ULAS J1120+0641

ULAS J1120+0641
Ilustracja
Kwazar ULAS J1120+0641 (czerwona kropka w środku zdjęcia)
Gwiazdozbiór

Lew

Rektascensja

11h 19m 59,488s

Deklinacja

+06° 36′ 41,25″

Odległość

28,85 mld (χ)[1] ly

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

kwazar

Wiek

ok. 13 miliardów lat

Alternatywne oznaczenia
ULASJ1120+0641,
ULAS J112001.48+064124.3[2]
Multimedia w Wikimedia Commons
Wizja artystyczna kwazara ULAS J1120+0641 (ESO)

ULAS J1120+0641 – kwazar położony w gwiazdozbiorze Lwa o przesunięciu ku czerwieni wynoszącym 7,085. W momencie jego odkrycia w czerwcu 2011 roku był to najbardziej odległy od Ziemi znany kwazar i pierwszy kwazar z przesunięciem ku czerwieni większym niż 7.

Nazwa

Obiekt nie ma nazwy zwyczajowej, jego oznaczenie ULAS J1120+0641 określa jedynie jego położenie na niebie. Akronim „ULAS” oznacza, że obiekt został skatalogowany w czasie przeglądu nieba UKIRT Infrared Deep Sky Survey, w programie Large Area Survey (LAS).

Odkrycie

Obiekt został odkryty w ramach programu UKIRT Infrared Deep Sky Survey[3] przy użyciu teleskopu United Kingdom Infrared Telescope[3][4].

Charakterystyka

Kwazar położony w gwiazdozbiorze Lwa o przesunięciu ku czerwieni wynoszącym 7,085[2][5]. W momencie jego odkrycia w czerwcu 2011 roku był to najbardziej odległy od Ziemi znany kwazar i pierwszy kwazar z przesunięciem ku czerwieni większym niż 7[5].

Kwazar we współrzędnych współporuszających się odległy jest o 28,85 miliardów lat świetlnych od Ziemi[1]. Światło kwazara, które dociera obecnie do Ziemi, zostało wyemitowane 770 milionów lat po Wielkim Wybuchu[4], czyli ok. 13 miliardów lat temu; 100 milionów lat wcześniej niż z najstarszego poprzednio znanego kwazaru[6].

Świetlność kwazara wynosi 6,3 × 1013 L⊙ (63 biliony razy większa niż świetlność Słońca), a w jego wnętrzu znajduje się supermasywna czarna dziura o masie wynoszącej około 1.52 ± 0.17×109 M☉ (1.52 miliardów mas Słońca)[2][7]. Czarna dziura wewnątrz kwazara jest bardziej masywna niż można było tego oczekiwać po obiekcie sformowanym tak szybko po Wielkim Wybuchu. Proces rośnięcia czarnych dziur przez akrecję materii jest ograniczony ciśnieniem promieniowania. Podwojenie masy czarnej dziury trwa około 50 milionów lat. Biorąc pod uwagę, że czarna dziura wewnątrz kwazara osiągnęła obecnie obserwowaną masę zaledwie 770 milionów lat po Wielkim Wybuchu, jej początkowa masa musiałaby wynosić przynajmniej pół miliona mas Słońca[8]. Najbardziej prawdopodobne jest, że powstała w wyniku łączenia się mniejszych czarnych dziur[2][8].

Światło kwazara, które dotarło do Ziemi, obejmuje pasmo podczerwieni, ale większość została wyemitowana jako wysokoenergetyczne promieniowanie ultrafioletowe. Zmiana zakresu promieniowania, a przy tym i jego energii związana jest z rozszerzaniem się Wszechświata[1].

Jest to pierwszy znany kwazar, który powstał w teoretycznie przewidzianym etapie ewolucji Wszechświata, kiedy wypełniająca go materia uległa ponownej jonizacji. Jego badania pozwolą lepiej poznać ten okres, szczególnie że niektórzy kosmologowie uważają, iż kwazary odgrywały ważną rolę w końcowym okresie wieków ciemnych, w fazie jonizacji materii Wszechświata[9].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Jonathan Amos: 'Monster' driving cosmic beacon. BBC News, 2011-06-30. [dostęp 2011-07-01]. (ang.).
  2. ↑ a b c d Daniel J. Mortlock, Stephen J. Warren, Bram P. Venemans, Mitesh Patel, Paul C. Hewett, Richard G. McMahon, Chris Simpson, Tom Theuns, Eduardo A. Gonzáles-Solares, Andy Adamson, Simon Dye, Nigel C. Hambly, Paul Hirst, Mike J. Irwin, Ernst Kuiper, Andy Lawrence & Huub J. A. Röttgering. A luminous quasar at a redshift of z = 7.085. „Nature”. 474, s. 616–619, 2011-06-30. DOI: 10.1038/nature10159. arXiv:1106.6088. (ang.). 
  3. ↑ a b Most distant quasar found. astronomy.com, 2011-06-29. [dostęp 2011-07-01]. (ang.).
  4. ↑ a b Weronika Śliwa. Z pamiętnika Wszechświata. „Świat Nauki”. nr. 8 (240), s. 13, sierpień 2011. Prószyński Media. ISSN 0867-6380. 
  5. ↑ a b SteveS. Warren SteveS. i inni, Photometry of the z=7.08 quasar ULAS J1120+0641, adsabs.harvard.edu, maj 2011, Bibcode: 2011sptz.prop80114W [dostęp 2011-07-01]  (ang.).
  6. ↑ Alicia Chang: Scientists discover brightest, earliest quasar. Associated Press, 2011-06-30. [dostęp 2014-04-09]. (ang.).
  7. ↑ Sarah E. I. Bosman et al.. A mature quasar at cosmic dawn revealed by JWST rest-frame infrared spectroscopy. „Nature Astronomy”, czerwiec 2024. DOI: 10.1038/s41550-024-02273-0. ISSN 2397-3366. 
  8. ↑ a b Chris J. Willott. A Monster in the early Universe. „arXiv”, 2011-06-30. DOI: 10.1038/474583a. arXiv:1106.6090. (ang.). 
  9. ↑ John Matson: Brilliant, but Distant: Most Far-Flung Known Quasar Offers Glimpse into Early Universe. Scientific American, 2011-06-29. [dostęp 2014-04-09]. (ang.).

Linki zewnętrzne

  • Universe's Most Distant Quasar Found, Powered by Massive Black Hole. www.sciencedaily.com. [dostęp 2011-07-01]. (ang.).
  • ULAS J1120+0641 w bazie SIMBAD (ang.)