Spiridon Ilo
 Spiridon Ilo (lata 20. XX w.) | |
| Data i miejsce urodzenia | 30 września 1876 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 7 listopada 1950 |
| Zawód, zajęcie | muzyk, polityk |
| Narodowość | albańska |
| Odznaczenia | |
 | |
Spiridon Ilo (ur. 30 września 1876 w Korczy, zm. 7 listopada 1950 tamże) – albański aktor i muzyk, jeden z sygnatariuszy Albańskiej Deklaracji Niepodległości[1][2][3][4].
Życiorys
Po ukończeniu greckiego liceum w Szkodrze wyemigrował do Bukaresztu, gdzie do 1905 roku działał na rzecz mniejszości albańskiej[5]. Następnie wyjechał do Bostonu, gdzie wspierał albańskojęzyczne czasopisma i angażował się w działalność polityczną; był współzałożycielem patriotycznych organizacji Malli i Mëmëdheut i Besa-Besë[5], pracował również jako aktor teatraly[2].
W 1910 roku wrócił do Bukaresztu, gdzie założył drukarnię i był jednym z głównych działaczy na rzecz mniejszości albańskiej w tym mieście[5].
28 listopada 1912 jako przedstawiciel regionu Korczy podpisał Albańską Deklarację Niepodległości jako Spiro T. Ilo[5][2]. W kwietniu 1914 roku wrócił do Albanii i dołączył do oddziału Themistokliego Gërmenjiego, walczącego przeciwko greckim nacjonalistom w Korczy, jednak po kilku miesiącach, z powodu wybuchu I wojny światowej był zmuszony wrócić do Rumunii[5]. Z powodu przyłączenia się Rumunii do wojny, w 1916 roku ponownie wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie otworzył kawiarnię w Nowym Jorku i prowadził działalność patriotyczną oraz muzyczną[5][6][2].
W 1923 roku założył w Chicago Albanian Phonograph Records – przedsiębiorstwo produkujące płyty gramofonowe i nagrywające pieśni patriotyczne, które jest znane z nagrania wersji instrumentalnej hymnu Albanii[5][6]. Nagrania gramofonowe, przywiezione w 1946 roku przez Spiridona Ila do Korczy[6], zostały nieumyślnie zniszczone; ponieważ były wykonane z miedzi, wobec czego zostały wykorzystane do budowy anteny radiowej w Korczy[5][2].
W marcu 1926 wrócił do Korczy, gdzie spędził resztę życia[5][6]. Podczas II wojny światowej działał w antyfaszystowskim ruchu oporu[5].
W 1945 roku przeszedł na emeryturę[6][2].
Odznaczenia
28 listopada 2012 roku, w związku z 100. rocznicą odzyskania niepodległości przez Albanię, wraz z pozostałymi sygnatariuszami Albańskiej Deklaracji Niepodległości, został odznaczony Orderem Honor Narodu przez prezydenta Albanii, Bujara Nishaniego[5].
Przypisy
- ↑ Schmidt-Neke 1987 ↓, s. 320.
- ↑ a b c d e f Historiku i qytetit. bashkiakorce.gov.al. [dostęp 2011-10-06]. (alb.).
- ↑ Botohet per here te pare ditari i nje prej firmetareve te aktit te Pavaresise. shqiperia.com, 2010. (alb.).
- ↑ Debati pas 108 vjetësh/ Ku fshihet flamuri i pavarësisë?! Fondi etnografik, 18 flamuj në diskutim…. arteka.al, 2020-12-07. (alb.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Avdiko 2018 ↓, s. 45-46.
- ↑ a b c d e Spiridon Ilo, shqiptari që kreu regjistrimin e parë të himnit kombëtar. diasporashqiptare.al, 2020-09-30. (alb.).
Bibliografia
- Michael Schmidt-Neke: Entstehung und Ausbau der Königsdiktatur in Albanien (1912-1939): Regierungsbildungen, Herrschaftsweise und Machteliten in einem jungen Balkanstaat. 1987. ISBN 978-3486543216.
- Bahir Avdiko: Ligjvënësit Shqiptarë (1912-2017). Dhe firmëtarët e aktit të pavarësisë. 2018. ISBN 978-9928-166-76-0.
