Podstawa słowotwórcza

Podstawa słowotwórcza, baza słowotwórcza[1] – wyraz podstawowy, którego temat staje się podstawą dla utworzenia nowego wyrazu (derywatu, czyli wyrazu pochodnego)[2][3]. Przykładowo: kłamać (wyraz podstawowy) ⇒ kłamca (wyraz pochodny)[4], wydrukować (wyraz podstawowy) ⇒ dodrukować (wyraz pochodny)[1]. Formant słowotwórczy dodany do podstawy modyfikuje znaczenie podstawy w sposób regularny lub radykalnie je zmienia[5].

Określenie to bywa różnie definiowane przez autorów. W innym ujęciu podstawa słowotwórcza to część wspólna wyrazu podstawowego i pochodnego[6], czyli ta część wyrazu motywującego, która weszła do wyrazu motywowanego[7][8][9]. Przykładowo: suszyć ⇒ susz-arnia[10]. Podstawę słowotwórczą uzyskuje się poprzez odcięcie końcówki fleksyjnej w wyrazie podstawowym[11][12]. W tym znaczeniu stosuje się również terminy „temat słowotwórczy”[4][10] i „pień”[3]. Termin „podstawa słowotwórcza” jako określenie tematu słowotwórczego występuje w praktyce szkolnej[3].

Przypisy

  1. ↑ a b KrystynaK. Kleszczowa KrystynaK., Słowotwórstwo [online], Poradnia Językowa Uniwersytetu Śląskiego, 24 lipca 2008 [dostęp 2023-10-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-05] .
  2. ↑ podstawa słowotwórcza, [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2019-06-12] .
  3. ↑ a b c AndrzejA. Dyszak AndrzejA., Wstęp do słowotwórstwa w ramach gramatyki opisowej języka polskiego na studiach polonistycznych, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy”, Studia Filologiczne z. 40; Filologia Polska (17), 1996, s. 209–231 , patrz s. 219–220.
  4. ↑ a b KazimierzK. Polański KazimierzK. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 443, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 .
  5. ↑ Komitet Badań Naukowych [online], kbn.icm.edu.pl [dostęp 2019-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2003-11-24] .
  6. ↑ JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 411, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758  (słow.).
  7. ↑ IzabelaI. Różycka IzabelaI., Podstawa słowotwórcza i temat słowotwórczy [online], Poradnia Językowa Uniwersytetu Łódzkiego, 10 lutego 2016 [dostęp 2019-06-12] .
  8. ↑ VěraV. Chudomelová VěraV., KarinaK. Matějů KarinaK., Maturitní otázky – Český jazyk, Fragment, Albatros Media a.s., 2011, s. 35, ISBN 978-80-253-1547-7  (cz.).
  9. ↑ ZdenkaZ. Rusínová ZdenkaZ., Slovotvorný základ, [w:] PetrP. Karlík, MarekM. Nekula, JanaJ. Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017  (cz.).
  10. ↑ a b JoannaJ. Dobkowska JoannaJ., W pigułce. Nauka o języku. Repetytorium. Liceum i technikum, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2019, s. 30, ISBN 978-83-02-18249-5, OCLC 1107607313 .
  11. ↑ Gramatyka języka polskiego [online], grzegorj.cba.pl [dostęp 2019-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-11-07] .
  12. ↑ AgnieszkaA. Piwnicka-Jagielska AgnieszkaA., parafraza [online], Poradnia Językowa Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie [dostęp 2019-11-09] .