Mleczaj jelonek

Mleczaj jelonek

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	mleczaj
Gatunek	mleczaj jelonek
Nazwa systematyczna
Lactarius fuliginosus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 348 (1838) [1836-1838]
Zasięg
Zasięg występowania w Europie i Azji
Multimedia w Wikimedia Commons

Mleczaj jelonek (Lactarius fuliginosus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1821 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus fuliginosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu ten sam autor, w 1838 r. przenosząc go do rodzaju Lactarius^[1]. Niektóre synonimy naukowe^[2]:

• Agaricus fuliginosus Fr. 1821
• Galorrheus fuliginosus (Krapf) P. Kumm. 1871
• Lactifluus fuliginosus (Fr.) Kuntze 1891

Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1998 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: rydz czarny, bedłka ostra, jelonek, rydz paskudny^[3]>.

Kapelusz

Średnica 4,5–9(12) cm, początkowo wypukły, starszy – nieco wklęsły bez garbka lub z niewielkim garbkiem we wgłębieniu. Powierzchnia bez zmarszczek, sucha, matowa, rudobrązowa do ciemnorudej, przy brzegu jaśniejsza. Brzeg początkowo podwinięty, potem stopniowo wyprostowujący się, często pofalowany^[4].

Blaszki

Żółtobrązowe, umiarkowanie gęste, przyrośnięte do trzonu lub zbiegające^[5], z blaszeczkami, czasem rozwidlone przy trzonie, początkowo jasnożółtawe, potem ochrowożólte z rdzawym odcieniem

Trzon

Wysokość 8–10 cm, średnica 0,7–2,5 cm, cylindryczny, u podstawy często zwężony, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia nieco jaśniejsza od kapelusza, początkowo gładka, potem delikatnie oszroniona. Uszkodzone miejsca zmieniają barwę na brudnorudawą^[4].

Miąższ

Biały; z obficie wydzielającym się białym, powoli czerwieniejącym i dosyć gorzkim mleczkiem^[5].

Wysyp zarodników

Jasnoochrowy^[5].

Cechy mikroskopowe

Bazydiospory kuliste lub niemal kuliste, o średnicy 8–10 µm, o powierzchni urzeźbionej łacznikami niemal zupełnie bez brodawek. Podstawki 45–54 × 9–11 µm. Cystydy występują niemal wyłącznie na ostrzu blaszek, tworząc pęczki o średnicy 4–5 µm, z wyglądu podobne do włosków^[4].

Gatunki podobne

Mleczaj ciemny (Lactarius picinus) ma kapelusz jeszcze ciemniejszy, a stary trochę żeberkowany, mleczko białe i dosyć piekące; występuje w górskich lasach iglastych^[5].

Znane jest występowanie mleczaja jelonka w Ameryce Północnej, Europie, Azji, wyspach Oceanu Indyjskiego i na Nowej Zelandii^[6]. W Polsce jest dość częsty^[3]

Naziemny grzyb mykoryzowy^[4]. Występuje przeważnie w lasach liściastych i mieszanych, głównie pod bukamiy^[5].

Jest grzybem jadalnym, ale mało smacznym^[3].