Giaches de Wert
Data i miejsce urodzenia | 1535 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 6 maja 1595 |
Gatunki | muzyka poważna, muzyka renesansu |
Zawód | kompozytor |
Giaches de Wert, także Jaches de Vuert[1] (ur. między 6 maja a 18 sierpnia 1535 przypuszczalnie w Weert[2] lub Gandawie[1], zm. 6 maja 1595 w Mantui[1][2]) – franko-flamandzki kompozytor.
Życiorys
Jako dziecko został sprowadzony w charakterze śpiewaka na dwór księżnej Marii di Cardona w Padwie[1][2]. W latach 50. XVI wieku trafił na dwór Gonzagów w Novellarze[1]. Odwiedzał Ferrarę, gdzie miał okazję poznać Cipriana de Rore[1]. W latach 1563–1565 pełnił służbę na dworze hiszpańskiego gubernatora Mediolanu[1]. Od 1565 roku przebywał na dworze księcia Wilhelma I Gonzagi w Mantui, był kapelmistrzem zespołu dworskiego i pałacowego kościoła św. Barbary[1]. W życiu rodzinnym i zawodowym doznał licznych porażek i niepowodzeń[1]. Popadł w konflikt z członkami mantuańskiej kapeli, a jeden z jej członków, Agostino Bonvicino, żył w cudzołożnym związku z jego żoną[2]. Sam Wert z kolei zaangażował się w nieodwzajemnione uczucie do śpiewaczki i poetki Tarquinii Molzy[1][2]. Przedłużające się wizyty w Ferrarze spowodowały napięcia z mantuańskim pracodawcą[1]. W 1592 roku ze względu na pogarszający się stan zdrowia zrezygnował z funkcji kapelmistrza, na której zastąpił go Giovanni Giacomo Gastoldi[1][2].
Twórczość
Wysoko ceniony jako kompozytor przez współczesnych, z uznaniem wypowiadał się o nim Palestrina[1][2]. Jego bogata spuścizna obejmuje przede wszystkim madrygały, zróżnicowane pod względem stylistycznym i wyrazowym[1]. Dojrzały styl Werta cechuje się śmiałymi zestawieniami współbrzmień i chromatyką, deklamacyjną fakturą i przeciwstawianiem głosów niższych wyższym na modłę koncertową[1]. Wywarł wpływ na twórczość madrygałową Marenzia i Monteverdiego[1].
Kompozycje
(na podstawie materiałów źródłowych[2])
Utwory wokalne
Świeckie
- Il primo libro de madrigali na 5 głosów (1558)
- Il primo libro de madrigali na 4 głosy (1561)
- Madrigali del fiore, libro primo na 5 głosów (1561)
- Madrigali del fiore, libro secondo na 5 głosów (1561)
- Il terzo libro de madrigali na 5 głosów (1563)
- Il secondo libro de madrigali, nuovamente con nuova giunta ristampati na 5 głosów (1564)
- Il quarto libro de madrigali na 5 głosów (1567)
- Il quinto libro de madrigali na 5 głosów (1571)
- Il sesto libro de madrigali na 5 głosów (1577)
- Il settimo libro de madrigali na 5 głosów (1581)
- L’ottavo libro de madrigali na 5 głosów (1586)
- Il nono libro de madrigali na 5 głosów (1581)
- Il primo libro delle canzonette, villanelle na 5 głosów (1589)
- Il decimo libro de madrigali na 5 głosów (1591)
- L’undecimo libro de madrigali na 5 głosów (1595)
- Il duodecimo libro de madrigali na 4–7 głosów (1608)
Religijne
- Motectorum liber primus na 5 głosów (1566)
- Il secondo libro de motetti na 5 głosów (1581)
- Modulationum liber primus na 6 głosów (1581)
Utwory instrumentalne
- Fantasias a 4
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 12. Część biograficzna w–ż. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2012, s. 138–139. ISBN 978-83-224-0935-0.
- ↑ a b c d e f g h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3902. ISBN 0-02-865571-0.
Linki zewnętrzne
- Giaches de Wert – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- ISNI: 0000000121029652
- VIAF: 89543989
- LCCN: n81072551
- GND: 118975420
- LIBRIS: mkz120q51cvk62h
- BnF: 13925252j
- SUDOC: 052526348
- SBN: MILV086645
- NLA: 35285535
- NKC: jn20010525005
- BNE: XX1760047
- NTA: 104087811
- BIBSYS: 2032570
- CiNii: DA10952522
- Open Library: OL5602519A
- PLWABN: 9810614313805606
- NUKAT: n01041475
- J9U: 987007277101205171
- PTBNP: 922604
- LNB: 000047838
- CONOR: 253613411
- LIH: LNB:Sdh;=Bv
- RISM: people/1644932
- PWN: 3994919
- Britannica: biography/Giaches-de-Wert
- DSDE: Giaches_de_Wert
- Hrvatska enciklopedija: 28431