Sedulije

Sedulije (latinski: Sedulius, prva polovina 5. veka n.e.) bio je hrišćanski latinski pisac, rodom iz južne Galije.^[1] Isidor Seviljski i Honorije iz Autuna nazivaju ga prezbiterom, autor poznat kao Anonymus Mellicensis iz 8. veka kaže da je bio antistes, a taj je naslov potvrđen akrostihom u dva panegirika koja se nalaze u Cellariusovom izdanju, dok ga Sigebert iz Gemblouxa (11. vek) i Jovan Tritemije (15. vek) označavaju kao biskupa ― kome je naziv antistes često ekvivalentan ― no niko nije pokušao otkriti u kojem je to biskupskom sedištu Sedulije navodno delovao. Nisu poznati ni datumi njegovog rođenja i smrti, ali se ipak može utvrditi okvirno razdoblje u kojem je živeo; naime, sam na jednom mestu spominje Jeronima, koji je umro 420. n.e., a njega samoga hvale Kasiodor, koji se rodio 468, i papa Gelazije, koji se na čelu rimske crkve nalazio od 492. do 496. godine. Sedulijeva je dela nakon njegove smrti prikupio i objavio neki Asterije, kako se vidi iz jednog kratkog uvodnog epigrama i zabeleške koja mu je u nekim rukopisima pridodata i koja glasi: "Ovo je delo Sedulije ostavio raspršeno na raznim hartijama, a prikupio ga je i uz svu eleganciju objavio redovni konzul i patricij Turcije Rufije Asterije". Iz fasta se vidi da je neki Asterije bio konzul s Protogenetom 449. n.e., a da je Turcije Rufije Apronijan Asterije bio konzul s Prezidijem 496. godine. U ovom se slučaju gotovo sigurno radi o ovom drugom konzulu, tako da se vrhunac Sedulijevog stvaralaštva može smestiti u 450. godinu.^[2]

Glavno je Sedulijevo delo Uskršnja pesma (Paschale carmen), pisana daktilskim heskametrima u pet knjiga. U nekim rukopisima ispred nje nalazi se predgovor (praefatio) u osam elegijskih distiha, upućen čitaocima, kao i posveta caru Teodosiju (Dedicatio ad Theodosium Augustum) u petnaest heksametara.^[2] U Uskršnjoj pesmi Sedulije opisuje Hristov život i čuda iz Starog i Novog zaveta, od kojih su ova druga predstavljaju slobodnu obradu iz Jevanđelja po Mateju.^[3] Pesma je napisana čistim jezikom i stilom koji nalikuje Vergilijevom,^[4][5] premda neki ispitivači smatraju da je po retorskim elementima ipak bliži Ovidiju.^[6] Kasnije je ovu pesmu sam pesnik pretvorio u prozno delo pod naslovom Uskršnji spis (Paschale opus),^[4] visokoparnim stilom i služeći se parafrazom.^[2]

Od Sedulija je sačuvana i jedna elegija od 55 stihova, tj. od 110 stihova, koja poredi Stari i Novi zavet, pa se zato i naziva Poređenje Starog i Novog zaveta (Veteris et Novi Testamenti Collatio).^[3] U svakom elegijskom distihu prvi deo heksametra ponavlja se kao drugi deo idućeg stiha (pentametra).^[2]

Sedulijeva himna pod naslovom Od stožera izlazećeg sunca (A solis ortus cardine) predstavlja lirski poziv na pohvalu Hrista s opisom glavnih činjenica o njegovom životu i smrti. Pisana je jampskim dimetrima, grupisanim u strofe od po četiri stiha, pri čemu su stihovi poređani abecednim redom.^[7] Ova je himna ušla u liturgiju katoličke crkve.^[3]

Sedulijev je jezik elegantan, stil mu je jednostavan i živ i odslikava Vergilijev uticaj.^[3]

• Buckwald, Wolfgang; Hohlweg, Armin; Prinz, Otto (1984). Rečnik grčkih i latinski pisaca antike i srednjeg veka [Tusculum-Lexicon griechischer und lateinischer Autoren des Alterums und des Mittelalters]. Beograd: Vuk Karadžić. 
• Budimir, Milan; Flašar, Miron (1991). Pregled rimske književnosti. Beograd: Naučna knjiga. 
• Ramsay, William (1867), „Sedulius”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, Boston 
• Barnish, Samuel James Beehing (2003), „Sedulius”, S. Hornblower & A. Spawforth (eds.), Oxford Classical Dictionary (3rd rev. izd.), Oxford, ISBN 9780198661726 
• Vratović, Vladimir (1977), „Rimska književnost”, Povijest svjetske književnosti, 2., Zagreb: Mladost, pp. 189–312 
• Wace, Henry (1911), „Sedulius”, Smith, William, Dictionary of Christian Biography and Literature to the End of the Sixth Century A.D., with an Account of the Principal Sects and Heresies