Zaroślak żółtobrzuchy
Atlapetes pileatus[1] | |||
Wagler, 1831 | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ptaki | ||
Podgromada | Neornithes | ||
Infragromada | ptaki neognatyczne | ||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | Atlapetes | ||
Gatunek | zaroślak żółtobrzuchy | ||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
najmniejszej troski | |||
Zasięg występowania | |||
| |||
|
Zaroślak żółtobrzuchy[3][4] (Atlapetes pileatus) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Endemit Meksyku. Jest uznawany za gatunek najmniejszej troski[2][5][6].
Systematyka
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Johann Georg Wagler, nadając mu nazwę Atlapetes pileatus. Opis ukazał się w 1831 roku w czasopiśmie „Isis von Oken”. Jako miejsce typowe autor wskazał Meksyk[7][8]. IOC wyróżnia dwa podgatunki[9]:
- A. p. dilutus Ridgway, 1898
- A. p. pileatus Wagler, 1831[10].
Etymologia
- Atlapetes: połączenie słowa Atlas z gr. πετης petēs – „lotnik”, πετομαι petomai – „latać”[11].
- pileatus: łac. pileatus – „nakryty, ograniczony”[12]
Morfologia
Nieduży ptak ze średniej wielkości, grubym u nasady dziobem w kolorze czarniawym. Szczęka i żuchwa są lekko zakrzywione. Tęczówki w kolorze od brązowego do ciemnego czerwonobrązowego. Nogi od szaraworóżowych do brązowawych. Na głowie ruda czapeczka. Boki głowy czarniawe, kark i reszta głowy w odcieniach ciemnoszarego. Pierś oliwkowa. Dolna część brzucha, boki i kuper blade oliwkowozielone. Ogon oliwkowozielony. Pokrywy i skrzydła ciemnoszare z lotkami o oliwkowozielonym odcieniu. Brak dymorfizmu płciowego. Młode osobniki wyglądają jak dorosłe, ale nie mają rudego zabarwienia czapeczki, mają bledsze skrzydła i jaśniejsze dolne partie ciała. Podgatunek A. p. dilutus ma jaśniejsze ubarwienie i jest nieco większy od A. p. pileatus. Długość ciała z ogonem 14,5–16,5 cm; masa ciała 21,5–27,5 g[5][10].
Zasięg występowania
Zaroślak żółtobrzuchy występuje na dosyć sporym obszarze Meksyku. Jest gatunkiem osiadłym. Poszczególne podgatunki zamieszkują[5][10]:
- A. p. dilutus – północną Wyżynę Meksykańską w następujących stanach: południowo-zachodnia część Chihuahua, Durango, południowo-wschodnia część Coahuila, Nuevo León, południowo-zachodnia część Tamaulipas, San Luis Potosí,
- A. p. pileatus – południową Wyżynę Meksykańską i góry od stanu Sinaloa na południe po stany Michoacán, Guanajuato, Hidalgo i Veracruz oraz w stanach Guerrero, Oaxaca i Puebla[5].
Ekologia
Zaroślak żółtobrzuchy jest gatunkiem endemicznym. Jego głównym habitatem są zarośla i podszyt wilgotnego obszaru występowania sosny i dębu na Wyżynie Meksykańskiej. Występuje na wysokościach od 900 do 3500 m n.p.m.[5] (BirdLife International podaje, że zazwyczaj w przedziale wysokości 1300–3400 m n.p.m.[13]). Jest gatunkiem wszystkożernym. Zjada różne rodzaje owadów i nasion[5]. Żeruje na ziemi lub tuż nad powierzchnią. Występuje zazwyczaj w parach lub niewielkich grupach[5].
Rozmnażanie
Nie ma wielu informacji o gniazdowaniu, rozmnażaniu i wychowywaniu piskląt. Sezon rozrodczy trwa od kwietnia do sierpnia. Gniazdo w postaci niewielkiej miseczki, wykonane głównie z suchej trawy; jedno zbadane gniazdo było umieszczone 0,6 m nad ziemią wśród gęstej roślinności. W lęgu 2 jaja[5].
Status
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN zaroślak żółtobrzuchy klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Jego zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 797 tys. km²[13]. W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na 50 000 – 499 999 dorosłych osobników, zaś jej trend oceniała jako lekko spadkowy[13]. Gatunek opisywany jest jako pospolity lub dość pospolity w dogodnym dla niego środowisku[5]. BirdLife International wymienia 14 ostoi ptaków IBA, w których ten gatunek występuje, wszystkie w Meksyku, jest to m.in. Park Narodowy Iztaccíhuatl-Popocatépetl[13].
Przypisy
- ↑ Atlapetes pileatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Atlapetes pileatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999.
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-08-05].
- ↑ a b c d e f g h i James D. Rising: Rufous-capped Brushfinch Atlapetes pileatus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-08-05]. (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-08-05] .
- ↑ Denis Lepage: Rufous-capped Brush-Finch Atlapetes pileatus Wagler, 1831. Avibase. [dostęp 2022-08-05]. (ang.).
- ↑ Johann Georg vonJ.G. Wagler Johann Georg vonJ.G., Tinige Mittheilungen, „Isis von Oken”, 1831 (5), Lipsk: Leipzig beh Brodhaus, 1831, s. 526 (niem. • łac.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-08-05]. (ang.).
- ↑ a b c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 583. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-06-19] (ang.).
- ↑ pileatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-05] (ang.).
- ↑ a b c d Rufous-capped Brush-finch Atlapetes pileatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].
- SNL: brunkronekjerrspurv