Powsinek

Powsinek

obszar MSI Warszawy
Powsinek, widok w kierunku południowym na tzw. Łąki Kośne[1] (według PRNG) z kopca usypanego z materiału pochodzącego z budowy drogi ekspresowej S2
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miasto	Warszawa
W granicach Warszawy	15 maja 1951[2]
SIMC	0918448
Położenie na mapie Warszawy Powsinek
Położenie na mapie Polski Powsinek
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Powsinek
52°09′27″N 21°05′26″E/52,157500 21,090556
Multimedia w Wikimedia Commons

Powsinek – obszar Miejskiego Systemu Informacji i osiedle w Warszawie, dawna wieś.

Obszar MSI położony jest na terenie dzielnicy Wilanów. Jego granica przebiega na północy ulicą Zygmunta Vogla. Na wschodzie wzdłuż Wilanówki, a potem ulicą Ruczaj od skrzyżowania z ulicą Rosy do drogi prowadzącej do skrzyżowania ulic Łukasza Drewny i Przyczółkowej. Drogą tą przebiega granica południowa, natomiast zachodnia – ulicą Przyczółkową do ulicy Vogla^[3]. Graniczy z obszarami MSI: Wilanów Królewski (na północy), Zawady i Kępa Zawadowska (na wschodzie), Powsin (na południu) oraz Błonia Wilanowskie (na zachodzie)^[4].

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju Powsinek jest częścią miasta o identyfikatorze 0918448^[5][6]. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego uchwalonym przez Radę Gminy Wilanów w dniu 25 maja 1999 dla północnej części obszaru, Powsinek jest osiedlem^[7].

Na terenie osiedla znajduje się Jezioro Powsinkowskie. Przez jego obszar przebiega Rów Powsinkowy i rozbudowany system rowów będących jego dopływami, a także fragment Rowu Natolińskiego^[8]. Południową część rejonu zajmują głównie łąki i pastwiska, a także pola uprawne, natomiast północną zwarta zabudowa jednorodzinna, której posadowienie wyraźnie wskazuje na historyczne osadnictwo na brzegu jeziora^[9][10]. Przez teren obszaru, po południowej stronie zwartych zabudowań osiedla Powsinek przebiega Południowa Obwodnica Warszawy (droga ekspresowa S2)^[10].

Wieś, a następnie część miasta, Powsinek leży w zasięgu wilanowskiej parafii św. Anny co najmniej od 1580 roku^[11]. Jedynie rejon ulicy Dobrodzieja leży na obszarze powsińskiej parafii św. Elżbiety^[12].

Początkowo Powsinek związany był z Powsinem, ale też ze wsią Milanów (lub Milanowo), późniejszym Wilanowem. Powsinek i Milanowo rozgraniczono w 1594^[13], a następnie w 1688^[13]. Wcześniej, w XV wieku wieś należała do szlacheckiego rodu Prusów^[14]. W 1528 roku jej powierzchnia wynosiła około 170 hektarów (10 łanów)^[14]. W 1661 w miejscowości były 22 domy^[14]. W dniu 23 kwietnia 1677 roku Milanów^[15] wraz z Powsinkiem^[13] zostały zakupione przez koniuszego wielkiego koronnego Marka Matczyńskiego^[16] dla Jana III Sobieskiego za 35 000 florenów^[13] (inne źródło mówi o 43 tysiącach złotych „w dobrej monecie”^[16]) od podkomorzego kaliskiego Stanisława Krzyckiego^[16]. W 1720 Konstanty Sobieski sprzedał posiadłość wraz Wilanowem i przyległymi terenami Elżbiecie Sieniawskiej za 506 666 florenów i 20 groszy^[13]. Miejscowość w 1775 liczyła 38 gospodarstw, a jej powierzchnia wynosiła 328 hektarów^[14]. W tym samym roku została włączona do gminy Wilanów^[14]. Zgodnie ze stanem wiedzy na 1886 rok na powierzchnię wsi składało się 45 mórg dworskich i 575 mórg włościańskich. Zamieszkiwało ją 349 osób^[17]. W 1905 znajdowało się tu 57 domów i 4 sklepy, miejscowość liczyła 606 mieszkańców, a w 1921: 110 domów i 9000 mieszkańców^[14].

Na terenie wsi swoje posiadłości mieli Piotr Opacki, Jan Karnicki^[11], Szalapscy i Prażmowscy^[14]. Miejscowość była wzmiankowana w dokumentach jako Powszyno minor^[11]. Inne wymieniane w dokumentach nazwy to Powssino (1399 rok), Powsino Minor (1422), Powsino Prutenorum (1426), Powszino Minor (1433), Powszino Pruske (1457), Powsino Taborowe (1493), Maly Powsyn (1494), Powszynko (1514) i Powszynek (1526)^[18].

W dniu 14 maja 1951 rozporządzeniem Rady Ministrów osiedle wraz z resztą gminy Wilanów zostało włączone w granice administracyjne Warszawy^[19]. Początkowo wchodziło w skład Mokotowa^[14], a od marca 1994 roku w granicach Wilanowa^[20].

W przeszłości na terenie wsi istniał młyn^[9].

W tej części miasta ustanowiono w 2002 roku użytek ekologiczny „Powsinek” o powierzchni 2,8518 ha w celu ochrony siedlisk motyla modraszka telejusa oraz mrówek z rodzaju Myrmica na łąkach zmienno-wilgotnych^[21][22]. Część osiedla znajduje się na terenie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, utworzonego rozporządzeniem Wojewody Warszawskiego z dnia 29 sierpnia 1997 r. w sprawie utworzenia obszaru chronionego krajobrazu na terenie województwa warszawskiego^[23].

Wśród znajdujących tu łąk występują zarówno Arrhenatheretalia, jak i Molinion caeruleae. Spotyka się tam takie gatunki roślin jak: bodziszek błotny, tojeść pospolita, krwawnica pospolita, przetacznik długolistny, krwiściąg lekarski, rutewka żółta, rutewka wąskolistna, stokłosa żytnia, groszek bulwiasty, ślaz zygmarek, czy mikołajek płaskolistny^[10]. W 2004 roku stwierdzono bytowanie gatunków ptaków: bączek, czernica, czajka zwyczajna, rybitwa rzeczna, rybitwa białowąsa, rybitwa czarna, pliszka siwa, strumieniówka, kruk zwyczajny i dziwonia zwyczajna^[24]. Ponadto, w późniejszym okresie zaobserwowano ptaki należące do gatunków: kukułka, trznadel, grzywacz, zaganiacz, kapturka, skowronek, pliszka żółta, mazurek, potrzos i sroka^[10]. Bogate przyrodniczo jest także Jezioro Powsinkowskie. Występuje w nim grążel żółty, a także zbiorowiska wodne i szuwarowe Phragmitetalia, w tym szuwar jeżogłówki gałęzistej^[10].

Powsinek wraz z przyległymi terenami parku Wilanowskiego, Jeziora Wilanowskiego, Morysina, doliny Wilanówki, skarpy wiślanej i Lasu Kabackiego stanowią ważny ciąg przyrodniczy mający znaczenie dla klimatu, hydrologii, a także pełnią rolę w oczyszczaniu powietrza z północnych części miasta^[9].