Pustynnik (roślina)
 Eremurus stenophyllus | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
| Rząd | szparagowce | ||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | pustynnik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Eremurus Marschall von Bieberstein Cent. Pl. Rar. Ross. t. 61. 1810[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| E. spectabilis Marschall von Bieberstein[3] | |||
| |||
| |||
Pustynnik (Eremurus) – rodzaj roślin z rodziny złotogłowowatych liczący ok. 60 gatunków[4]. Występują od wschodniej części basenu Morza Śródziemnego po zachodnie Himalaje i północno-wschodnie Chiny. Ponad 40 gatunków rośnie w Azji Środkowej[5]. Występują na siedliskach suchych – wydmach, pustyniach i półpustyniach, na stepach i murawach górskich. Nierzadko rosną masowo, zwłaszcza na terenach wypasanych, ponieważ ich liście nie są zjadane przez zwierzęta[5]. Kilkanaście gatunków i ich mieszańców uprawianych jest jako rośliny ozdobne[5].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny z bulwiasto zgrubiałymi kłączami okrytymi pozostałościami martwych liści. Korzenie nieliczne i mięsiste, rozchodzące się poziomo[6].
- Liście
- Liczne, wąskie, tworzą rozetę przyziemną. Blaszka równowąska, zwykle z wyraźną linią grzbietową[6].
- Kwiaty
- Zebrane w wysokie (do 3 m[7]), nierozgałęzione kwiatostany groniaste. Kwiaty wsparte są błoniastymi przysadkami[6] i wyrastają na członowanych szypułkach[7]. Okwiat składa się z 6 listków wolnych lub zrośniętych u nasady. Listki z 1, 3 lub 6 ciemniejszymi żyłkami. Wewnętrzne listki zwykle szersze od zewnętrznych[6]. Mają barwę białą, żółtą, pomarańczową, różową, brązową. Pręcików jest 6, z wyprostowanymi, dłuższymi od okwiatu nitkach[5]. Zalążnia górna z pojedynczą szyjką słupka[6]. Najpierw w kwiecie dojrzewają pręciki i w tym czasie słupek odgięty jest w dół, po wysypaniu pyłku, słupek się prostuje[5].
- Owoce
- Kulistawe, trójkomorowe torebki zawierające nasiona, często oskrzydlone[6] lub kanciaste[5].
Systematyka
- Eremurus afghanicus Gilli
- Eremurus aitchisonii Baker
- Eremurus alaicus Khalk. – pustynnik ałtajski
- Eremurus albertii Regel
- Eremurus × albocitrinus Baker
- Eremurus altaicus (Pall.) Steven
- Eremurus ammophilus Vved.
- Eremurus anisopterus (Kar. & Kir.) Regel
- Eremurus azerbajdzhanicus Kharkev.
- Eremurus bactrianus Wendelbo
- Eremurus brachystemon Vved.
- Eremurus bucharicus Regel
- Eremurus candidus Vved.
- Eremurus cappadocicus J.Gay ex Baker
- Eremurus chinensis O.Fedtsch.
- Eremurus chloranthus Popov
- Eremurus comosus O.Fedtsch.
- Eremurus cristatus Vved.
- Eremurus dolichomischus Vved. & Wendelbo
- Eremurus furseorum Wendelbo
- Eremurus fuscus (O.Fedtsch.) Vved.
- Eremurus hilariae Popov & Vved.
- Eremurus himalaicus Baker – pustynnik himalajski
- Eremurus hissaricus Vved.
- Eremurus iae Vved.
- Eremurus inderiensis (M.Bieb.) Regel
- Eremurus × isabellinus R.Vilm. – pustynnik Izabeli
- Eremurus jungei Juz.
- Eremurus kaufmannii Regel
- Eremurus kopet-daghensis Karrer
- Eremurus korovinii B.Fedtsch.
- Eremurus korshinskyi O.Fedtsch.
- Eremurus lachnostegius Vved.
- Eremurus lactiflorus O.Fedtsch.
- Eremurus × ludmillae Levichev & Priszter
- Eremurus luteus Baker
- Eremurus micranthus Vved.
- Eremurus nuratavicus Khokhr.
- Eremurus olgae Regel – pustynnik Olgi
- Eremurus parviflorus Regel
- Eremurus persicus (Jaub. & Spach) Boiss.
- Eremurus pubescens Vved.
- Eremurus rechingeri Wendelbo
- Eremurus regelii Vved.
- Eremurus robustus (Regel) Regel – pustynnik olbrzymi
- Eremurus roseolus Vved.
- Eremurus saprjagajevii B.Fedtsch.
- Eremurus sogdianus (Regel) Benth. & Hook.f.
- Eremurus spectabilis M.Bieb. – pustynnik okazały
- Eremurus stenophyllus (Boiss. & Buhse) Baker – pustynnik wąskolistny
- Eremurus subalbiflorus Vved.
- Eremurus suworowii Regel
- Eremurus tadshikorum Vved.
- Eremurus tauricus Steven
- Eremurus thiodanthus Juz.
- Eremurus tianschanicus Pazij & Vved. ex Pavlov
- Eremurus turkestanicus Regel
Zastosowanie i uprawa
Rośliny uprawia się jako ozdobne w miejscach słonecznych, na glebach dobrze przepuszczalnych, mineralnych i żyznych. Źle znoszą nadmiar wilgoci. Rozmnaża się je z nasion wysiewanych latem bezpośrednio po zbiorze lub przez podział bulw latem[6]. Ze względu na wymagania klimatyczne rośliny z tego rodzaju najczęściej uprawiane są w południowej Europie oraz w suchych częściach Ameryki Północnej[5].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-25] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-02-25].
- ↑ a b Eremurus. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-02-25].
- ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 458. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c d e f g h Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin. Tom I, A-J. Poznań: Zysk i s-ka, 2011, s. 344-346. ISBN 83-7506-845-0.
- ↑ a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 369-370. ISBN 83-7079-779-2.
