Tu-bồ-đề

Tu-bồ-đề (tiếng Trung: 須菩提/Tu Bồ Đề, tiếng Phạn: Subhūti, tiếng Phạn: subhūti, tiếng Tạng chuẩn: རབ་འབྱོར་) là một trong Thập đại đệ tử của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Tôn giả Tu-bồ-đề thường xuất hiện trong kinh điển Đại Thừa hệ Bát-nhã-ba-la-mật-đa (Prajñāpāramitā).^[1]^[2] Trong số những đại đệ tử của Đức Phật thì Tôn giả Tu Bồ Đề được tôn xưng là đệ nhất giải "Không" (đại diện cho tính Không), có nghĩa là trong hàng Thanh văn tôn giả là người thấu hiểu lý Không (Śūnyatā) của Bát Nhã.^[3] Tôn giả Tu Bồ Đề đóng một vai trò lớn hơn nhiều trong Phật giáo Đại thừa so với Phật giáo Nguyên thủy.^[1]

Hành trạng

Trong kinh điển Bắc Tông có chép về truyền thuyết sự tích của Tu Bồ Đề, theo đó, ông sinh ra trong gia đình có hoàn cảnh khó khăn, tài sản vơi cạn nhưng gia đình ông vẫn tin rằng việc ông chào đời là một điềm lành, ngày sau đứa bé sẽ trở thành một nhân vật phi phàm. Mẹ ông đặt tên cho đứa bé là Tu Bồ Đề, có nghĩa là không sanh hay Thiện Cát, tốt lành, hay Thiện Hiện, hiện điềm tốt. Khi tuổi còn nhỏ Tu Bồ Đề không mấy thiết tha với tài lợi, cha mẹ cho vật gì thì Tu Bồ Đề đem bố thí hết cho người nghèo khổ thiếu thốn^[4], ông cũng có mong muốn được đi tu cho nên sau này khi gặp Đức Phật Tu Bồ Đề liền xin xuất gia theo tăng đoàn^[5]^[6]. Từ hồi còn nhỏ ở với cha mẹ Tu Bồ Đề thường đem của cải ban bố cho người. Sau khi theo Phật mỗi sáng đi khất thực, dù xa đến đâu ông cũng đến khất thực những gia đình giàu có.^[3]

Chú thích

^ ^a ^b Black & Patton 2015, tr. 126-127.
^ Pine 2009, tr. 58.
^ ^a ^b Tôn giả Tu Bồ Đề - Đại đệ tử duy nhất của Phật thấu hiểu lý Không Bát Nhã - Báo Pháp luật Việt Nam
^ Nan Huaijin 2004, tr. 21-22.
^ Malalasekera 1938, tr. 1235.
^ Davids 1913, tr. 4-5.

Tham khảo

Adamek, Wendi Leigh (2007), The Mystique of Transmission: On an Early Chan History and Its Contexts, Columbia University Press, ISBN 978-0-231-13664-8, lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 5 năm 2022, truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2020
Black, Dr Brian; Patton, Dean Laurie (2015), Dialogue in Early South Asian Religions: Hindu, Buddhist, and Jain Traditions, Ashgate Publishing, Ltd., ISBN 978-1-4094-4012-3, lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 4 năm 2021, truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2020
Buswell, Robert E. (2004), Encyclopedia of Buddhism (PDF), Buswell, Robert E., Jr., 1953-, New York: Macmillan Reference, USA, ISBN 0-02-865718-7, OCLC 52216132, Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 29 tháng 6 năm 2018, truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2020
Buswell, Robert E. (2014), The Princeton dictionary of Buddhism (PDF), Lopez, Donald S., Jr., Princeton, NJ, tr. 2105–2106, ISBN 978-1-4008-4805-8, OCLC 859536678, lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 12 tháng 6 năm 2018, truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2020
Conze, Edward (1973), The Perfection of Wisdom in Eight Thousand Lines & Its Verse Summary (PDF), Four Seasons Foundation, ISBN 978-0-87704-048-4
Davids, Rhys (1913), Psalms Of The Early Buddhists Part-ii
Das, Sarat Chandra (1970), Contributions on the Religion and History of Tibet, New Delhi: Manjuśrī Publishing House, ISBN 978-0-8426-0479-6 First published in the Journal of the Asiatic Society of Bengal, Vol. LI (1882).
Ikeda, Daisaku (2008), The Living Buddha: An Interpretive Biography, Middleway Press, ISBN 978-0-9779245-2-3, lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 5 năm 2022, truy cập ngày 4 tháng 5 năm 2020
Irons, Edward A. (2008), Encyclopedia of Buddhism, New York: Facts on File, tr. 163, ISBN 978-0-8160-5459-6, OCLC 81861645
Johnston, William M. (2013), Encyclopedia of Monasticism, Routledge, ISBN 978-1-136-78716-4, lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 5 năm 2022, truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2020
Lopez, Donald S. Jr. (1988), The Heart Sutra Explained: Indian and Tibetan Commentaries, SUNY Press, ISBN 0-88706-589-9, lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 4 năm 2022, truy cập ngày 4 tháng 5 năm 2020 Ebook: ISBN 978-1-4384-1123-1.
Malalasekera, G. P. (1938), Dictionary of Pali Proper Names, Asian Educational Services, ISBN 978-81-206-1823-7, lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 10 năm 2021, truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2020
Morgan, Joyce; Walters, Conrad (22 tháng 8 năm 2012), Journeys on the Silk Road: A Desert Explorer, Buddha's Secret Library, and the Unearthing of the World's Oldest Printed Book, Rowman & Littlefield, ISBN 978-0-7627-8733-3, lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 5 năm 2022, truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2020
Nan Huaijin (2004), Diamond Sutra Explained, Florham Park: Primodia, ISBN 978-0-9716561-2-3
Pine, Red (2009), The Diamond Sutra, Counterpoint Press, ISBN 978-1-58243-953-2, lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 5 năm 2022, truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2020
Ping Shao (tháng 11 năm 2006), “Huineng, Subhūti, and Monkey's Religion in Xiyou ji”, The Journal of Asian Studies, 65 (4): 713–740, doi:10.1017/S0021911806001574, ISSN 0021-9118, JSTOR 25076127
Powers, John (2013). A Concise Encyclopedia of Buddhism. Simon and Schuster. ISBN 978-1-78074-476-6. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 10 năm 2021. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2020.
Reps, Paul; Nyogen Senzaki (2008) [1985]. Zen Flesh, Zen Bones: A Collection of Zen and Pre-Zen Writings. Rutland, Vermont: Tuttle. ISBN 9780804837064.
Sangharakshita, S. (2006), Wisdom Beyond Words: The Buddhist Vision of Ultimate Reality, Motilal Banarsidass Publisher, ISBN 978-81-208-2948-0, lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 4 năm 2021, truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2020
Stein, Rolf Alfred (1972), Tibetan Civilization, Stanford University Press, ISBN 978-0-8047-0901-9
Warder, A. K. (2000), Indian Buddhism, Motilal Banarsidass Publ., ISBN 978-81-208-1741-8, lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 2 năm 2017, truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2020
Watters, Thomas (1904), On Yuan Chwang's Travels in India, 629-645 A.D., Royal Asiatic Society, lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 5 năm 2022, truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2020
Xingyun; Yun, Hsing (2010), Footprints in the Ganges: The Buddha's Stories on Cultivation and Compassion, Buddha's Light Publishing, ISBN 978-1-932293-35-7, lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 5 năm 2022, truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2020