę, w 1336 rozpoczęto budowę korpusu nawowego, a w 1490 ukończono budowę wieży południowej^[2]. Wieży północnej nie zrealizowano z powodu braku funduszy^[3]. W 1561 hełm wieży został zniszczony przez pożar, od tego samego roku kościół należał również do protestantów, a parafia luterańska stała się trzecim źródłem finansowania budowy^[2]. Protestanci odprawiali nabożeństwa w korpusie nawowym, a katolicy – w prezbiterium^[1].

Po rozpadzie Świętego Cesarstwa Rzymskiego w 1806 roku kapitułę zniesiono, a opiekę nad kompleksem przejął abp Karl Theodor von Dalberg, który w 1808 rozporządzeniem ustanowił podział funduszy pomiędzy wspólnotami, wg którego dwie parafie pokrywały po 9/24 kosztów, abp Dalberg – 2/24, a 4/24 miały pochodzić z pieniędzy publicznych. Po rezygnacji Dalberga umowę wielokrotnie nowelizowano. W 1837 gmina protestancka, po zorganizowaniu zbiórki i otrzymaniu dotacji od władz pruskich, rozpoczęła remont wnętrza. Usunięto 22 proste, średniowieczne ołtarze i część posągów, rozebrano empory i późnogotyckie sakramentarium z 1507. Nową emporę organową zaprojektowano w stylu neogotyckim. Parafia katolicka z kolei ufundowała przebudowę prezbiterium. W czerwcu 1857 powołano stowarzyszenie budowy katedry w Wetzlarze^[1].

Mimo przeprowadzenia remontu w latach 1872–1873 stan świątyni się pogarszał. W 1880 władze rejencji Koblencja podjęły decyzje o wyłączeniu z użytkowania transeptu, w 1892 – okolic Heidenturm, a w 1903 całej elewacji zachodniej. W grudniu 1901 założono kolejne stowarzyszenie budowy. W 1902 roku przystąpiono do generalnego remontu. Pracami od 1903 kierował Ernst Stiehl, który planował dokończenie fasady zachodniej poprzez zburzenie romańskich fragmentów wraz z Heidenturm, z czego zrezygnowano, prawdopodobnie z powodów finansowych. W grudniu 1910 katedrę przywrócono do użytku^[1].

8 marca 1945 wschodnia część kościoła została zniszczona podczas nalotu bombowego, zniszczone zostało lektorium z organami, a wskutek fali uderzeniowej destrukcji uległy również okna i organy wspólnoty protestanckiej. 31 stycznia 1946 powołano trzecie już stowarzyszenie budowy katedry. Zrezygnowano z odbudowy lektorium, by podkreślić współpracę obu wspólnot. 14 maja 1955 inaugurowano organy, a na przełomie lat 50. i 60. zainstalowano witraże. Od 1982 dwie parafie pokrywają po 5/12 kosztów, a fundusz Dalberg'sche Kirchenfonds i miasto Wetzlar – po 1/12 kosztów budowlanych^[1]. W latach 1981–1989 odrestaurowano wnętrze, a w 2001 rozpoczęto konserwację elewacji^[2].

Świątynia gotycka, trójnawowa, o układzie halowym. Fasada składa się z dwóch wież. Niższa, północna wieża romańska, znana jest jako Heidenturm. Jej dwie górne kondygnacje doświetlają biforia, a najwyższa kondygnacja zwęża się do rzutu ośmiokąta. Wieża południowa jest gotycka, wieńczy ją XVI-wieczny hełm projektu Johanna Gredla^[2]. Gotycki portal zachodni zdobi figura Madonny, na tympanonie widnieją sceny pokłonu Trzech Króli i sądu ostatecznego. Łuk portalu dekorują figury proroków oraz mądrych i głupich panien^[4]. Za tym portalem zachował się pierwotny portal romański o dwóch arkadach, znany jako Heidenportal^[5]. Korpus nawowy ma długość trzech przęseł, od północy dobudowana jest do niego protestancka zakrystia, a od południa – kaplica boczna pw. św. Jana; obie dobudówki są dostawione od zachodu do transeptu^[2]. Południową elewację zdobi wczesnogotycki portal, dekorowany figurami: Chrystusa, aniołów, Matki Bożej, diabła z żydem, Kaina, Abla, św. Jakuba i św. Piotra^[6]. Od północy do prezbiterium dostawiona jest zakrystia katolicka i kaplica św. Szczepana, a od południa – kaplica Matki Bożej i kaplica św. Mikołaja^[2]. Pierwotnie prezbiterium i transept były oddzielone lektorium, zniszczonym w 1945 roku^[1].

Wnętrze zdobi figura Chrystusa niosącego krzyż z Szymonem Cyrenejczykiem, będąca wykonaną w 1996 rekonstrukcją średniowiecznego oryginału, skradzionego w 1983 roku^[1]. XVI-wieczny żyrandol w nawie głównej zdobi figura Matki Bożej otoczonej przez anioły^[7]. Kaplicę św. Jana zdobi pietà z ok. lat 1370–1380^[8]. XV-wieczny krucyfiks tęczowy pochodzi z XV wieku, przeniesiono go w obecne miejsce w latach 80. XX wieku z sąsiadującej z katedrą kaplicy św. Michała^[9]. Figury świętych w prezbiterium wykonano w połowie XIII wieku^[10], a figurę Madonny – pod koniec wieku XV^[11]. W kaplicy św. Mikołaja ustawiono XII-wieczną, romańską chrzcielnicę, wykonaną ze skały wulkanicznej^[12]. Organy wykonał w 1955 roku hamburski organmistrz Rudolf von Beckerath(inne języki), w 2005 poddano je renowacji^[13]. Kościół ma łącznie 7 dzwonów i jeden gong zegarowy^[14]:

• 
  Widok z północnego zachodu
• 
  Fasada
• 
  Widok z południowego wschodu
• 
  Sygnaturka
• 
  Szczyt Heidenturm
• 
  Portal zachodni
• 
  Heidenportal
• 
  Portal południowy
• 
  Wnętrze
• 
  Ambona
• 
  Figura Madonny w prezbiterium
• 
  Krucyfiks tęczowy
• 
  Figura Chrystusa niosącego krzyż
• 
  Pietà w kaplicy św. Jana
• 
  Organy