Univerzitet u Varšavi

Univerzitet u Varšavi
Uniwersytet Warszawski
lat. Universitas Varsoviensis
zgrada rektorata
Historija
Osnivanje	1816.
Generalno
Vrsta	javni univerzitet
Administracija
Rektor	Marcin Palis
Akademsko osoblje	5,531
Studenti
Broj studenata   – doktoranti	53,500 (2013) 2,148
Udruženja	ERASMUS, AUE
Lokacija
Sjedište   – grad   – država	Varšava Poljska
Službene stranice
www.uw.edu.pl

Univerzitet u Varšavi (poljski:Uniwersytet Warszawski; latinski:Universitas Varsoviensis), koji je osnovan 1816. godine, najveći je univerzitet u Poljskoj. Univerzitet zapošljava 6,000 zaposlenika od čega 3,100 profesora i predavača. Instituciju pohađa više od 53,000 studenata, od čega preko 9,000 na višim, diplomskim ili postdiplomskim nivoima studija. Ukupno se na univerzitetu provode studiji u 37 disciplina. Kraljevski univerzitet, naziv koji je nekada nosla institucija, osnovan je 19. novembra 1816. godine. Osnivanje ovoga univerziteta bilo je podstaknuto i podelom Poljske koja je Varšavu odvojila od najstarijeg i najprestižnijeg univerziteta u poljskim regijama, Jagelonskog univerziteta u Krakovu na jugu današnje Poljske.

Ruski imperator Aleksandar I Pavlovič odobrio je otvaranje pet fakulteta prilikom osnutka univerziteta. Bili su to fakultet prava i političkih nauka, medicinski, filozofski, teološki i humanistički fakulteti. Institucija se brzo razvijala do Novembarskog ustanka Poljaka protiv Ruske Imperije 1830. godine kada je bila zatvorena i tako je ostalo sve do 1857. godine kada je kao medicinska akademija ponovo otvorila svoja vrata. Nakon ponovnog ustanka, Januarskog ustanka iz 1863-1864. godine, svi su programi na poljskom jeziku 1869. obustavljeni, ali je univerzitet nastavilo da pohađa 3,000 studenata, od kojih su mnogi postali važan deo lokalne intelektualne elite. U međuvremenu centralna zgrada univerziteta pretvorena je u Imperijalni ruski univerzitet koji je obrazovao vojni kadar. Preko 70% studenata u ovom su periodu bili Poljaci, ali je njihov udeo pao ispod 10% zbog bojkota nakon revolucije 1905. godine. U periodu Prvog svetskog rata institucija je obnovila svoj rad i procenjuje se da ju je tada pohađalo oko 4,500 studenata. Po završetku rata Poljska je stekla nezavisnost i administracija u novoj vladi je pažnju posvećivala i podizanju kvaliteta Varšavskog univerziteta koji je do tridesetih godina prerastao u najveći univerzitet u zemlji. U ovome je periodu proširen izbor studijskih programa i disciplina koje su podučavane i proučavane na univerzitetu. Nakon 1935 godine univerzitet nosio ime Jozefa Pilsudskog, maršala i prvog predsednika međuratne Poljske koji je te godine preminuo. Drugi svetski rat i plansko rušenje Varšave od strane nacista doveli su do obustave rada univerziteta koji će ponovo započeti sa radom 1945. godine.

Podela Poljske 1795. imala je za posledicu da su studenti iz Varšave imali mogućnost upisa jedino Akademije u Vilniusu budući da je Krakov, i sa njim Jagelonski univerzitet kao najstarije i najprestižnije poljsko akademsko središte, završio u okvirima tadašnje Habsburške Monarhije. Kada je 1815. osnovana Kongresna Poljska, koja je bila u personalnoj uniji sa Ruskom Imperijom, van njezinih granica je završio i Vilnius tako da je zemlja ostala i bez toga univerziteta. 1816. imperator Aleksandar I Pavlovič dozvolio je poljskim vlastima osnivanje unierziteta toji će se sastojati od medicinskog, filozofskog, teološkog, umetničko-humanističkog i administratino-pravnog fakulteta. Ubrzo po osnovanju univerzitet je pohađalo oko 800 studenata, a na njemu je predavalo oko 50 profesora. Nakon što je značajan broj studenata i profesora uzeo učešće u Novembarskom ustanku 1830. godine, univerzitet je zatvoren. Po završetku Krimskoga rata u Rusiji je došlo do perioda liberalizacije što je za posledicu imalo i izdavanje dozvole za otvaranje Medicinsko-hirurške akademije u Varšavi. 1862. odeljenja za administrative i pravne, za medicinske, filozofske, teološke i umetničke i humanističke nauke su ponovo otvorena. Kako je značaj novoosnovane akademije rastao naziv joj je promenjen u Glavna akademija. Ipak, ponovni ustanak iz 1863-1864 koji je poznat kao Januarski ustanak, imao je za da su sve škole u kojima je nastavni jezik bio poljski bile zatvorene. Za svoga kratkog trajanja, Glavna je akademija obrazovala oko 3,000 studenata od kojih će mnogi naknadno postati deo jezgre poljske inteligencije.

Glavna akademija bila je zatim zamenjena sa Imperijalnim univerzitetom u Varšavi na kojemu je jezik nastave bio ruski. Glavna svrha imperijalnog univerziteta bilo je obrazovanje ruskog vojnog garnizona koji je bio smešten u gradu, ali su većina studenata (oko 70%, ili 1,500 od ukupnih 2,000) bili etnički Poljaci. Univerzitet na ruskom jeziku smatrao se oruđem u rukama novih vlasti uz pomoć kojega je provođena rusifikacija poljskog društva. Ipak, ovakva situacija nije sprečila studente univerziteta u udruživanje u ilegalne organizacije u kojima su upravo oni zauzeli vodeće uloge. Najznamenitiji među njima bili su poljski socijalistički studenti koji su učestvovali u Revoluciji iz 1905. godine. Nakon revoucije usledio je i bojkot obrazovanja na ruskom jeziku koji j za posledicu imao pad udela poljskih studenata na univerzitetu na svega 10%. Velik broj studenata koji su želeli da nastave sa obrazovanjem usprkos bojkotu odlučivao se na odlazak na obrazovanje u Galiciju ili na univerzitete u zapadnoj Evropi.

Dva puta su ruske vlasti razmišljale o ideji preseljenja univerziteta van granica Kongresne Poljske i u okvire Rusije. U periodu Revolucije 1905-1907. i deo profesora je predlagao ovu ideju koji su preispitivali rad univerziteta u Varšavi u svetlu bojkota od strane poljskih studenata. Foralni razgovori o ovoj ideji vođeni su sa više ruskih gradova, a među njima i sa Voronježom i Saratovom. Konačna je odluka ipak bila da se univerzitet zadrži u Varšavi, ali je bojkot nastavljen kako zbog jezika tako i zbog nacioalne strukture profesorskog kadra na instituciji. Drugi se put ideja o premeštanju univerziteta javila u periodu Prvog svetskog rata u kojemu je vojna i politička situacija primorala ruske vlasti na povlačenje iz grada. Od jeseni 1915. privremeno su postojale dve institucije koje su nosile naziv Univerzitet u Varšavi. Jedna je funkcionisala u Varšavi, a druga sa istim imenom je sve do 1917. funkcionisala u ruskom Rostovu na Donu. 5. maja 1917. ruska privremena vlada je odlučila da zatvori taj univerzitet. Istoga je dana osnovan i današnji Južni federalni univerzitet koji je tada nosio naziv Univerzitet u Rostovu na Donu.

U periodu Prvog svetskog rata nemačke su snage ušle u Varšavu 1915. godine. Sa namerom da pridobiju simpatije lokalnog stanovništa (barem onih koji su bili etnički Poljaci), nemačke i austrijske okupacione vlasti dozvolile su određenu liberalizaciju javnoga života u Poljskoj. Nekoliko poljskih udruženja ponovo je legalno moglo da obnovi svoj rad. Jedna od institucija koje su ponovo otvorene bio je i Univerzitet u Varšavi na kome je dozvoljeno izvođenje nastave na poljskom jeziku i povratak dela profesora na radna mesta. Kako bi se poljski nacionalistički pokret držao pod kontrolom broj predavača na univerzitetu bio je ograničen (na njih manje od 50), ali ograničenje broja studenata nije postojalo. Tako je do 1918. broj studenata porastao sa 1,000 na 4,500.

Obnova neovisnosti koja je usledila po završetku rata i kraju perioda podele zemlje i uspostavi Druge poljske Republike, označia je i početak brzoga rasta Univerziteta u Varšavi. Modernizacija rada institucije je do 1920-ih dovela do toga da je univerzitet u mnogim aspektima bio na nivou univerziteta u zapadnoj Evropi. U sledećoj je deceniji univerzitet prerastao u najveći univerzitet u Poljskoj sa 10,000 studenata i više od 250 predavača. Država nije pružala besplatno obrazovanje i prosečna školarina u ovome je periodu za godinu dana iznosila jednu prosečnu mesečnu platu dok je svega 3% studenata imalo priliku da prima stipendije. Sanacijska vlada u tridesetim godinama donela je odluke kojima je ograničila autonomiju i akademske slobode na univerzitetu. Na univerzitetu je, iako to i nije bilo formalno propisano, provođena antisemitska segregacija u kojoj su studenti i profesori Jevreji sačinjavali odvojena odeljenja poznata kao geto odeljenja.

Po okončanju invazije Poljske nacističke vlasti iz Generalnog gubernatorstva donele su odluku o zatvaranju svih institucija visokog obrazovanja u Poljskoj. Velika većina opreme i laboratorija je opljačkana i odnesena u Nemačku gde je podeljena među tamošnjim univerzitetima, dok je glavni kampus Univerziteta u Varšavi pretvoren u kasarnu.

Nacistička rasna ideologija smatrala je da visoko obrazovanje nije potrebno inferiornim Poljacima i da se celu naciju, kao i ostale Slavene, treba pretvoriti u naciju koja će služiti arijevcima. Obrazovanje na poljskom jeziku bilo je zabranjeno, a kazna za nepoštivanje zabrane bila je smrtna. Bez obzira na to, deo profesora organizovao je takozvani Tajni univerzitet u Varšavi. Predavanja su izvođena u malim grupama u privatnim stanovima i sudionici su se konstantno izagali riziku da budu otkriveni i pogubljeni od strane okupatora. Do 1944. više od 300 predavača i preko 3,500 studenata bilo je deo Tajnog univerziteta u Varšavi.

Značajan je broj studenata sudelovao i u Varšavskom ustanku 1939. godine kao pripadnici Domovinske armije ili Siviš Šerengi. Kampus je u ovome periodu bio pod nacističkom upravom koja ga je pretvorila u utvrđenje sa bunkerima i mašinskim oružjem. Žestoke borbe oko kampusa započele su već prvoga dana ustanka ali borci pokreta otpora nisu uspeli da se probiju kroz glavna vrata. 63 profesora Univerziteta u Varšavi ubijeni su u toku rata. Oprema i umetnička dela neprocenjive vrednosti uništeni su ili opljačkani i odneseni u Nemačku iz koje nikada nisu vraćeni u Poljsku.

Neposredno po završetku rata namera o obnovi rada univerziteta u Varšavi bila je nejasna kao i namera o obnovi ili neobnovi samoga grada. U decembru 1945 profesori su se vratili na univerzitet gde su u ruševinama staroga kampusa započeli sa obnovom rada. U tome se periodu i oko 4,000 studenata vratilo na predavanja, a i obnova zgrada je postepeno napredovala. Do kraja dekade univerzitet je zadržao relativnu autonomiju. U periodu staljinizma vlasti su pokušavale nametnuti političku kontrolu na rad institucije. Mnoge je profesore uhapsila poljska tajna policija, provođena je cenzura knjiga i ideološki kriteriji su zauzeli vrlo prominentno mesto pri odabiru studenata i zapošljavanju novoga osoblja i akademskog kadra. Sa druge strane, nove su vlasti osigurale besplatno pohađanje škole, dok su paraelno sa tim za oko 60% studenata osigurali i stipendije. Po dolasku Vladislava Gomulke na vlast u 1956. godini došlo je i do relativne liberalizacije koja se ogledala i u obnovi prekogranične saradnje, te do rasta kvaliteta nastave.

• Primenjene lingvistike i istočnoslovenskih filologija
• Primenjenih socijalnih nauka i resocijalizacije
• Biološki
• Hemijski
• Ekonomski
• Geografski i fakultet regionalnih studija
• Geološki
• Fakultet za istoriju
• Novinarstva i političkih nauka
• Pravni i admnistrativni
• Fakultet za menadžment
• Matematički, informatički i mehanički
• Škola savremenih jezika
• Škola orijentalnih studija
• Sociološki i filozofski
• Fakultet fizike
• Poljski studiji
• Fakultet za psihologiju

• Menahem Begin
• David Ben-Gurion
• Frederik Šopen
• Vitold Gombrovič
• Jan Tomaš Gros
• Leonid Hurvič
• Jaroslav Kačinjski
• Leh Kačinjski
• Aleksandar Kaminski
• Bronjislav Komorovski
• Boleslav Prus
• Ludvik Lazar Zamenhof

• Zigmund Bauman
• Jan Lukasjevič

Univerzitet u Varšavi na Wikimedijinoj ostavi

• (pl) Službena stranica