Prowincja Poznańska
| Ten artykuł od 2022-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
prowincja | |||||
1848–1919 | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Siedziba | Poznań | ||||
Data powstania | 1848 | ||||
Data likwidacji | 1919 | ||||
Powierzchnia | 28,970 km² | ||||
Populacja (1905) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość | 72.5 osób/km² | ||||
Położenie na mapie | |||||
|
Prowincja Poznańska (niem. Provinz Posen) – pruska prowincja istniejąca w latach 1848–1918. Utworzona z Wielkiego Księstwa Poznańskiego.
Po I wojnie światowej większość prowincji weszła w skład Polski i utworzono z niej województwo poznańskie, z części pozostałej przy Republice Weimarskiej utworzono nową Marchię Graniczną Poznańsko-Zachodniopruską.
Podział administracyjny
Rejencja poznańska
1. Powiaty grodzkie
- Posen (Poznań)
2. Powiaty ziemskie
- Powiat Adelnau (Odolanów)
- Powiat Birnbaum, (Międzychód)
- Powiat Bomst (Babimost)
- Powiat Fraustadt (Wschowa)
- Powiat Gostyn (Gostyń)
- Powiat Grätz (Grodzisk Wielkopolski)
- Powiat Jarotschin (Jarocin)
- Powiat Kempen i. Posen (Kępno)
- Powiat Koschmin (Koźmin Wielkopolski)
- Powiat Kosten (Kościan)
- Powiat Krotoschin (Krotoszyn)
- Powiat Lissa (Leszno)
- Powiat Meseritz (Międzyrzecz)
- Powiat Neutomischel (Nowy Tomyśl)
- Powiat Obornik (Oborniki)
- Powiat Ostrowo (Ostrów Wielkopolski)
- Powiat Pleschen (Pleszew)
- Powiat Posen-Ost (Poznań)
- Powiat Posen-West (Poznań)
- Powiat Rawitsch (Rawicz)
- Powiat Samter (Szamotuły)
- Powiat Schildberg (Ostrzeszów)
- Powiat Schmiegel (Śmigiel)
- Powiat Schrimm (Śrem)
- Powiat Schroda (Środa Wielkopolska)
- Powiat Schwerin (Warthe) (Skwierzyna)
- Powiat Wreschen (Września)
Rejencja bydgoska
1. Powiaty grodzkie
- Bromberg (Bydgoszcz)
- Schneidemühl (Piła)
2. Powiaty ziemskie
- Powiat Bromberg (Bydgoszcz)
- Powiat Czarnikau (Czarnków)
- Powiat Filehne (Wieleń)
- Powiat Gnesen (Gniezno)
- Powiat Hohensalza (Inowrocław)
- Powiat Kolmar i. Posen (Chodzież)
- Powiat Mogilno (Mogilno)
- Powiat Schubin (Szubin)
- Powiat Strelno (Strzelno)
- Powiat Wirsitz (Wyrzysk)
- Powiat Witkowo (Witkowo)
- Powiat Wongrowitz (Wągrowiec)
- Powiat Znin (Żnin)
Nadprezydenci prowincji
- 1848–1850 Carl Moritz von Beurmann
- 1850–1851 Gustav von Bonin
- 1851–1860 Eugen von Puttkamer
- 1860–1862 Gustav von Bonin
- 1862–1869 Karl Wilhelm von Horn
- 1869–1873 Otto von Königsmarck
- 1873–1886 William Barstow von Guenther
- 1886–1890 Robert von Zedlitz-Trützschler
- 1890–1899 Hugo von Wilamowitz-Moellendorff
- 1899–1903 Karl Julius Rudolf von Bitter
- 1903–1911 Wilhelm von Waldow-Reitzenstein
- 1911–1914 Philipp Schwartzkopff
- 1914–1918 Johann von Eisenhart-Rothe
- 1919-1920 Friedrich von Bülow (komisarycznie, z siedzibą w Pile)
Demografia i religia
Demografia prowincji poznańskiej w latach 1871–1910:
- 1871 – 1 583 843 w tym:
- Katolicy – 63,7%(głównie Polacy)
- Protestanci – 32,3%
- Żydzi – 3,9%
- Inni – 0,1%
- 1890 – 1 751 642 w tym:
- 1910 – 2 099 831 w tym:
Wykaz miast 1848–1918 (stan ludności na 1 grudnia 1905)
Herb | Miasto | Nazwa niem. 1905 | Ludność 1905 | Rejencja 1905 | Powiat 1905 | Obecna lokacja |
---|---|---|---|---|---|---|
Poznań | Posen | 136 808 | poznańska | Poznań-Miasto (Posen-Stadt) | ||
Bydgoszcz | Bromberg | 54 231 | bydgoska | Bydgoszcz-Miasto (Bromberg-Stadt) | ||
Gniezno | Gnesen | 23 726 | bydgoska | gnieźnieński (Gnesen) | ||
Piła | Schneidemühl | 21 624 | bydgoska | chodzieski (Kolmar) | ||
Leszno | Lissa | 14 282 | poznańska | leszczyński (Lissa) | ||
Ostrów Wielkopolski | Ostrowo | 13 115 | poznańska | ostrowski (Ostrowo) | ||
Krotoszyn | Krotoschin | 12 665 | poznańska | krotoszyński (Krotoschin) | ||
Inowrocław | Hohensalza | 12 555 | bydgoska | inowrocławski (Hohensalza) | ||
Rawicz | Rawitsch | 11 403 | poznańska | rawicki (Rawitsch)[1] | ||
Nakło nad Notecią | Nakel | 8176 | bydgoska | wyrzyski (Wirsitz) | ||
Pleszew | Pleschen | 7553 | poznańska | pleszewski (Pleschen) | ||
Wschowa | Fraustadt | 7452 | poznańska | wschowski (Fraustadt) | ||
Trzcianka | Schönlanke | 7296 | bydgoska | czarnkowski (Czarnikau) | ||
Września | Wreschen | 7007 | poznańska | wrzesiński (Wreschen) | ||
Kościan | Kosten | 6868 | poznańska | kościański (Kosten) | ||
Skwierzyna | Schwerin an der Warthe | 6768 | poznańska | skwierzyński (Schwerin) | ||
Śrem | Schrimm | 6625 | poznańska | śremski (Schrimm) | ||
Środa Wielkopolska | Schroda | 6597 | poznańska | średzki (Schroda) | ||
Szamotuły | Samter | 6423 | poznańska | szamotulski (Samter) | ||
Chodzież | Kolmar in Posen | 6348 | bydgoska | chodzieski (Kolmar) | ||
Wągrowiec | Wongrowitz | 6040 | bydgoska | wągrowiecki (Wongrowitz) | ||
Kępno | Kempen | 5879 | poznańska | kępiński (Kempen) | ||
Międzyrzecz | Meseritz | 5800 | poznańska | międzyrzecki (Meseritz) | ||
Gostyń | Gostyn | 5318 | poznańska | gostyński (Gostyn)[1] | ||
Rogoźno | Rogasen | 5305 | poznańska | obornicki (Obornik) | ||
Koronowo | Krone an der Brahe | 5268 | bydgoska | bydgoski (Bromberg-Land) | ||
Jarocin | Jarotschin | 5230 | poznańska | jarociński (Jarotschin) | ||
Trzemeszno | Tremessen | 5195 | bydgoska | mogileński (Mogilno) | ||
Międzychód | Birnbaum | 5126 | poznańska | międzychodzki (Birnbaum) | ||
Ostrzeszów | Schildberg | 4946 | poznańska | ostrzeszowski (Schildberg) | ||
Strzelno | Strelno | 4897 | bydgoska | strzelneński (Strelno) | ||
Czarnków | Czarnikau | 4859 | bydgoska | czarnkowski (Czarnikau) | ||
Koźmin Wielkopolski | Koschmin | 4812 | poznańska | koźmiński (Koschmin) | ||
Wronki | Wronke | 4722 | poznańska | szamotulski (Samter) | ||
Wieleń | Filehne | 4407 | bydgoska | wieleński (Filehne) | ||
Solec Kujawski | Schulitz | 4326 | bydgoska | bydgoski (Bromberg-Land) | ||
Mogilno | Mogilno | 4280 | bydgoska | mogileński (Mogilno) | ||
Żnin | Znin | 4088 | bydgoska | żniński (Znin) | ||
Oborniki | Obornik | 4007 | poznańska | obornicki (Obornik) | ||
Zbąszyń | Bentschen | 3905 | poznańska | międzyrzecki (Meseritz) | ||
Śmigiel | Schmiegel | 3872 | poznańska | śmigielski (Schmiegel) | ||
Wolsztyn | Wollstein | 3692 | poznańska | babimojski (Bomst) | ||
Buk | Buk | 3672 | poznańska | grodziski (Grätz)[2] | ||
Pakość | Pakosch | 3517 | bydgoska | mogileński (Mogilno) | ||
Kcynia | Exin | 3367 | bydgoska | szubiński (Schubin) | ||
Opalenica | Opalenitza | 3310 | poznańska | grodziski (Grätz)[2] | ||
Zduny | Zduny | 3285 | poznańska | krotoszyński (Krotoschin) | ||
Gniewkowo | Argenau | 3135 | bydgoska | inowrocławski (Hohensalza) | ||
Szubin | Schubin | 3114 | bydgoska | szubiński (Schubin) | ||
Pobiedziska | Pudewitz | 3070 | poznańska | poznański wschodni (Posen-Ost) | ||
Swarzędz | Schwersenz | 3050 | poznańska | poznański wschodni (Posen-Ost) | ||
Sieraków | Zirke | 3024 | poznańska | międzychodzki (Birnbaum) | ||
Kruszwica | Kruschwitz | 2937 | bydgoska | strzelneński (Strelno) | ||
Kostrzyn | Kostschin | 2882 | poznańska | średzki (Schroda) | ||
Sulmierzyce | Sulmirschütz | 2829 | poznańska | odolanowski (Adelnau) | ||
Fordon | Fordon | 2785 | bydgoska | bydgoski (Bromberg-Land) | ||
Lwówek | Neustadt bei Pinne | 2731 | poznańska | nowotomyski (Neutomischel)[2] | ||
Pniewy | Pinne | 2681 | poznańska | szamotulski (Samter) | ||
Miłosław | Miloslaw | 2549 | poznańska | wrzesiński (Wreschen) | ||
Poniec | Punitz | 2537 | poznańska | gostyński (Gostyn)[1] | ||
Kórnik | Kurnik | 2521 | poznańska | śremski (Schrimm) | ||
Grodzisk Wielkopolski | Grätz | 2505 | poznańska | grodziski (Grätz)[2] | ||
Miejska Górka | Görchen | 2472 | poznańska | rawicki (Rawitsch)[1] | ||
Mrocza | Mrotschen | 2427 | bydgoska | wyrzyski (Wirsitz) | ||
Ujście | Usch | 2336 | bydgoska | chodzieski (Kolmar) | ||
Krobia | Kröben | 2335 | poznańska | gostyński (Gostyn)[1] | ||
Odolanów | Adelnau | 2286 | poznańska | odolanowski (Adelnau) | ||
Kobylin | Kobylin | 2234 | poznańska | krotoszyński (Krotoschin) | ||
Trzciel | Tirschtiegel | 2229 | poznańska | międzyrzecki (Meseritz) | ||
Łobżenica | Lobsens | 2216 | bydgoska | wyrzyski (Wirsitz) | ||
Rakoniewice | Rakwitz | 2198 | poznańska | babimojski (Bomst) | ||
Łabiszyn | Labischin | 2181 | bydgoska | szubiński (Schubin) | ||
Czempiń | Czempin | 2153 | poznańska | kościański (Kosten) | ||
Bojanowo | Bojanowo | 2106 | poznańska | rawicki (Rawitsch)[1] | ||
Borek Wielkopolski | Borek | 2086 | poznańska | koźmiński (Koschmin) | ||
Szamocin | Samotschin | 2003 | bydgoska | chodzieski (Kolmar) | ||
Budzyń | Budsin | 2002 | bydgoska | chodzieski (Kolmar) | ||
Babimost | Bomst | 1985 | poznańska | babimojski (Bomst) | ||
Nowy Tomyśl | Neutomischel | 1985 | poznańska | nowotomyski (Neutomischel)[2] | ||
Pszczew | Betsche | 1902 | poznańska | międzyrzecki (Meseritz) | ||
Jutrosin | Jutroschin | 1896 | poznańska | rawicki (Rawitsch)[1] | ||
Janowiec Wielkopolski | Janowitz | 1891 | bydgoska | żniński (Znin) | ||
Margonin | Margonin | 1867 | bydgoska | chodzieski (Kolmar) | ||
Wielichowo | Wielichowo | 1829 | poznańska | śmigielski (Schmiegel) | ||
Grabów nad Prosną | Grabow | 1806 | poznańska | ostrzeszowski (Schildberg) | ||
Kłecko | Kletzko | 1779 | bydgoska | gnieźnieński (Gnesen) | ||
Mosina | Moschin | 1751 | poznańska | śremski (Schrimm) | ||
Dolsk | Dolzig | 1735 | poznańska | śremski (Schrimm) | ||
Pogorzela | Pogorzela | 1732 | poznańska | koźmiński (Koschmin) | ||
Kargowa | Unruhstadt | 1695 | poznańska | babimojski (Bomst) | ||
Witkowo | Witkowo | 1685 | poznańska | wikowski (Witkowo) | ||
Bledzew | Blesen | 1634 | poznańska | skwierzyński (Schwerin) | ||
Żerków | Zerkow | 1631 | poznańska | jarociński (Jarotschin) | ||
Kębłowo (miasto do 1883) | Kiebel | 1585 | poznańska | babimojski (Bomst) | ||
Krzywiń | Kriewen | 1576 | poznańska | kościański (Kosten) | ||
Osieczna | Storchnest | 1562 | poznańska | leszczyński (Lissa) | ||
Stęszew | Stenschewo | 1547 | poznańska | poznański zachodni (Posen-West) | ||
Raszków | Raschkow | 1540 | poznańska | odolanowski (Adelnau) | ||
Wyrzysk | Wirsitz | 1532 | bydgoska | wyrzyski (Wirsitz) | ||
Obrzycko | Obersitzko | 1521 | poznańska | szamotulski (Samter) | ||
Murowana Goślina | Murowana Goslin | 1514 | poznańska | obornicki (Obornik) | ||
Święciechowa | Schwetzkau | 1505 | poznańska | leszczyński (Lissa) | ||
Mikstat | Mikstat | 1468 | poznańska | ostrzeszowski (Schildberg) | ||
Piaski | Sandberg | 1419 | poznańska | gostyński (Gostyn)[1] | ||
Zaniemyśl | Santomischel | 1409 | poznańska | średzki (Schroda) | ||
Brójce | Brätz | 1385 | poznańska | międzyrzecki (Meseritz) | ||
Czerniejewo | Schwarzenau | 1378 | poznańska | wikowski (Witkowo) | ||
Skoki | Schokken | 1363 | bydgoska | wągrowiecki (Wongrowitz) | ||
Wysoka | Wissek | 1346 | bydgoska | wyrzyski (Wirsitz) | ||
Gębice | Gembitz | 1329 | bydgoska | mogileński (Mogilno) | ||
Sarnowa | Sarne | 1321 | poznańska | rawicki (Rawitsch)[1] | ||
Dobrzyca | Dobrzyca | 1309 | poznańska | krotoszyński (Krotoschin) | ||
Bnin | Bnin | 1273 | poznańska | śremski (Schrimm) | ||
Barcin | Bartschin | 1255 | bydgoska | szubiński (Schubin) | ||
Mieścisko | Markstädt | 1196 | bydgoska | wągrowiecki (Wongrowitz) | ||
Rostarzewo | Rothenburg an der Obra | 1187 | poznańska | babimojski (Bomst) | ||
Powidz | Powidz | 1137 | poznańska | wikowski (Witkowo) | ||
Rydzyna | Reisen | 1123 | poznańska | leszczyński (Lissa) | ||
Ryczywół | Ritschenwalde | 1122 | poznańska | obornicki (Obornik) | ||
Łopienno (miasto do 8.VIII.1888) | Lopienno | 1108 | bydgoska | wągrowiecki (Wongrowitz) | ||
Ostroróg | Scharfenort | 1069 | poznańska | szamotulski (Samter) | ||
Nowe Miasto nad Wartą | Neustadt an der Warthe | 1067 | poznańska | jarociński (Jarotschin) | ||
Gołańcz | Gollantsch | 1036 | bydgoska | wągrowiecki (Wongrowitz) | ||
Miasteczko Krajeńskie | Friedheim | 1012 | bydgoska | wyrzyski (Wirsitz) | ||
Kwieciszewo (miasto do 14.X.1874) | Blütenau | 1006 | bydgoska | mogileński (Mogilno) | ||
Zaborowo (miasto do 1893) | Zaborowo | 953 | poznańska | leszczyński (Lissa) | ||
Kamionna (miasto do 7.IX.1874) | Kähme | 908 | poznańska | międzychodzki (Birnbaum) | ||
Książ Wielkopolski | Xions | 898 | poznańska | śremski (Schrimm) | ||
Wylatowo (miasto do 28.II.1871) | Wilatowen | 882 | bydgoska | mogileński (Mogilno) | ||
Baranów (miasto do 31.III.1908) | Baranow | 877 | poznańska | kępiński (Kempen) | ||
Rynarzewo | Netzwalde | 856 | bydgoska | szubiński (Schubin) | ||
Jaraczewo | Jaratschewo | 850 | poznańska | jarociński (Jarotschin) | ||
Kopanica | Kopnitz | 850 | poznańska | babimojski (Bomst) | ||
Rogowo | Rogowo | 841 | bydgoska | żniński (Znin) | ||
Gąsawa | Gonsawa | 827 | bydgoska | żniński (Znin) | ||
Szlichtyngowa | Schlichtingsheim | 748 | poznańska | wschowski (Fraustadt) | ||
Dubin (miasto do 15.V.1895) | Dubin | 696 | poznańska | rawicki (Rawitsch)[1] | ||
Łekno (miasto do 8.VIII.1888) | Lekno | 663 | bydgoska | wągrowiecki (Wongrowitz) | ||
Wartosław (miasto do 1859) | Neubrück | 617 | poznańska | szamotulski (Samter) | ||
Kiszkowo (miasto do 1880) | Welnau | 612 | bydgoska | gnieźnieński (Gnesen) | ||
Radolin (miasto do 23.XII.1857) | Radolin | 564 | bydgoska | czarnkowski (Czarnikau) | ||
Mieszków (miasto do 26.XI.1873) | Mieschkow Flecken | 508 | poznańska | jarociński (Jarotschin) | ||
Mielżyn (miasto do 30.IX.1907) | Mieltschin | 461 | poznańska | wikowski (Witkowo) | ||
Żydowo (miasto do 5.IV.1869) | Zydowo | 432 | poznańska | wikowski (Witkowo) | ||
Żerniki (miasto do 10.I.1859) | Zerniki | 311 | bydgoska | żniński (Znin) |
Największe miasta
Populacja największych miast prowincji w 1905 roku według danych niemieckich oraz przynależność wojewódzka w Polsce przed rozbiorami i współcześnie:
miasto | pop. 1905 | rejencja | województwo w 1771 | województwo w 2016 | |
---|---|---|---|---|---|
1. | Poznań | 137.067 | poznańska | poznańskie | wielkopolskie |
2. | Bydgoszcz | 54.235 | bydgoska | inowrocławskie | kujawsko-pomorskie |
3. | Inowrocław | 24.551 | bydgoska | inowrocławskie | kujawsko-pomorskie |
4. | Gniezno | 23.727 | bydgoska | gnieźnieńskie | wielkopolskie |
5. | Piła | 21.622 | bydgoska | poznańskie | wielkopolskie |
Zobacz też
Przypisy
- p
- d
- e
Podział administracyjny Prowincji Poznańskiej (Provinz Posen) 1815–1920
Rejencja bydgoska Regierungsbezirk Bromberg |
| ||||
---|---|---|---|---|---|
Rejencja poznańska Regierungsbezirk Posen |
|
- p
- d
- e
1815 |
|
---|---|
1822–1850 |
|
1867 |
|
1919–1920 |
|
1922 |
- p
- d
- e
Rosja (Zabór rosyjski) |
| ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Prusy (Zabór pruski) |
| ||||||||||||
Austria (Zabór austriacki) |
| ||||||||||||
Protektorat Austrii, Prus i Rosji (1815–1846) |
- Catalana: 0052391