Fórmula de Machin

A Fórmula de Machin foi formulada por John Machin (1680-1751), que a utilizou para calcular o número pi com 100 casas decimais. Posteriormente, foi usada por William Shanks (1812-1882) para o cálculo de pi com 707 casas decimais.

Fórmula de Machin:

π 4 = 4 arctan 1 5 arctan 1 239 {\displaystyle {\frac {\pi }{4}}=4\arctan {\frac {1}{5}}-\arctan {\frac {1}{239}}}

Dedução

Pelos teoremas de adição de funções trigonométricas temos:

sin ( α + β ) = sin α cos β + cos α sin β {\displaystyle \sin(\alpha +\beta )=\sin \alpha \cos \beta +\cos \alpha \sin \beta }
cos ( α + β ) = cos α cos β sin α sin β {\displaystyle \cos(\alpha +\beta )=\cos \alpha \cos \beta -\sin \alpha \sin \beta }

Manipulação algébrica destas equações fornece:

arctan a 1 b 1 + arctan a 2 b 2 = arctan a 1 b 2 + a 2 b 1 b 1 b 2 a 1 a 2 . {\displaystyle \arctan {\frac {a_{1}}{b_{1}}}+\arctan {\frac {a_{2}}{b_{2}}}=\arctan {\frac {a_{1}b_{2}+a_{2}b_{1}}{b_{1}b_{2}-a_{1}a_{2}}}.}

Aplicando esta equação temos:

2 arctan 1 5 {\displaystyle 2\arctan {\frac {1}{5}}}
= arctan 1 5 + arctan 1 5 {\displaystyle =\arctan {\frac {1}{5}}+\arctan {\frac {1}{5}}}
= arctan 1 5 + 1 5 5 5 1 1 {\displaystyle =\arctan {\frac {1*5+1*5}{5*5-1*1}}}
= arctan 10 24 {\displaystyle =\arctan {\frac {10}{24}}}
= arctan 5 12 {\displaystyle =\arctan {\frac {5}{12}}}
4 arctan 1 5 {\displaystyle 4\arctan {\frac {1}{5}}}
= 2 arctan 1 5 + 2 arctan 1 5 {\displaystyle =2\arctan {\frac {1}{5}}+2\arctan {\frac {1}{5}}}
= arctan 5 12 + arctan 5 12 {\displaystyle =\arctan {\frac {5}{12}}+\arctan {\frac {5}{12}}}
= arctan 5 12 + 5 12 12 12 5 5 {\displaystyle =\arctan {\frac {5*12+5*12}{12*12-5*5}}}
= arctan 120 119 {\displaystyle =\arctan {\frac {120}{119}}}
4 arctan 1 5 π 4 {\displaystyle 4\arctan {\frac {1}{5}}-{\frac {\pi }{4}}}
= 4 arctan 1 5 arctan 1 1 {\displaystyle =4\arctan {\frac {1}{5}}-\arctan {\frac {1}{1}}}
= 4 arctan 1 5 + arctan 1 1 {\displaystyle =4\arctan {\frac {1}{5}}+\arctan {\frac {-1}{1}}}
= arctan 120 119 + arctan 1 1 {\displaystyle =\arctan {\frac {120}{119}}+\arctan {\frac {-1}{1}}}
= arctan 120 1 + ( 1 ) 119 119 1 120 ( 1 ) {\displaystyle =\arctan {\frac {120*1+(-1)*119}{119*1-120*(-1)}}}
= arctan 1 239 {\displaystyle =\arctan {\frac {1}{239}}}
π 4 = 4 arctan 1 5 arctan 1 239 {\displaystyle {\frac {\pi }{4}}=4\arctan {\frac {1}{5}}-\arctan {\frac {1}{239}}} .

Referências

  • GUIDORIZZI, Hamilton Luiz. Um Curso de Cálculo, vol. 4. 3ª edição. Rio de Janeiro: Livros Técnicos e Científicos Editora, 1999.
  • Portal da matemática