Skwer Zygmunta Krasińskiego we Wrocławiu

Skwer Zygmunta Krasińskiego
Ilustracja
wejście południowo-wschodnie
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Dzielnica

Przedmieście Oławskie

Adres

ul. Podwale 71-72

Powierzchnia

1,2725 ha

Data założenia

1888 r.

Projektant

H. Richter

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Skwer Zygmunta Krasińskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Skwer Zygmunta Krasińskiego”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Skwer Zygmunta Krasińskiego”
51°06′16,507″N 17°02′30,621″E/51,104585 17,041839
Multimedia w Wikimedia Commons
Przedmieście Oławskie, skwer w części centralnej zdjęcia
Szalet
Kiosk, chodnik od ul. Z. Krasińskiego do ul. Podwale
Północna granica skweru, przejście od ul. Z. Krasińskiego do ul. Podwale
Ul. Z. Krasińskiego, po prawej skwer

Skwer Zygmunta Krasińskiego – skwer położony we Wrocławiu na osiedlu Przedmieście Oławskie. Zlokalizowany jest w obrębie ulic: Podwale, Komuny Paryskiej i Zygmunta Krasińskiego oraz bloku zabudowy śródmiejskiej po północnej jego stronie sięgającego ulicy gen. Romualda Traugutta. Ma powierzchnię 12 721 m². W miejscu dzisiejszego skweru od 1777 r. sukcesywnie zakładano i urządzano cmentarze. Od 1888 r. były one likwidowane, a uwalniane kolejne fragmenty terenu przeznaczano na skwer. W 1892 r. został on urządzony według projektu H. Richtera, a później był kilkukrotnie modernizowany. W 2000 r. przeszedł gruntowną rewaloryzację. Uznaje się go za ważne założenie zieleni w gęsto zabudowanej przestrzeni tej części osiedla. Podlega ochronie w ramach gminnej ewidencji zabytków.

Historia

Skwer położony jest w obszarze stanowiącym niegdyś przedpole fortyfikacyjne Starego Miasta – Przedmieście Oławskie (Ohlauer Vorstadt). W 1808 r., po likwidacji fortyfikacji w 1807 r., obszar ten został włączony do miasta[1].

W 1777 r. założono tu pierwszy cmentarz, następnie kolejne. Były to począwszy od północy trzy cmentarze protestanckie: św. Bernardyna (do 1868 r.), św. Krzysztofa (do 1891 r.?), Zbawiciela (do 1867 r.), oraz cmentarz katolicki św. Doroty (czynny w latach 1816–1861)[2][3]. Teren cmentarzy, które stopniowo ulegały likwidacji, od 1888 r. był sukcesywnie przekształcany w skwer z placem zabaw dla dzieci, następnie urządzony w 1892 r. według projektu H. Richtera jako skwer spacerowo-wypoczynkowy z zachowanymi 28 nagrobkami i pocmentarnym starodrzewem. Przed 1945 r. był wielokrotnie modernizowany[2][3][4][5]. Ostatni fragment nekropolii znajdował się jeszcze w 1901 r. przy ulicy Komuny Paryskiej z numerami od 2 do 6[4].

W 2000 r. skwer przeszedł gruntowną rewaloryzację[2].

Nazwy

W swojej historii skwer nosił następujące nazwy:

Współczesna nazwa skweru została nadana uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia z 9 października 1993 roku nr LXXI/454/93[8], przy czym uchwała weszła w życie 1 stycznia 1994 r.[10] Upamiętnia ona Zygmunta Krasińskiego, urodzonego w 19.02.1812 r. w Paryżu, zmarłego w 23.02.1859 r. tamże, poetę, dramaturga, powieściopisarza epoki romantyzmu, epistolografa, autora między innymi Nie-Boskiej komedii oraz Irydiona[11][12].

Ulicy ograniczającej skwer od strony wschodniej imię Zygmunta Krasińskiego Zarząd Miejski nadał już 15.11.1945 r.[13] Ponadto 23 października 2021 roku zostały uruchomione nowe przystanki autobusowe, które otrzymały nazwę „skwer Krasińskiego”: przystanek na ulicy Zygmunta Krasińskiego za skrzyżowaniem z ulicą Komuny Paryskiej oraz przystanek na ulicy Podwale przed skrzyżowaniem z ulicą Komuny Paryskiej (przy czym określenia „za” i „przed” zgodne są z kierunkiem jazdy wymienionymi ulicami)[14][15][16].

Położenie i otoczenie

Skwer Zygmunta Krasińskiego położony jest na osiedlu Przedmieście Oławskie[17]. Jest to obszar zabudowy śródmiejskiej[18][19][20], strefa centralna[21], gęsto wypełniony tkanką miejską[22], charakteryzującej się przemieszaniem zabudowy o podstawowej funkcji mieszkaniowej z zabudową także o innym przeznaczeniu[23], przede wszystkim zabudową mieszkalno-usługową[18][24].

Obszar zabudowy, na którym położony jest Skwer Zygmunta Krasińskiego, uznawany jest za teren o zdefiniowanym układzie kompozycyjnym, z liniowymi i kwartałowymi elementami go tworzącymi[25][26]. W układzie urbanistycznym dominuje ukształtowanie bloków urbanistycznych w postaci kwartałów zabudowy, w ramach których umiejscowiono funkcje reprezentacyjne na zewnątrz kwartału, a funkcje użytkowe do wewnątrz. Dominuje tu pierzejowa, zwarta zabudowa wzdłuż ulic[18][23][26], ale z występującymi zaburzeniami w postaci luk w zabudowie[18]. Wskazuje się ponadto na gęstą sieć uliczną i linii transportu publicznego[14][27]. Ulica przebiega przez obszar zabudowy średniowysokiej do 25 m, przy czym w ramach tej strefy wyznaczono tu śródmiejski obszar podwyższenia wysokości zabudowy[28].

Sam skwer bezpośrednio otoczony jest następującymi obiektami[2][3]:

Obszar i zagospodarowanie

Skwer położony jest na terenie o polu powierzchni wynoszącym 12 725 m²[a][44] (wg innego geoportalu: 12 721 m²[45]). Do działki ewidencyjnej obejmujące skwer przypisano numery adresowe ulicy Podwale 71-72[44][46].

Skwer współcześnie otoczony jest ażurowym, niskim ogrodzeniem. Teren zieleni jest zadrzewiony. Od wschodu i zachodu posadzone są szpalery drzew, przede wszystkim klonów. W północnej i wschodniej części skweru zachowały się relikty pierwotnych nasadzeń w postaci pojedynczych drzew – dęba i wiązów. Ponadto na skwerze posadzono rośliny ozdobne. Wejścia na teren zieleńca położone są w narożnikach południowych, a także od wschodu, zachodu i północy. Układ ścieżek to geometryczna kompozycja z dwoma centralnymi placami oraz ścieżką obwodową. Ponadto urządzono plac zabaw dla dzieci z trejażem w części północnej ogrodzonego terenu. Kompozycja skweru została tak ukształtowana, aby pozostawać widokowo otwartą na Promenadę Staromiejską i Wzgórze Partyzantów[2][47].

Przy skwerze od strony ulicy Zygmunta Krasińskiego znajduje się szalet miejski[48]. Jest to jednokondygnacyjny budynek o powierzchni zabudowy wynoszącej 54 m², usytuowany na tej samej działce co skwer[49]. Przy południowo-wschodnim narożniku skweru znajduje się kiosk o funkcji handlowej i powierzchni 13 m²[50].

Znaczenie i ochrona

Skwer Zygmunta Krasińskiego jest obszarową formą zieleni wypoczynkowej w gęsto zabudowanej przestrzeni tej części osiedla. Uznaje się go za ważne założenie zieleni w zwartej, śródmiejskiej zabudowie strefy centralnej[18][51][52].

Skwer położony jest na terenie Przedmieścia Oławskiego wpisanego jako obszar do rejestru zabytków dnia 20.06.2005 r. decyzją o wpisie nr 538/A/05[53][54][55][56][57][58]. W ramach wskazanego obszaru ochronie podlega przede wszystkim układ przestrzenny kształtowany od XIII do XIX wieku[56][26][59].

Natomiast sam skwer został wpisany do gminnej ewidencji zabytków i podlega w ramach tego wpisu stosownej ochronie. Wpis nosi tytuł „Cmentarze: świętych Bernarda, Krzysztofa, Salwadora i Doroty, obecnie skwer Zygmunta Krasińskiego”[31][60][61].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Pole powierzchni określono na podstawie powierzchni działki/działek ewidencyjnych odczytanych ze wskazanych w przypisach portali/geoportali. W przypadku terenów zieleni może nie obejmować przyległej zieleni położonej w ramach działek, na których przebiegają ulice lub na przyległych działkach prywatnych.

Przypisy

  1. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 722 (Przedmieście Oławskie).
  2. ↑ a b c d e Bińkowska 2013 ↓, s. 564 (poz. 497).
  3. ↑ a b c Bińkowska 2013 ↓, s. 728-729 (poz. 720).
  4. ↑ a b UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1901.
  5. ↑ a b UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1926-37.
  6. ↑ UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1932.
  7. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 2530 (skwer Zygmunta Krasińskiego).
  8. ↑ a b RMWr LXXI 1993 ↓, § 1 pkt 26.
  9. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa przyrodnicza.
  10. ↑ RMWr LXXI 1993 ↓, § 4.
  11. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 121-122 (Krasińskiego).
  12. ↑ PWN 2022 ↓, ID: 3927076 (Zygmunt Krasiński).
  13. ↑ a b ZDiUM drogi 2022 ↓, 2560-2564 (Krasińskiego Zygmunta).
  14. ↑ a b UMWr SKM 2022 ↓.
  15. ↑ Redakcja www.wroclaw.pl 2021 ↓.
  16. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Komunikacja i transport.
  17. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Osiedla Wrocławia.
  18. ↑ a b c d e UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. Karta jednostki urbanistycznej A8.
  19. ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 33 (Ryc. 13).
  20. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 8.
  21. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 14.
  22. ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 32.
  23. ↑ a b Mironowicz 2016 ↓, s. 34.
  24. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 6.
  25. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 4.
  26. ↑ a b c RMWr LIV 2010 ↓, § 8 ust. 3, 4.
  27. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 25–26.
  28. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 7a.
  29. ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 4395-4401 (Podwale).
  30. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 975 (ul. Podwale).
  31. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
  32. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 209 (Fosa Miejska).
  33. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1005 (Wzgórze Partyzantów).
  34. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 718-719 (Promenada Staromiejska).
  35. ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 2316-2317 (Komuny Paryskiej).
  36. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1834 (ul. Komuny Paryskiej).
  37. ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 1612 (Hercena Aleksandra).
  38. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 269 (ul. Aleksandra Hercena).
  39. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1416 (ul. Zygmunta Krasińskiego).
  40. ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 6635 (Worcella Stanisława).
  41. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1527 (ul. Stanisława Worcella).
  42. ↑ ZDiUM drogi 2022 ↓, 6156-6158 (Traugutta Romualda).
  43. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1414 (al. gen. Romualda Traugutta).
  44. ↑ a b ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.24.
  45. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa własności, dz. Południe, AR_5, 24.
  46. ↑ UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 45610 (Podwale 71-72).
  47. ↑ RMWr 2004 ↓, § 15.
  48. ↑ UMWr Toalety 2020 ↓.
  49. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.24.2_BUD.
  50. ↑ ZGKiKM 2022 ↓, EGiB: G5 026401_1.0022.AR_5.24.1_BUD.
  51. ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 32, 33 (Ryc. 13), 34.
  52. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 4, 8, 11, 14.
  53. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 51.
  54. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 10411.
  55. ↑ NID geoportal 2022 ↓, Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_UU.11798.
  56. ↑ a b NID 2022 ↓, s. 210.
  57. ↑ NID zabytek.pl 2022 ↓, wroclaw-przedmiescie-olawskie.
  58. ↑ UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 12.
  59. ↑ NID zabytek.pl 2022 ↓, Przedmieście Oławskie.
  60. ↑ UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 6537.
  61. ↑ WUOZ 2022 ↓, poz. 6243.

Bibliografia

  • ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9)  (pol.).
  • IwonaI. Bińkowska IwonaI. i inni red., Leksykon zieleni Wrocławia, Wrocław miasto spotkań, Wrocław: Wydawnictwo Via Nova, 2013, ISBN 978-83-64025-06-8, ISBN 978-83-64025-06-8  (pol.).
  • JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
  • IzabelaI. Mironowicz IzabelaI., Analiza funkcjonalna osiedli Wrocławia, AFO, Badanie i publikacja współfinansowana przez miasto Wrocław (www.wroclaw.pl), Wrocław: Fundacja Dom Pokoju, 2016, ISBN 978-83-941467-3-3  (pol.).
  • Narodowy Instytut Dziedzictwa, Geoportal o zabytkach, NID [dostęp 2022-08-19]  (pol.).
  • Narodowy Instytut Dziedzictwa, Portal zabytek.pl, NID [dostęp 2022-08-19]  (pol.).
  • Narodowy Instytut Dziedzictwa, Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie [online], NID, 31 marca 2022 [dostęp 2022-05-17]  (pol.).
  • Rada Miejska Wrocławia, Uchwała LIV/1606/10 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 9 września 2010 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Komuny Paryskiej i gen. Kazimierza Pułaskiego we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Urząd Miejski Wrocławia, Baza Aktów Własnych / Biuletyn Urzędowy RMW z 16 września 2010 r. Nr 8, poz.263; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 21 grudnia 2010 r. Nr 242, poz.4092, Wrocław, 9 września 2010 [dostęp 2022-05-11]  (pol.).
  • Rada Miejska Wrocławia, Uchwała LXXI/454/93 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 9 października 1993 r. w sprawie nazw parków i terenów leśnych istniejących we Wrocławiu, „Baza Aktów Własnych.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia; tekst jednolity: Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 20 listopada 2020 r. Nr 6287, Wrocław, 9 października 1993 [dostęp 2022-08-19]  (pol.).
  • Rada Miejska Wrocławia, Uchwała XX/578/04 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 19 lutego 2004 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru ograniczonego: ul. Romualda Traugutta, ul. Podwale, ul. Dworcowa, ul. Tadeusza Kościuszki i ul. Kazimierza Pułaskiego (z późniejszymi zmianami), „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Urząd Miejski Wrocławia, Baza Aktów Własnych / Biuletyn Urzędowy RMW z 17 marca 2004 r. Nr 2, poz.76. Tekst jednolity z 2015 r., w formacie PDF – Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 9 lipca 2015 r. (Biuletyn Urzędowy RMW z 2015 r. poz.239); Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 27 kwietnia 2004 r. Nr 75, poz. 1467, Tekst jednolity z 2015 r. – Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 9 lipca 2015 r. (Dz.Urz.Woj.Doln. z 2015 r. poz.3223), Wrocław, 19 lutego 2004 [dostęp 2022-05-31]  (pol.).
  • Redakcja www.wroclaw.pl, 23 października – nowe przystanki „skwer Krasińskiego”, „Oficjalny portal internetowy Wrocławia”, Wrocław, 13 października 2021 [dostęp 2022-08-19]  (pol.).
  • Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Geoportal Dolny Śląsk, UMWD Wydział Geodezji i Kartografii; Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej [dostęp 2022-08-19]  (pol.).
  • Urząd Miejski Wrocławia, Schematy komunikacji zbiorowej, Oficjalny portal internetowy Wrocławia, Centrum Informacji Urzędu Miejskiego, Wrocław, 8 lutego 2022 [dostęp 2022-08-19]  (pol.).
  • Urząd Miejski Wrocławia, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-06-01]  (pol.).
  • Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Ewidencja Miejscowości, Ulic i Adresów Wrocławia, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Zespół ds. Nazewnictwa Ulic i Adresów w ramach Wydziału Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
  • Urząd Miejski Wrocławia, System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Mapy, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2022-05-04]  (pol.).
  • Urząd Miejski Wrocławia, Toalety publiczne – gdzie pójść za potrzebą?, „Oficjalny portal internetowy Wrocławia”, Wrocław, 7 marca 2020 [dostęp 2022-06-08]  (pol.).
  • Urząd Miejski Wrocławia, Zabytki Wrocławia, MagdalenaM. Wankowska, MonikaM. Florczak, MartaM. Kolibska, Data ostatniej aktualizacji: 22.06.2021 r. g. 13:45, Urząd Miejski Wrocławia, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, 22 czerwca 2021 [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
  • Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Wykazy zabytków, dawne województwo wrocławskie, miasto Wrocław, PiotrP. Jędrzejewski, AnnaA. Olech, Biuletyn Informacji Publicznej – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, 21 marca 2022 [dostęp 2022-05-09]  (pol.).
  • Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wykaz dróg w Zarządzie Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu, „ZDiUM/Infrastruktura/Drogi”, ZDJOGA/NOXE/, ZDiUM, Wrocław, 26 kwietnia 2022 [dostęp 2022-05-16]  (pol.).
  • Zarząd Geodezji, Kartografii i Katastru Miejskiego we Wrocławiu, Geoinfo Portal (GIPortal2), ZGKiKM we Wrocławiu [dostęp 2022-06-21]  (pol.).
  • Zygmunt Krasiński, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-30] .

Linki zewnętrzne

  • Skwer Krasińskiego Zygmunta, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], fotopolska.eu, ID: u150043 [dostęp 2022-08-19]  (pol.).
  • skwer Krasińskiego Zygmunta, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 7175899 [dostęp 2022-08-19]  (pol.).
  • Skwer Zygmunta Krasińskiego [online], wikimapia.org [dostęp 2022-08-19]  (pol.).