Andrzej Pszenicki

Andrzej Pszenicki

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	29 listopada 1869 Pabianice
Data i miejsce śmierci	5 sierpnia 1941 Warszawa
Prof. dr inż. nauk technicznych
Specjalność: Inżynier budowlany, konstruktor
Alma Mater	Wydział Matematyczno-Fizyczny Instytutu Inżynierów Komunikacji w Petersburgu
Profesura	1921 – prof. zwyczajny
Nauczyciel akademicki
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Andrzej Pszenicki (ur. 29 listopada 1869 w Pabianicach, zm. 5 sierpnia 1941 w Warszawie) – polski inżynier budowlany i konstruktor, autor konstrukcji mostów i innych budowli stalowych.

Ukończył szkołę powszechną w Pabianicach i gimnazjum ze złotym medalem w Piotrkowie^[1]. Ukończył studia na Wydziale Fizyczno-Matematycznym (1894) i Instytucie Inżynierów Komunikacji w Petersburgu (1898)^[1]. W latach 1898-1919 pracował jako inżynier konstruktor w Departamencie Zarządzania Mostami Miejskimi w Petersburgu, projektując konstrukcje mostowe. W 1903 roku objął stanowisko naczelnika biura technicznego budowy i przebudowy mostów, a potem pracował jako naczelny inżynier do spraw mostów^[2][3]. Opiekował się kilkuset mostami miasta. Pracował w tym czasie także jako konstruktor mostów na całym terytorium Rosji - biorąc udział w projektowaniu, budowie i rekonstrukcji 43 mostów, w tym jedenastu drewnianych, pięciu kamiennych i 27 stalowych (m.in. czterech zwodzonych)^[1]. Wiele z tych realizacji miało związek ze zmianą w 1906 r. petersburskiej trakcji konnej na elektryczną, pociągającą za sobą konieczność przebudowy istniejących przepraw. Należał do inspekcji nadzoru technicznego nad budową mostu Troickiego w Petersburgu, wzniesionego w latach 1897–1903^[1]. Do najważniejszych jego zrealizowanych projektów należą zbudowany w Petersburgu w latach 1907–1908 nowy stalowy jednoprzęsłowy most Pantelejmonowski przez rzekę Fontankę. W 1908 roku został laureatem międzynarodowego konkursu na projekt zwodzonego Mostu Pałacowego przez Newę w Petersburgu zbudowanego w latach 1911–1916, który połączył centrum miasta z Wyspą Wasiljewską. Projekt owy uznany został najlepszym pomysłem w dziedzinie budowy mostów w ciągu dziesięciolecia^[4] a Pszenicki odznaczony został za ten projekt złotym medalem. Poza Petersburgiem brał udział w projektowaniu i budowaniu mostów: kolejowo-drogowego (2250 m) przez Wołgę w Saratowie (1911) mostów kolejowych przez rzekę Mstę w Borowiczach (wraz z Nikołajem A. Bielelubskim - 1905), przez Wołgę w pobliżu Kazania (1911–1913) i w okolicach Symbirska (wraz z Nikołajem A. Bielelubskim 1913–1916)^[3].

Mieszkając na stałe w Petersburgu uczestniczył w życiu akademickim tego miasta. Po napisaniu pracy zatytułowanej „Zastosowanie łuków trójprzegubowych do mostów zwodzonych” otrzymał stopień adiunkta w Instytucie Inżynierów Komunikacji w Petersburgu. Wykładał tam budowę mostów i w latach 1901–1916 przeszedł drogę od asystenta do profesora w Katedrze Budowy Mostów^[1]. Jednocześnie prowadził zajęcia w Żeńskim Instytucie Politechnicznym (gdzie w w 1915 r. otrzymał Katedrę Budowy Mostów) i w Instytucie Inżynierów Cywilnych (gdzie od 1916 kierował katedrą). Prowadził także aktywną działalność oświatową^[3]. Podczas lat spędzonych na obczyźnie nie zerwał kontaktów z Polonią, działając m.in. aktywnie w radzie parafialnej przy katolickiej parafii św. Katarzyny w Petersburgu^[1][2], gdzie odpowiadał za budowę i remont gmachów, prowadzenie protokołów z cotygodniowych posiedzeń oraz preliminarze budżetowe^[5].

Po Rewolucji Październikowej wyjechał  do  Estonii, gdzie w latach 1919-1921 zajmował się w Estonii odbudową mostów zniszczonych w latach I wojny światowej i opracował projekt mostu (1921) w Narwie przez rzekę Narwę z przęsłem długości 110 m^[1]. Wykładał budowę mostów w Katedrze Budowy Mostów Uniwersytetu Łotwy. Pod koniec 1920 roku odmawiając objęcia katedry na politechnice ryskiej powrócił do kraju^[3].

W 1921 roku został kierownikiem Katedry Budowy Mostów Politechniki Warszawskiej, której szefował aż do wybuchu II wojny światowej. W 1923 roku został członkiem Akademii Nauk Technicznych w Warszawie, a w 1925 roku członkiem Rady Technicznej Ministerstwa Kolei Żelaznych. W rok później rozpoczął pracę jako konsultant w Ministerstwie Robót Publicznych (później Komunikacji). Jednocześnie, w latach 1923–1929 pełnił funkcję dziekana Wydziału Inżynierii Lądowej na tej uczelni, w latach 1929–1932 był jej rektorem, a w roku akademickim 1932/1933 prorektorem. W okresie 1924–1936 wykładał budowę mostów drewnianych w Oficerskiej Szkole Inżynierii w Warszawie przekształconą w 1932 roku w Szkołę Podchorążych Saperów^[1]. W roku 1938 otrzymał doktorat h.c. Politechniki^[6]. Wykładał także w Szkole Podchorążych Saperów, był doradcą m.in. Ministerstwa Robót Publicznych i firmy „K. Rudzki i S-ka”. Od 1930 był członkiem Warszawskiego Towarzystwa Naukowego. W 1934 roku został członkiem honorowym Koła Inżynierów Dróg i Mostów przy Stowarzyszeniu Techników. W latach 1936–1939 był dyrektorem nauk technicznych Wyższej Szkoły Inżynierii. W 1937 roku został wybrany na prezesa Rady Naczelnej Towarzystwa Przyjaciół Młodzieży Akademickiej^[7]. Jednocześnie projektował liczne wielkie konstrukcje stalowe w Polsce, m, in. 10 wież wysokości po 127 m radiostacji transatlantyckiej pod Warszawą, postawionych w I. 1922-1923, most kolejowy przez Wisłę pod Sandomierzem o sześciu przęsłach po 75 m, otwarty w r. 1927, most drogowy przez Niemen w Grodnie, trójprzęsłowy o rozpiętości 52+60+52 m, otwarty w r. 1930, hangary na lotnisku Okęcie rozpiętości 50 m, konstrukcję Dworca Głównego w Warszawie, o powierzchni zabudowy 24500 m 2 (zniszczoną przez Niemców w r. 1944). Był także konsultantem przy projektowaniu m. in. mostów przez Wisłę: czwarty w Krakowie (otwarty w r. 1933), we Włocławku (otwarty w r. 1937) i w Płocku (otwarty w r. 1938)^[1].

W czasie okupacji niemieckiej działał w Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej jako przewodniczący Sekcji Odbudowy, a po jej likwidacji latem 1940 jako przewodniczący Sekcji Mieszkaniowej^[1].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (198-4-23)^[8].

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[9]
• Złoty Krzyż Zasługi (17 lutego 1938)^[10]
• Krzyż Komandorski Orderu Korony (Belgia)

Urodził się w rodzinie rolnika i rzemieślnika, był synem Pawła i Moniki z Przedmojskich. Był żonaty dwukrotnie: z Anną z Goldringów (zm. 1927) i z Marią z Klonowskich (zm. 1945 w obozie w Ravensbruck). Z pierwszego małżeństwa pozostawił córkę Monikę Fajansową, drugie małżeństwo było bezdzietne^[1].

• Использование трёхшарнирных арок в разводных мостах, Санкт-Петербург 1908, wyd. polskie Zastosowanie łuków trójprzegubowych do mostów ruchomych, Warszawa 1908,
• Mosty żelazne, w: Podręcznik Inżynierski, pod red. Stefana Bryły, Warszawa 1928
• Tablice momentów statycznych i bezwładności blach i kątowników używanych w mostownictwie i budownictwie stalowym, Warszawa 1932
• Kurs budowy mostów; Część ogólna; Podpory kamienne i mosty drewniane, Warszawa 1938^[11]
• Mosty stalowe nitowane, Warszawa 1954 (wydanie pośmiertne)
• Publikował artykuły na łamach „Przeglądu Technicznego”, m.in. O montowaniu mostu na Niemnie pod Grodnem (1923), i lwowskiego „Czasopisma Technicznego”, m.in. Budownictwo szkieletowe przemysłowe (1935), Badania pewnych połączeń spawanych (wraz z F. Szelągowskim, 1936).

• Most Troicki na Newie w Petersburgu (1903, jako członek zespołu)
• Most na rzece Msta w Borowiczach (1905)
• Most Pantelejmonowski na Fontance w Petersburgu (1907-1908)
• Most Pałacowy (zwodzony) w Petersburgu (1908, zwycięstwo w konkursie międzynarodowym i realizacja do 1916)
• Most na Wołdze w Saratowie (1911, niezrealizowany)
• Most Romanowski na Wołdze w pobliżu Kazania (1911-1913)
• Most Cesarski na Wołdze w pobliżu Symbirska (1913-1916)
• Maszt radiowy dla Transatlantyckiej Centrali Radiotelegraficznej na warszawskim Bemowie (1922, realizacja 1923)
• Most Józefa Piłsudskiego w Krakowie (1926, realizacja do 1934)
• Most kolejowy w Sandomierzu (1927)
• Konstrukcja Dworca Głównego w Warszawie (1928, realizacja do 1940)

• Hangary w porcie lotniczym Warszawa-Okęcie (realizacja do 1933)
• Most drogowy na Niemnie w Grodnie (realizacja do 1934)
• Most drogowy im. Rydza-Śmigłego we Włocławku (realizacja do 1937)
• Most kolejowo-drogowy im. Legionów Piłsudskiego w Płocku, ówcześnie najdłuższy w Polsce (1936, realizacja do 1938)

• 
  Most Troicki w Petersburgu
• 
  Most Pałacowy w Petersburgu (1908-1916)
• 
  Most Pantelejmonowski
• 
  Most kolejowy przez rzekę Mstę w Borowiczach (1905)
• 
  Most Romanowski na Wołdze w pobliżu Kazania (1911-1913)
• 
  Most Cesarski na Wołdze koło Symbirska (1913-1916)
• 
  Most Piłsudskiego w Krakowie
• 
  Maszt radiowy Transatlantyckiej Centrali Radiotelegraficznej na Bemowie
• 
  Dworzec Główny w Warszawie (widok w 1938)
• 
  Most Rydza-Śmigłego we Włocławku
• 
  Most kolejowy im. Legionów Piłsudskiego w Płocku (1936-1938)

• Most Pałacowy w Sankt-Petersburgu
• Most Legionów w Płocku
• Piśmiennictwo Andrzeja Pszenickiego – bibliografia i pełne teksty publikacji
• Publikacje Andrzeja Pszenickiego w bibliotece Polona

• Słownik polskich pionierów techniki, pod red. B . Orłowskiego, Katowice 1986.
• Orłowski B., Nie tylko szablą i piórem, Warszawa 1985.