Tlenek cynku
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
struktura krystaliczna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny | ZnO | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa | 81,41 g/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd | biały proszek[2] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | 1314-13-2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | 14806 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
DrugBank | DB09321 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Inne aniony | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Inne kationy | HgO | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tlenek cynku (biel cynkowa), ZnO – związek chemiczny z grupy tlenków, połączenie tlenu z cynkiem na II stopniu utlenienia. Stosowany m.in. jako pigment do farb.
Związek ten jest otrzymywany w wyniku prażenia rudy cynkowej: siarczku cynku (ZnS) lub węglanu cynku (ZnCO
3) w obecności powietrza. Stosowany jest jako dodatek do farb i lakierów, w kosmetyce i ceramice oraz jako wypełniacz i stabilizator gumy, kauczuku i tworzyw sztucznych, do produkcji mas izolacyjnych, zasypek, środków do impregnacji drewna. Pierwotnie, jako pigment, został wprowadzony w 1779 roku, od 1834 roku jako „biel chińska” stosowany w gwaszu, w farbach olejnych od ok. 1850 roku. W oleju biel cynkowa jest słabiej kryjąca niż biel ołowiowa, nie działa sykatywowo, w grubszych warstwach pęka. Obecnie sproszkowaną biel cynkową stosuje się powszechnie (obok innych proszków, jak: grafit, sadza angielska, argentorat, tkanol) w kryminalistyce, w badaniu daktyloskopijnym metodą mechaniczną (obok metody chemicznej i metody optyczno-fotograficznej). Tlenek cynku ma lekkie działanie antybakteryjne i przyspiesza gojenie ran. Z tego powodu jest używany jako składnik maści i zasypek leczących rozmaite choroby skóry. Jest też używany w stomatologii do tymczasowych wypełnień. Przy głębokich odwiertach stosuje się aktywny tlenek cynku RC, który z racji na rozbudowaną cząsteczkę, pozwala na skuteczną eliminację wydobywającego się siarkowodoru[6].
Właściwości
- barwa biała (dotyczy sproszkowanego ZnO, kryształ ZnO bez zanieczyszczeń jest bezbarwny)
- ciało stałe,
- trudno rozpuszczalne w wodzie
- ma własności amfoteryczne:
- w reakcji z kwasami tworzy sole cynku(II), np. chlorek cynku, siarczan cynku.
- z mocnymi zasadami tworzy sole, które nazywa się cynkanami(II), np. cynkan(II) sodu.
- w wodnym roztworze amoniaku związek ten tworzy jon kompleksowy: [Zn(NH3)4]2+ (kation tetraaminacynku(II)).
Przypisy
- ↑ Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 55, ISBN 83-7183-240-0 .
- ↑ a b c d e f David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-100, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
- ↑ a b Tlenek cynku, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-19] (ang.).
- ↑ Tlenek cynku (nr 96479) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2015-03-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Tlenek cynku (nr 96479) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-03-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Aktywny Tlenek Cynku RC - Producent | Zastosowanie [online], Producent Chemii Cynkowej | Recycling, Odbiór Odpadów Cynkowych [dostęp 2021-02-10] (pol.).
Linki zewnętrzne
- Henryk Różański: Tlenek cynku – Zincum oxydatum w medycynie XVIII i XIX wieku. [w:] Medycyna dawna i współczesna [on-line]. rozanski.li. [dostęp 2016-07-27].
- Britannica: science/zinc-oxide
- SNL: sinkhvitt