Klapy (ubranie)

Klapy – wyłożone, odwinięte na zewnątrz fragmenty tkaniny z przodu marynarki, fraka, płaszcza i podobnych ubrań formalnych. Zwykle tworzy się je przez wywinięcie przednich krawędzi marynarki lub płaszcza i przyszycie ich do kołnierza.

Istnieją trzy podstawowe rodzaje klap: otwarte, zamknięte i szalowe. Najczęściej spotykane i najmniej formalne są klapy otwarte. Występują np. w blezerach czy marynarkach sportowych^[1][2]. Klapy zamknięte są bardziej formalne. Można je napotkać w większości marynarek dwurzędowych, ale regularnie pojawiają się również w jednorzędowych^[3]. Klapy szalowe są zazwyczaj spotykane są w smokingach i półfrakach (spencerach)^[4].

Klapy otwarte, klapy proste są przyszyte do kołnierza pod kątem, tworząc charakterystyczne wcięcie. Jest to standard w strojach jednorzędowych, stosowany w prawie wszystkich garniturach, blezerach i marynarkach sportowych. Dwurzędowa marynarka z otwartymi klapami to rzadki widok^[5]. Rozmiar wcięcia może się różnić, wąskie wcięcie jest po angielsku nazywane fishmouth^[6] (po polsku nie ma specjalnej nazwy). Był to pierwszy rodzaj klap, który się pojawił i jest najczęściej spotykanym rodzajem.

Klapy zamknięte, klapy ostre lub klapy w szpic, są najbardziej formalne. Spotkać je można na marynarkach dwurzędowych^[3], wszystkich strojach formalnych, takich jak frak^[7] lub żakiet, a także często na smokingu (jedno- i dwurzędowym). Pod koniec lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku marynarka jednorzędowa z klapami zamkniętymi była uznawana za bardzo stylową. Klapy ostre zostały przeniesione do odzieży dziennej dzięki rosnącej popularności smokingu.^[8] Umiejętność odpowiedniego wycięcia klap ostrych w jednorzędowym garniturze jest jednym z najtrudniejszych zadań krawieckich, nawet dla bardzo doświadczonych krawców^[9].

Klapy szalowe, kołnierz szalowy to jednolity wyłóg będący połączeniem kołnierza z klapą, bez rozgraniczania ich kozerką. Pierwotnie widywane na wiktoriańskiej bonżurce, teraz są najczęstsze na smokingach^[4]. Te podobnie zaczęły jako nieformalna odzież wieczorowa, a potem szyte były zarówno w mniej, jak i bardziej formalnych wersjach, w zależności od sytuacji, w której miały być używane. Kołnierz szalowy jest również często stosowany w półfrakach (spencerach). Marynarka Teba również posiada klapę bez wcięć, jednak występuje na niej kozerka oraz nagła zmiana kierunku krawędzi klapy^[10][11].

Na lewej klapie znajduje się otwór zwany butonierką, w którym nosić można żywy kwiat. Zwyczaj ten dziś powszechnie spotykany jest jedynie podczas bardziej formalnych wydarzeń. Do prawidłowego mocowania kwiatka służy pętla przymocowana z tyłu klapy^[12]. Dla zachowania symetrii, dwurzędowe garnitury mogą posiadać butonierkę na obu klapach. Czasami w klapie nosi się również przypinkę.

Szerokość klap jest bardzo różnorodna – od niezwykle wąskich po bardzo szerokie. Podlegała ona również wielu zmianom na przestrzeni lat^[13]. Niektórzy projektanci twierdzą jednak, że najbardziej stylowa szerokość klap pozostaje niezmieniona i że klapa „powinna sięgać tylko o ułamek mniej niż połowa odległości między kołnierzem a linią ramion”^[14].

Najpopularniejszy styl klapy, klapa otwarta, wywodzi się ze starszych typów ubrań zapinanych na guziki pod szyję. Początkowo stosowano rozpinanie i wykładanie pod kątem górnej części zapięcia w pomieszczeniu lub w czasie upałów, a następnie doszło do usunięcia górnych guzików. Górne punkty pochodzą od rogów kołnierza. Można to zademonstrować, odwracając zapięcie w podobny sposób we współczesnej odzieży zapinanej na guziki pod szyję, takiej jak płaszcz lub kombinezon. Właściciel marynarki zaskoczony przez złą pogodę może rozłożyć klapy i przytrzymać je, aby tymczasowo tworzyły namiastkę zapięcia pod szyję, od którego się wywodzą.

Ponieważ wśród zamożnych w epoce regencji fraki ewoluowały szybko, popularne stawały się różne style ich zapinania, od zapinanych na górze, pośrodku, a nawet wcale. Wywijany kołnierz, popularny we wcześniejszych ubraniach, takich jak surdut, został zastąpiony długimi klapami sięgającymi poniżej talii (modnie mocno dociśniętymi). Niezmiennie z przodu znajdowały się długie rzędy guzików, z których większość nie była zapinana; w istocie nawet w późnej epoce wiktoriańskiej wszystkie surduty miały długi rząd dziurek na guziki w klapie, od dawna zbędnych. Wraz ze zmieniającymi się stylami zapinania, luźno wyłożony przód płaszcza odpowiednio zmieniał kształt, a kształt litery V tworzony wówczas przez połączenie wyłogu i kołnierza jest teraz kontynuowany w tradycyjnym kształcie klap otwartych i zamkniętych, które wywodzą się z tego okresu.

Niektórzy historycy ubioru, tacy jak Bernard Rudofsky, wyśmiewali ewolucję klap marynarki w „zupełnie niepotrzebne fragmenty materiału” i „ozdobne szczątki”^[16], podczas gdy inni celebrowali przekształcenie klap w „fetysze” jako nieodłączną część mody jako wyrazu^[17].

Choć mniej popularne wśród męskich strojów na zachodzie, inne style marynarek nie mają klap. Do marynarek ze stójką należą marynarki Nehru i różne mundury wojskowe, np. mundur British Army czy US Marine Corps. Kołnierze wykładane (ang. turndown collar), były dawniej powszechne w mundurach wojskowych i na mundurku Mao.

• Nicholas Antongiavanni: The Suit: A Machiavellian Approach to Men's Style. HarperCollins, 2006. ISBN 978-0-06-089186-2. Brak numerów stron w książce
• Alan Flusser: Clothes and the Man: The Principles of Fine Men's Dress. Villard, 1985. ISBN 0-394-54623-7. [dostęp 2008-09-20]. Brak numerów stron w książce
• Alan Flusser: Dressing the Man: Mastering the Art of Permanent Fashion. HarperCollins, 2002. ISBN 0-06-019144-9. Brak numerów stron w książce
• Bernard Rudofsky: Are Clothes Modern?. Paul Theobald, 1947. Brak numerów stron w książce
• Archibald Allon Whife, Albert Stanford Bridgland: The Modern Tailor Outfitter and Clothier. Londyn: The Caxton Publishing Company Ltd, 1951. Brak numerów stron w książce