Kopalnie soli w Sołotwynie

Kopalnie soli w Sołotwynie – kompleks dziesięciu głębinowych górniczych zakładów wydobycia soli kamiennej na terenie Sołotwyna (węg. Aknaszlatina[1], również Szlatina[2] w odniesieniu do części miasta), obecnie w Ukrainie, które działały w czasach nowożytnych od 1778 do 2010 roku, obecnie opuszczone[3].

Historia

Kopalnia Kunigunda, rysunek, 1853
Wyrobisko komorowe w jednej z kopalń w Sołotwynie
Jedna z wież wyciągowych w Sołotwynie

Sól kamienną w Rumunii pozyskiwano co najmniej czasów prehistorycznych[4], od epoki brązu[5], działalność górniczą prowadzono także w średniowieczu[6].

Po 1778 roku nastąpił znaczący rozwój kopalń, z czym wiązała się rozbudowa podziemnych wyrobisk i budowa zakładów przeróbczych na powierzchni[6]. Pierwszą znaną z nazwy kopalnią była Krisztina, która działała w latach 1778–1779[7], natomiast kopalnia Jozsef została uruchomiona w 1787 roku[8]. 26 sierpnia 1896 roku miała miejsce poważna eksplozja gazu palnego zawartego w pokładach marglu, używanego w kopalni do oświetlania wyrobisk[9]. W 1904 roku zasoby soli w Sołotwynie były szacowane na 18 mln ton[9]. W 1937 roku wydobycie soli w rejonie Sołotwyna wyniosło łącznie 160 579 ton, przy zatrudnieniu około 900 pracowników[10]. W 1976 roku Sowieci założyli sanatorium dla astmatyków w kopalni nr 9[11], a w 1984 roku w tejże kopalni na głębokości 430 m powstało laboratorium jądrowe, obecnie nieczynne z uwagi na zalanie wyrobisk[12].

Kopalnie

Nazwy węgierskie i lata działalności:

  1. Kopalnia Krisztina (1778–1779)[11]
  2. Szyb Albert (1781–1788)[11]
  3. Kopalnia Kunigunda (1789–1906)[11] – uległa zalaniu[11]
  4. Kopalnia Miklós (1789–1790), została połączona z kopalnią Kunigunda[11]
  5. Kopalnia József (1804, kopalnia rezerwowa)[11]
  6. Kopalnia Lajos (1804–1809)[11] – uległa zalaniu[11]
  7. Kopalnia Ferenc (1808–1945) – prawdopodobnie uległa zalaniu[11]
  8. Kopalnia Új Lajos (1886–2010) – uległa zalaniu[11]
  9. Kopalnia nr 9 (1975–2010) – uległa zalaniu[11]
  10. Kopalnia nr 10 (założona przez Sowietów, nie prowadzono eksploatacji)[11]

Wpływ na środowisko

Jeden z zapadliskowych lejów krasowych w Sołotwynie

Na początku XXI wieku zaobserwowano znaczną koncentrację soli w pobliskiej rzece Cisie, spowodowaną dawną aktywnością górniczą. Zapadanie dawnych wyrobisk spowodowało powstanie głębokich na ponad 100 metrów lejów krasowych[13].

Przypisy

  1. ↑ Harding 2011 ↓, s. 45.
  2. ↑ Harding 2011 ↓, s. 27.
  3. ↑ Harding 2011 ↓, s. 31.
  4. ↑ Katarzyna Poborska-Młynarska. Kopalnie soli kamiennej w Rumunii – tradycja i czasy dzisiejsze. „Geologia”. 36 (3), s. 431. Wydawnictwa AGH. ISSN 0138-0974. 
  5. ↑ Evans 2011 ↓.
  6. ↑ a b Magocsi 2015 ↓.
  7. ↑ Móga 2015 ↓, s. 191.
  8. ↑ György Deak i inni. Addressing the Risk of Surface Water Intrusion in Old Romanian Salt Mines. „International Journal of Mine Water”. 26 (4), s. 251, 2007-12. DOI: 10.1007/s10230-007-0011-7. (ang.). 
  9. ↑ a b Brough 1904 ↓.
  10. ↑ Danubian Review 1939 ↓.
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l m János Móga i inni. Az aknaszlatinai-sókarszt felszínalaktani vizsgálata. „Karsztfejlődés”. XX, s. 191, 2015. DOI: 10.17701/15.185-213. (węg.). 
  12. ↑ Solotvina Underground Laboratory. [w:] LPD [on-line]. [dostęp 2021-12-14]. (ang.).
  13. ↑ EUSDR 2016 ↓.

Bibliografia

  • Bennett Hooper Brough: Cantor lectures on the mining of non-metallic minerals. London: W. Trounce, 1904, s. 17. (ang.).
  • EUSDR support to contain the emergency situation at Solotvino salt mine. EUSDR, 2016-07-20. [dostęp 2016-11-06]. (ang.).
  • Andrew Evans: Ukraine: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd, 2007, s. 266. ISBN 978-1-84162-181-4.
  • Anthony Harding, Attila Szemán. Evidence for Prehistoric Salt Extraction Rediscovered in the Hungarian Central Mining Museum. „The Antiquaries Journal”. 91, 2011. Cambridge University Press. ISSN 1758-5309. (ang.). 
  • Paul Robert Magocsi: With Their Backs to the Mountains: A History of Carpathian Rus’ and Carpatho-Rusyns. Budapest – New York: Central European University Press, 2015, s. 148. ISBN 978-615-5053-46-7. (ang.).
  • János Móga, László Lippman, Eszter Tombor, Katalin Fehér i inni. Az Aknaszlatinai-sókarszt felszínalaktani vizsgálata / Geomorphological Investigation of the Aknaszlatina Saltkarst (Ukraine). „Karsztfejlődés”. XX, 2015. Nyugat-magyarországi Egyetem. DOI: 10.17701/15.185-213. ISSN 2062-5693. (węg.). 
  • Political economy. „Danubian Review”. VI (12), s. 59, 1939-05. (ang.). 
  • Simon Tomlinson: Gigantic 100-metre sinkhole leaves Ukrainian villagers terrified after reports it has swallowed up homes and looks likely to get even bigger. Associated Newspapers Ltd, 2015-04-29. [dostęp 2016-11-06]. (ang.).