Rostworowo

Rostworowo

wieś
Rostworowo
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	poznański
Gmina	Rokietnica
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	62-090[2]
Tablice rejestracyjne	PZ
SIMC	0594123
Położenie na mapie gminy Rokietnica Rostworowo
Położenie na mapie Polski Rostworowo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Rostworowo
Położenie na mapie powiatu poznańskiego Rostworowo
52°32′16″N 16°45′54″E/52,537778 16,765000[1]

Rostworowo (pol. hist. Rozwarowo^[3]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Rokietnica.

Pierwotna nazwa wsi brzmiała „Rozwarowo”. Według dr Zofii Zierhofferowej jej podstawą była nazwa osobowa Rozwar z sufiksem dzierżawczym „-owo”. Przezwisko Rozwar pochodzi natomiast od czasownika „rozwarzyć” czyli rozgotować lub „rozewrzeć” czyli otworzyć. Z biegiem czasu nazwa wsi ulegała zmianom, w których najpierw „a” przed „r” utożsamiło się z „o” i w wyniku tego powstała forma Rozworowo. W początku XVII wieku dostosowano ją do czasownika roztworzyć czyli otworzyć^[3].

Od zmian, jakim ulegała nazwa wsi, uzależniona była również forma odmiejscowego nazwiska utworzonego od jej nazwy. Od XIV wieku do lat 30 XVII wieku w źródłach wystepują na przemian formy: Rozwarowski (Roswarowski), Rozworowski  (Rosworowski), Roztworowski (Rostworowski) oraz Rostwarowski. Nazwisko Rostworowski ustaliło się ostatecznie pod koniec lat 30. XVII wieku ale sporadycznie, pojawiają się także wcześniejsze jego formy, a najczęściej w odmianie Roztworowski^[3].

Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od drugiej połowy XIV wieku. Wymieniona została w łacińskim dokumencie z 1386 jako „Roswarowo”, 1387 „Roswarouo, Roswarovo”, 1391 „Roszwarowo, Rosfarouo” oraz odmiejscowe nazwisko Roszwarofski, 1393 „Rozworow[o]”, 1397 nazwisko „Roswaroski”, 1419 (wg. kopii 1601-1602 „Roztworow[o]”, 1420 „Rosfarowo”, 1423 (wg. kopii z 1488/92) „Rosswarowo”, 1428 „Rozwarowo”, 1430 „Rosuarowo”, 1435 (wg. kopii z XV w.) „Rosszwalowo”, 1438 nazwisko „Rostworowski”, 1440 nazwisko „Roszvarowski”, 1447 nazwisko „Roszpharowsky”, 1500 „Rosffvarow”, 1514 „Rosparouo”, 1519 nazwisko „Roschwarowski”, 1563 „Rossworowo”, 1566 „Rosfforowo”, 1574 „Rostarowo”, 1602 „Rostworowo”^[3].

Miejscowość była początkowo wsią szlachecką należącą do lokalnych rodów wielkopolskich Rozwarowskich herbu Nałęcz, którzy od nazwy wsi przyjęli odmiejscowe nazwisko, a później także Nietążkowskich, Pijanowskich, Zbijewskich, Krzyżanowskich. W 1508 wieś leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego w parafii Żydowo^[3].

Włascicielem Rostworowa był wówczas Mikołaj Żydowski, który nosił to odmiejscowe nazwisko od nazwy wsi Żydowo, a później przyjął nazwisko Rostworowski od nazwy wsi Rostworowo. W 1402 był on zastępcą starosty generalnego Wielkopolski Tomasza z Węgleszyna, w październiku 1490 został wiceburgrabią starościńskim poznańskim oraz w 1414 wicewojewodą poznańskim z ramienia Sędziwoja Ostroroga wdy pozn.], później także kasztelanem santockim^[3].

Pierwsze wzmianki z lat 1386-1393 dotyczą sporów majątkowych pomiędzy lokalnymi właścicielami ziemskimi w wyniku, których dochodzi do rozgraniczenia wsi Rostworowo oraz Nieczajny. W 1386 Mikołaj Żydowski oraz jego brat Dzierżek dziedzice w Żydowie oraz ich bracia, synowie zmarłego Niemierzy z Żydowa prowadzili spór sądowy z kasztelanem starogrogrodzkim Mikołajem z Bytynia, jego żoną Katarzyną oraz ich synami i innymi dziedzicami Nieczajny o rozgraniczenie obu wsi. W sądzie braci zastąpił Sędziwój Psarski ich stryj oraz prawny opiekun. W 1393 Mikołaj Żydowski ponownie wszedł w spór ze wspomnianą Katarzyną żoną Mikołaja o kopce, które usypał przed trzema laty pomiędzy Rostworowem, a Nieczajną^[3].

W 1402 Dziersław z Rostworowa dowodził w sporze sądowym z Iwanem z Soboty, że jego parobkowie rąbali drzewo na terenie wspólnym pomiędzy Rostworowem, a Sobotą, a nie w dziale należącym do Iwana^[3].

Miejscowość odnotowano również w historycznych rejestrach poborowych. W 1423 (wg. kopii z lat 1488/92) w Rostworowie było 12 łanów. W 1508 miał miejsce pobór ze wsi od 8 łanów oraz 6 groszy od karczmy. W 1510 w Rostworowie był folwark, 13 łanów, a w tym jeden opuszczony. W 1510 pobrano podatki od 8 łanów, jeden łan był opustoszały oraz objęty został wolnizną na zagospodarowanie. Sześć groszy zapłacił wówczas karczmarz od karczmy oraz od roli karczmarskiej. W 1563 miał miejsce pobór od 12 łanów oraz karczmy dorocznej. W 1577 pobór ze wsi zapłacił Maciej Rozwarowski. W 1580 również Maciej Rozwarowski zapłacił pobór z Rozwarowa od 6 łanów, kwarty roli karczmarskiej oraz 4 zagrodników. W 1581 i 1583 płatnikiem poboru był Maciej Rozwarowski^[3].

Do czasu rozbiorów leżała w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.

We wsi znajduje się zabytkowy zespół dworsko-folwarczny, w skład którego wchodzi dwór murowany z końca XVIII wieku, przebudowany w 2. połowie XIX wieku i po 1918 (dobudowa skrzydła), pozostałości bramy i park krajobrazowy, a także zabudowania folwarczne^[4]. Zespół był początkowo własnością Rostworowskich, od końca XVIII wieku Krzyżanowskich, a w XIX i XX wieku Szołdrskich z pobliskiego Żydowa. Majątek w 1926 liczył 595 ha^[5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

• Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zeszyt 2, hasło „Rozwarowo”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 183-192.

• Rostworowo jako Rozwarowo Rozwarowo, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .
• Rostworowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 806 .