Ruminantiamorpha
Ruminantiamorpha | |
Spaulding et al., 2009 | |
bydło domowe, cielę szkockiej rasy wyżynnej | |
Systematyka | |
Domena | eukarionty |
---|---|
Królestwo | zwierzęta |
Typ | strunowce |
Podtyp | kręgowce |
Gromada | ssaki |
Podgromada | żyworodne |
Infragromada | |
Nadrząd | Laurasiatheria |
Rząd | parzystokopytne |
(bez rangi) | Ruminantiamorpha |
Ruminantiamorpha – klad ssaków parzystokopytnych grupujący przeżuwacze i gatunki bliżej spokrewnione z nimi, niż z resztą współczesnych ssaków.
Tradycyjna systematyka
Tradycyjna systematyka ssaków, na której opiera się również Polskie Nazewnictwo Ssaków Świata, wyróżnia w grupie kopytnych jako odrębny rząd walenie, który dzieli na podrzędy fiszbinowców[1] i zębowców[2]. Jako trzeci podrząd wymieniane są prawalenie, wymarłe formy nie tworzące kladu[3]. Do fiszbinowców zaliczano rodziny walowatych, płetwalowatych[1], pływaczowatych i walenikowatych, do zębowców natomiast delfinowate[2], narwalowate[4], morświnowate, kogiowate, kaszalotowate, suzowate, iniowate[5] i zyfiowate[6]. Prawalenie obejmują Pakicetidae, Ambulocetidae, Remingtonocetidae, Protocetidae i bazylozaury[3], niekiedy także Kekenodontidae[7].
Odrębny od waleni rząd stanowią wedle tego ujęcia parzystokopytne. Również dzieli się je na podrzędy. Pierwszy z nich to świniokształtne, do których zaliczają się świniowate[8], pekariowate[9] i hipopotamowate. Następny podrząd wielbłądokształtnych tworzy rodzina wielbłądowatych. Trzeci podrząd to właśnie przeżuwacze. Zaliczają się do nich kanczylowate[10], piżmowcowate, jeleniowate[11], widłorogowate, żyrafowate[12], wołowate[13], ponadto zaś rodziny wymarłe.
Nowe wyniki badań
Impulsem do zmiany powyżej zaprezentowanych poglądów były badania nad pochodzeniem waleni. Wiedziano, że pochodzić muszą od jakichś ssaków żyjących na lądzie[14], które wtórnie przystosowały się do środowiska morskiego[15] i wykształciły cechy typowe dla zwierząt wodnych w procesie konwergencji[16]. Szukając ich pokrewieństw z rozmaitymi ssakami lądowymi, przeprowadzono badania genetyczne wskazujące na bliskie związki waleni z parzystokopytnymi – odkryto, że walenie i przeżuwacze są sobie wzajemnie bliższe, niż walenie świniowatym bądź przeżuwacze świniowatym[17] – i hipopotamowatymi[18].
Nowe taksony
Odkrycia te doprowadziły do istotnych zmian w systematyce. Walenie i hipopotamy połączono w grupę Whippomorpha[20] (bądź Cetancodonta)[21], definiowaną jako klad typu node, odpowiadający mu klad typu stem obejmujący prócz nich wszystkie taksony bliżej spokrewnione z Whippomorpha niż z innymi współczesnymi ssakami nazwano Cetancodontamorpha[19]. Praca Waddela i współpracowników połączyła nazwane przez siebie Whippomorpha z przeżuwaczami, czyli Ruminanatia, w większy klad Cetruminantia[20]. Michelle Spaulding, Maureen A. O'Leary i John Gatesy dokonali kolejnych modyfikacji w 2009. Pozostawili takson Ruminantia z definicją najwęższego kladu obejmującego bydło domowe (Bos taurus) i kanczyla okazałego (Tragulus napu). Temu kladowi typu node, podobnie jak Cetancodontamorpha w przypadku Whippomorpha/Cetancodonta, towarzyszyć miał klad typu stem, Ruminantiomorpha. Zdefiniowali go jako klad zawierający przeżuwacze i wszystkie inne taksony bliższe przeżuwaczom, niż jakimkolwiek innym żyjącym obecnie gatunkom. Jak u Waddela i innych, klad ten wchodzi w skład Cetruminantia, ale także Cetruminantiamorpha, w końcu zaś Artiodactyla i analogicznie Artiodactylamorpha (parzystokopytne wraz z taksonami bliższymi parzystokopytnymi, niż innym współczesnym ssakom)[19].
Systematyka ssaków wedle Spaulding i współpracowników wyróżnia wśród Artiodactylamorpha 4 wielkie klady. Jednym z nich jest właśnie Ruminantiamorpha. Pozostałe to Suinamorpha, Camelidamorpha i Cetancodontamoprha (obejmujące walenie)[19].
Tak zdefiniowane Ruminantiamorpha obejmują, jak piszą Michelle Sapulding i współpracownicy, między innymi taksony klasycznie uznawane za przeżuwaczy. W swej pracy uwzględniono przedstawicieli wołowatych i bliskich im piżmowcowatych, tworzących klad, w stosunku do którego kolejnymi grupami zewnętrznymi byliby przedstawiciele jeleniowatych, żyrafowatych, widłorogowatych, w końcu zaś kanczylowatych, zamykając klad przeżuwaczy. Różnica między Ruminantia a Ruminantiamorha bazuje na blisko spokrewnionymi z przeżuwaczami taksonach włączonych do Ruminantiamorpha. Spaulding et al. wymieniają 3 rodzaje zaliczane wcześniej do antrakoteriów: Bothriogenys, Libycosaurus, Elomeryx oraz jednego przedstawiciela Protoceratidae Protoceras[19].
Przypisy
- ↑ a b Cichocki i in. 2015 ↓, s. 186.
- ↑ a b Cichocki i in. 2015 ↓, s. 187.
- ↑ a b Gao Hong-Yan, Ni Xi-Jun. Diverse stem cetaceans and their phylogenetic relationships with mesonychids and artiodactyls. „Vertebrata PalAsiatica”. 53 (2), s. 153–176, 2015. (ang.).
- ↑ Cichocki i in. 2015 ↓, s. 189.
- ↑ Cichocki i in. 2015 ↓, s. 190.
- ↑ Cichocki i in. 2015 ↓, s. 191.
- ↑ Atzcalli Ehécatl Hernández-Cisnerosa & Cheng-Hsiu Tsaib. A possible enigmatic kekenodontid (Cetacea, Kekenodontidae) from the Oligocene of Mexico. „Paleontologia Mexicana”. 5 (2), s. 147–155, 2016. (ang.).
- ↑ Cichocki i in. 2015 ↓, s. 167.
- ↑ Cichocki i in. 2015 ↓, s. 168.
- ↑ Cichocki i in. 2015 ↓, s. 169.
- ↑ Cichocki i in. 2015 ↓, s. 171.
- ↑ Cichocki i in. 2015 ↓, s. 176.
- ↑ Cichocki i in. 2015 ↓, s. 177.
- ↑ J.G.M. Thewissen, Williams, E.M. The Early Radiation of Cetacea (Mammalia): Evolutionary Pattern and Developmental Correlations. „Annual Review of Ecology and Systematics”. 33 (1), s. 73–90, 2002. DOI: 10.1146/annurev.ecolsys.33.020602.095426.
- ↑ Futuyma 2008 ↓, s. 25.
- ↑ Futuyma 2008 ↓, s. 50.
- ↑ Dan Graur & Desmond G. Higgins. Molecular evidence for the inclusion of cetaceans within the order Artiodactyla.. „Molecular Biology and Evolution”. 11, s. 357–364, 1994. (ang.).
- ↑ David M. Irwin, Úlfur Árnason. Cytochrome b gene of marine mammals: Phylogeny and evolution. „Journal of Mammalian Evolution”. 2, s. 37–55, 1994. Springer Link. (ang.).
- ↑ a b c d e Michelle Spaulding, Maureen A. O'Leary, John Gatesy. Relationships of Cetacea (Artiodactyla) Among Mammals: Increased Taxon Sampling Alters Interpretations of Key Fossils and Character Evolution. „PLoS One”. 4 (9), 2009. DOI: 10.1371/journal.pone.0007062. (ang.).
- ↑ a b Peter J. Waddell, Norihiro Okada, Masami Hasegawa. Towards resolving the interordinal relationships of placental mammals.. „Systematic Biology”. 48 (1), s. 1–5, 1999. Society of Systematic Biologists. ISSN 1076-836X. (ang.).
- ↑ Ulfur Arnason, Anette Gullberg, Solveig Gretarsdottir, Bjo¨rn Ursing, Axel Janke. The Mitochondrial Genome of the Sperm Whale and a New Molecular Reference for Estimating Eutherian Divergence Dates. „Journal of Molecular Evolution”. 50, s. 569–578, 2000. researchgate. DOI: 10.1007/s002390010060. (ang.).
Bibliografia
- Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9.
- Douglas J. Futuyma: Ewolucja. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008. ISBN 978-83-235-0577-8.