Okręty patrolowe typu Flyvefisken

Okręty patrolowe typu Flyvefisken

Kraj budowy	Dania
Użytkownicy	Kongelige Danske Marine (0)  Litewska Marynarka Wojenna (4)[1]  Marinha Portuguesa (4)
Wejście do służby	1989
Zbudowane okręty	14
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	pełna: 480 t
Długość	54 m
Szerokość	9 m
Zanurzenie	2,5 m
Napęd	siłownia w układzie CODAG składająca się z dwóch silników wysokoprężnych i jednej turbiny gazowej
Prędkość	30 węzłów
Załoga	30
Uzbrojenie	1 działo 76 mm w zależności od wariantu pociski przeciwokrętowe Harpoon, przeciwlotnicze RIM-7 Sea Sparrow, torpedy 533 mm
Multimedia w Wikimedia Commons

Okręty patrolowe typu Flyvefisken – duńskie okręty patrolowe, które zaczęły wchodzić do służby w 1989. Zbudowano 14 okrętów tego typu. Okręty znane są także jako typ Standardflex 300 lub SF300. W 2007 trzy okręty zostały sprzedane Litwie, a w roku 2014 kolejne cztery – Portugalii^[2].

Prace koncepcyjne nad nowymi okrętami dla marynarki Danii, posiadającymi wymienne moduły uzbrojenia, rozpoczęły się na początku lat 80. XX wieku. Koncepcja budowy nowych okrętów, które otrzymały oznaczenie Standard Flex 300, zakładała wyposażenie ich w cztery wymienne moduły z różnym uzbrojeniem lub wyposażeniem, które miało być dobierane w zależności od potrzeb i konkretnych misji. Przewidziano możliwość zainstalowania wyposażenia w czterech standardowych gniazdach na pokładzie w formie modułów, dzięki czemu okręty mogły spełniać jedną z następujących ról: patrolowanie, zwalczanie jednostek nawodnych (wariant uderzeniowy rakietowo-torpedowy), zwalczanie okrętów podwodnych, unieszkodliwianie min morskich (wariant niszczyciela min), stawianie min^[3]. Miały one zastąpić przeznaczone do wycofania okręty patrolowe typu Daphne, kutry torpedowe typu Soloven i trałowce typu Sund^[3]. Opracowano też warianty wyposażenia do zastosowań pokojowych: unieszkodliwiania plam zanieczyszczeń i badań hydrograficznych^[4].

Zamówienie na budowę pierwszych siedmiu jednostek zostało złożone w duńskiej stoczni Danyard A/S w Aalborgu 27 lipca 1985 roku^[4]. Drugą serię sześciu jednostek zamówiono 14 czerwca 1990 roku, a ostatni czternasty okręt w 1993 roku^[4]. Z powodu cięć budżetowych i zmniejszonych potrzeb po zakończeniu zimnej wojny zrezygnowano z budowy przewidzianych dwóch dalszych^[5].

Budowa wiodącego okrętu typu „Flyvefisken”, rozpoczęła się 15 sierpnia 1985 roku^[6]. Wykonanie samego kadłuba została podzlecona szwedzkiej stoczni w Karlskronie^[6]. Wodowanie odbyło się 26 kwietnia 1986 roku, wejście do służby nastąpiło 19 grudnia 1989 roku. Kolejne jednostki typu powstawały w duńskiej stoczni Aalborg Waerft. Ostatni okręt serii, HDMS „Søløven”, wszedł do służby 27 maja 1996.

Okręty typu Flyvefisken miały kadłub wykonany z kompozytów z włóknem szklanym (GRP)^[3]. Zaletą takiego materiału było obniżenie masy kadłuba, przy wytrzymałości odpowiadającej 4 mm blachy stalowej^[3]. Architekturę okrętów wyróżniał podwyższony pokład dziobowy na ponad połowę długości kadłuba, nisko położony nad wodą pokład rufowy i duża nadbudówka w formie nadbudowy pośrodku, na całą szerokość kadłuba^[7]. Nadbudowa miała pochyłą przednią ścianę i płaskie boczne ściany, zwieńczona była przeszklonym pomostem nawigacyjnym, a w tylnej części połączona była z obudowanym masztem w formie ostrosłupa i niskim kominem^[7]. Pokład rufowy otoczony był niskimi demontowanymi nadburciami^[7]. Główną innowacją było uzbrojenie i wyposażenie specjalne montowane w zunifikowanych modułach (kontenerach) w czterech gniazdach: jednym na pokładzie dziobowym (typowo zajętym przez moduł z działem) i trzech na pokładzie rufowym^[3]. Kontenery miały wymiary: długość 3,5 m, szerokość 3 m, wysokość 2,5 m^[3]. Oprócz modułów z uzbrojeniem istniały moduły z uniwersalnym żurawiem okrętowym lub dodatkowymi pomieszczeniami mieszkalnymi lub magazynowymi^[3].

Wyporność pełna wynosiła 480 ts (488 ton)^[4][8]. Długość wynosiła 54 m, szerokość 9 m, a zanurzenie 2,5 m^[8].

Dzięki wysokiej automatyzacji, okręty mogły być obsługiwane już przez załogę w składzie 15 osób^[3]. W wariancie patrolowym liczyła 17 osób, a w wariancie uderzeniowym 19 osób, w tym w obu wariantach czterech oficerów^[9]. Można było zaokrętować do 10 dodatkowych osób, korzystając także z dodatkowych pomieszczeń w kontenerach^[3]. W zależności od misji załoga sięgała 29 osób^[4]. W służbie litewskiej załoga liczyła 26 osób, w tym pięciu oficerów^[8].

Podstawowym modułem uzbrojenia, stosowanym we wszystkich wojskowych wariantach wyposażenia, jest montowana na dziobie automatyczna armata uniwersalna kalibru 76 mm OTO Melara 3 in/62 Super Rapid w bezzałogowej wieży^[3]. Ma ona szybkostrzelność do 120 strz./min, maksymalną donośność 16 km i strzela pociskami o masie 6 kg^[4]. Oprócz tego, etatowe uzbrojenie stanowiły dwa karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm^[4].

W wariancie uderzeniowym montowano za nadbudówką moduł ze skierowanymi na przeciwległe burty dwoma poczwórnymi wyrzutniami kontenerowymi pocisków przeciwokrętowych Harpoon^[4]. Można było także zamontować mniejszą liczbę wyrzutni (dwie podwójne)^[7]. Pociski Harpoon miały zasięg 130 km i przenosiły głowicę o masie 227 kg, przy czym od 2001 roku można było stosować pociski wersji Block II z możliwością ataku na cele lądowe^[4]. Niezależnie od modułów uzbrojenia, w wariancie uderzeniowym można było zamontować na burtach dwie wyrzutnie torped kalibru 533 mm^[4]. Stosowano torpedy FFV typ 613, kierowane przewodowo lub samonaprowadzające się pasywnie, o zasięgu do 15 km^[4]. Od 2001 roku stosowano także lekkie torpedy przeciwpodwodne MU90 Impact^[4]. W składzie uzbrojenia były także cztery bomby głębinowe, albo w wariancie stawiacza min, 60 min morskich na montowanych torach minowych^[4].

Do samoobrony przeciw lotnictwu we wszystkich wariantach wyposażenia można było zastosować moduł z trzema podwójnymi pionowymi wyrzutniami Mk 48 Mod 3 dla sześciu rakiet przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Sea Sparrow^[4]. Przy czym, moduły te zostały zamówione przez marynarkę dopiero w listopadzie 1993 roku (w liczbie czterech)^[5]. Od 2002 roku stosowano także wyrzutnie dla 12 rakiet^[4].

Wyposażenie radioelektroniczne:

• radar dozoru ogólnego Plessey AWS-6, w drugiej serii zastąpiony przez Telefunken TRS-3D (montowany także na starszych podczas modernizacji)^[4][5]
• radar dozoru nawodnego Terma Scanter Mil^[4]
• radar nawigacyjny Furuno^[4]
• radar kierowania ogniem CelsiusTech 9LV 200 Mk 3 wraz z systemem optronicznym tej firmy^[4]
• sonar kadłubowy CelsiusTech CTS-36/39^[4]
• system informacji bojowej Terma/CelsiusTech TDS^[4]
• system wymiany informacji bojowych Link 11 (instalowany w trakcie służby)^[4]
• systemy łączności radiowej i nawigacji satelitarnej^[10]

Z zakresu walki radioelektronicznej okręty były wyposażone w system ostrzegania przed emisją radarową Racal Sabre, system zakłóceń aktywnych Racal Cygnus i dwie sześciolufowe wyrzutnie zakłócające (dipoli i flar) kalibru 130 mm Sea Gnat DL-6T^[4].

W wariancie przeciwpodwodnym stosowano moduł z sonarem holowanym Thomson Sintra TSM 2640 Salmon^[4]. W wariancie niszczyciela min stosowano system przeciwminowy Ibis 43 z systemem taktycznym Thomson Sintra 2061 pojazdami podwodnymi Bofors Double Eagle ROV Mk I lub Mk II^[4]. Okręt wówczas współpracował z dwoma zdalnie sterowanymi bezzałogowymi kutrami SAV, wyposażonymi w sonary holowane obserwacji bocznej Thomson Sintra TSM 2054^[11]. W latach 1991-96 Dania zbudowała sześć takich kutrów, o oznaczeniach MRD 1 – 6^[11].

Standardowo okręty były wyposażone jako patrolowe, z armatą 76 mm. Dania dysponowała 10 modułami do pełnienia funkcji uderzeniowych, pięcioma modułami do niszczenia min, czterema modułami do zwalczania okrętów podwodnych i 14 zestawami do stawiania min^[4].

Napęd był w systemie CODAG, składający się z turbiny gazowej General Electric LM 500 mocy szczytowej, o mocy 5450 hp, poruszającej środkowy wał śruby, oraz dwóch silników wysokoprężnych MTU 16V 396 TB 94 o mocy łącznej 5800 hp pracujących na zewnętrzne wały śrub^[4]. Inne źródła podawały moc turbiny 5680 shp, a silników — 6960 bhp^[9]. Okręty napędzały trzy śruby o regulowanym skoku^[4]. Prędkość maksymalna wynosiła 30 węzłów, a na silnikach 20 w^[4]. Zasięg wynosił 2400 Mm przy prędkości 18 w^[4]. Okręty miały też napęd pomocniczy dla pływania z małą prędkością w postaci silników hydraulicznych napędzających zewnętrzne wały, dla których czynnik roboczy zapewniały pompy napędzane silnikiem wysokoprężnym GM 12V-71 o mocy 500 hp^[4]. Napęd hydrauliczny pozwalał na osiąganie prędkości 10 w^[4].

W służbie litewskiej, w związku z ograniczeniem przeznaczenia do roli okrętów patrolowych, zrezygnowano z turbiny gazowej i napęd stanowią dwa silniki o mocy 5400 hp poruszające dwie śruby (prędkość maksymalna 18 w)^[8].

• Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
• Jane’s Fighting Ships 2000–2001. Richard Sharpe (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2000. ISBN 0-7106-2018-7. (ang.).
• IHS Jane’s Fighting Ships 2015–2016. Stephen Saunders (red.). IHS, 2015. ISBN 978-0-7106-3143-5. (ang.).
• Maksymilian Dura, Janusz Walczak. Inne czasy, inne okręty. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 9/93, 1993. 
• Robert Rochowicz. Okręty typu Standard-Flex-300. „Nowa Technika Wojskowa”. Marzec 1998. nr 3. s. 57 - 58.