Alpamış

Alpamış, Özbek destan şiiri. R. Halilov.

Alpamış (Kazakça: Алпамыс / Alpamıs, Özbekçe: Alpomish / Алпомиш, Başkurtça: Алпамыша, Rusça: Алпамыш, Azerice: Alpamış, Tatarca: Алпамша, Altayca: Алып Манаш) - Türk ve Altay mitolojilerinde söylencesel kahraman. "Alpamsı Han" olarak da bilnir.

Özellikleri

Bilinmeyen diyarlara yolculuklar yapmıştır. Masal yaratıklarıyla savaşmıştır. Anasının karnında 12 ay kalmıştır. Yedi günde yedi yaşına gelmiştir. Atının adı Şubar (Bayşubar)’dır. Ulu bir ağacın tepesindeki dev kuşun yavrularını Ejderhadan (veya yılandan) kurtarır. Aya gidip gelir. Ateş kendisini yakmaz. Demir Ev’de hapis kalır. Kendisini hapseden Hakan’ın kızı tarafından kurtarılır.[1] Döndüğünde nişanlısının evlendirildiğini görüp çoban kılığına girer ve yanına yaklaşarak gerçeği öğrenir. Sonunda nişanlısına (Barçın /Gülbarşın)[2] kavuşur. Türk masal motiflerinin pek çoğunu bünyesinde barındıran bir öykünün kahramanıdır.

Etimoloji

(Al) kökünden türemiştir. Alp sözcüğünden gelir. Yiğitlik, kahramanlık anlamlarını taşır. Alba sözcüğü Moğolcada görev anlamına gelir[3] ve bu mana ile de bağlantılı olabilir. Bu açıdan bakıldığında kendisine ilahi bir görev verilmiş kişi olarak ele alınabilir.

Dipnotlar

  1. ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Rinchindorji. "Mongolian-Turkic Epics: Typological Formation and Development" (Page-387) (İngilizce)
  3. ^ Mongolian Dictionary, Andras Rajki, ("alba") 16 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  • Rus Yonetimi altinda Orta Asya Kimligi, Hasan Bulent Paksoy 31 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Alpamysh 16 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Alpamysh 31 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

  • Alpamış Destanı, Doğan Kaya 27 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Rus Yonetimi altinda Orta Asya Kimligi, Hasan Bulent Paksoy 31 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Alpamysh 16 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Alpamysh 31 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Türk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.