Male Pijace

Male Pijace
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Severnobanatski
Opština	Kanjiža
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	1811
Gustina stanovništva	34 st./km²
Geografija
Koordinate	46°04′16″N 19°56′01″E / 46.071°N 19.933666°E / 46.071; 19.933666
Nadmorska visina	77 m
Površina	57,8 km²
Male Pijace Male Pijace (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	24416
Pozivni broj	024
Registarska oznaka	KA

Koordinate: 46° 04′ 16" SGŠ, 19° 56′ 01" IGD Male Pijace (mađ. Kispiac) je naselje u Srbiji u opštini Kanjiža u Severnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 1811 stanovnika.

Mesto Male Pijace nije prisutno na geografskim kartama izdatim pre 1935. godine. Mesto se nalazi na Telečkoj visoravni (Orompart), na susretu peskovitog zemljišta sa crnicom. Mesto se pjrvo zvalo Kiriška Pijaca (mađ. Körös-piac), a od 1938. Male Pijace (Kispiac).

Značajno arheološko nalazište je otkriveno kraj Kiriša 1964. godine. On datira iz doba seobe naroda.

U srednjem veku na ovom raznolikom tlu nalaze se dva sela. Prvo – 1333. – Pusta Ighaz mađ. Pusta Ighaz (mađ. Puszta-Egyház) koje i nakon više decenijske turske vladavine, 1590. godine još uvek ima 22 oporezovanih kuća (kada na primer Senta ima samo 8 kuća). Nešto kasnije se javlja „Vastorok” ili „Vastorka”, a potom je vekovima samo pustoš, sa po kojim zalutalim imenom, koja predanje deformiše, ali se lako mmože pratiti: mađ. Puczai Puszta, Pucsut, Pucs, ili Stara Torina – Salatornja. Biografija drugog starog naziva se takođe lako prati: mađ. Ostorak – Ostora – Ostorka – Ustorka,, a „objašnjenje” se samo nudi u narodnoj etimologiji: toliko je daleko od svega, kao vrh biča (mađ. ostor).

U međuvremenu je istorija izmenila status ovog kraja. Prestaje turska vladavina, a celo ovo područje se orijentiše prema graničarskom Martonošu. Dugi niz godina – sve do nedavnina – deli njegovu sudbinu u dobru i zlu.

Pored srpskih graničarskih porodica koje uživaju određene beneficije – a neki od njih (Eremićevi, Đurišićevi) postaju plemići i stiču posede i kraj Kiriša – sredinom XVII veka naseljavaju se mađarski kolonisti koji rade kao nadničari na imanjima posednika. Grade se salaši, formira se za ovo područje karakterističan salaški region i razvija se tipičan način življenja: leti na salašu, zimi u selu.

Opustošeni kraj se dakle ponovo naseljava: kraj starih ruševina, ili čak od njihovih ostataka, na njihovom mestu dižu se nove zgrade u koje se useljavaju siromašni salašari. Neki od njih stiču male posede, na njima podižu svoje domove.

Kraj koji se označava nazivima: Martonoški salaši, Kiriš, Oštorak, Stara Torina ili Szalatornya, i dalje se naseljava. Godine 1874. gradi se prva škola (na Subotičkom putu), čuvena čarda, u koju zalaze i „bećari” i kraj puteljaka se formiraju nizovi salaša, sa tendencijom koncentracije u naselje.

Krajem XIX i početkom XX veka, paralelno sa razvojem robne proizvodnje i dinamičnijim razvojem saobraćaja, dolazi do izražaja pogodan položaj današnjih Malih Pijaca za razmenu robnih viškova okolnih područja koja su se specijalizovala za proizvodnju određenih kultura: žito, kukuruz, vino, voće, stoke i stočnih proizvoda. Ovde se održavaju ogromne pijace koje pođednako posećuju Subotičani, Horgošani, Kanjižani, Oromčani, kasnije i Velebićani, Trešnjevčani, pa čak i Čantavirci. Lokacija pijaca se menja zavisno od materijalnog uticaja pojedinog trgovca ili gostioničara (Ilija, Vereš, Kenjereš, Goldštejn) na opštinske očeve u Martonošu, pa se – zavisno od toga u čijem je regionu, menja i naziv pijace: Goldštejnova, Ilijina itd, ali ostaje činjenica velikih i malih čuvenih pijaca.

Razvoj jedne privredne grane utiče i na druge: podstiče njihov razvoj. Tako se u selu razvija vinogradarstvo, ratarstvo, stočarstvo, ribolov na Kirišu, čija je plitka, ali plahovita voda okretala ogromne točkove sedam vodenica (nazvanih „potyogók”). Domaća radinost, a posebno korparstvo – nasleđeno iz Martonoša – je takođe u punom cvatu. Blizina okolnih naselja je međutim – pored očite koristi – prouzrokovala da se selo nikako nije moglo osamostaliti.

Zaostalost, položaj „bogu iza leđa” nestaje tek pedesetih – šezdesetih godina, zahvaljujući elektrifikaciji, priključnom putu, razvoju školske mreže, amaterske kulturne delatnosti, izgradnji doma zdravlja i doma kulture, jačanju društvenog sektora u poljoprivredi (PK „Bačka” Horgoš). Sve ovo ubedljivo govori o perspektivama kako naselja, tako i njegovih oko 3.800 stanovnika, koji – verno čuvajući svoje tradicije, znaju se otvoriti prema novom, zaslužujući time položaj pažnju i simpatije.^[1]

U naselju Male Pijace živi 1577 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,8 godina (39,3 kod muškaraca i 42,3 kod žena). U naselju ima 734 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,71.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Mađarima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 2763 [2] 1953. 2694 1961. 2539 1971. 2402 1981. 2336 1991. 2144 2144 2002. 2017 1988

Portal Srbija

• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• Satelitska mapa (Wikimapia)
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Plan naselja na mapi (Mapquest)
• Zvanična veb-strana Kanjiže, Male Pijace Arhivirano 2013-02-21 na Wayback Machine-u