Września (gmina)

Września
gmina miejsko-wiejska
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

wielkopolskie

Powiat

wrzesiński

TERC

3030053

Siedziba

Września

Burmistrz

Tomasz Kałużny

Powierzchnia

221,84 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


45 970[1]

• gęstość

207,2 os./km²

Nr kierunkowy

61

Tablice rejestracyjne

PWR

Adres urzędu:
ul. Ratuszowa 1
62-300 Września
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Września
Liczba sołectw

33

Położenie na mapie powiatu wrzesińskiego
Mapa konturowa powiatu wrzesińskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Września”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Września”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Września”
Ziemia52°20′N 17°35′E/52,333333 17,583333
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Września – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie wrzesińskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie poznańskim.

Siedziba gminy to Września.

Według danych z 30 czerwca 2004[2] gminę zamieszkiwało 43 456 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 46 439 osób[3]. Stanowiło to wówczas 60,3% ludności powiatu.

Historia

Gmina Września powstała 1 stycznia 1973 w wyniku reformy podziału administracyjnego, znoszącej istniejące od 1954 gromady[4]. W latach 1934–1954 odrębnymi jednostkami administracyjnymi na terenie obecnej gminy było miasto Września oraz 2 gminy: Września-Północ i Września-Południe[5].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002[6] gmina Września ma obszar 221,84 km², w tym:

  • użytki rolne: 82%
  • użytki leśne: 8%

Gmina stanowi 31,5% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2017 roku[3]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 46 439 100 23 981 51,6 22 458 48,4
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
208 105 103
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Września w 2014 roku[1].


Sąsiednie gminy

Czerniejewo, Dominowo, Kołaczkowo, Miłosław, Nekla, Niechanowo, Strzałkowo, Witkowo

Ratusz we Wrześni, siedziba urzędu gminy
Kościół św. Michała Archanioła w Grzybowie
Kościół św. Andrzeja Apostoła w Nowej Wsi Królewskiej
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Węgierkach

Zabytki

Na terenie gminy znajduje się 44 obiektów zabytkowych:[7]

  • 14 obiektów zabytkowych we Wrześni
  • Bardo - kościół św. Mikołaja z 1783 (nr rej.: 950/A z 4.03.1970)
  • Bardo - zespół dworski i folwarczny z początku XIX w.:
    • dwór (nr rej.: 961/A z 5.03.1970)
    • park (nr rej.: 2159/A z 26.06.1989 i z 28.03.1997)
    • folwark (nr rej.: 2618/A z 28.03.1997): wozownia, magazyn zbożowy i magazyn
  • Białężyce - zespół dworski z 1908 (nr rej.: 1730/A z 29.04.1975):
    • dwór
    • park
  • Chocicza Mała - park z końca XIX w. (nr rej.: 2061/A z 1.1986)
  • Chocicza Wielka - park z XIX/XX w. (nr rej.: 2060/A z 1.1986)
  • Chwalibogowo - zespół pałacowy z XIX w. (nr rej.: 1452/A z 8.06.1973):
    • pałac
    • park
  • Gozdowo - kościół śś. Filipa i Jakuba z 1881-1883 (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
  • Gozdowo - cmentarz kościelny (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
  • Gozdowo - ogrodzenie z bramkami z IV ćwierci XIX w. (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
  • Gozdowo - organistówka z 1909 (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
  • Grzybowo - kościół św. Michała Archanioła, drewniany z 1757 (nr rej.: 2465/A z 14.03.1933)
  • Grzybowo - kaplica cmentarna z 1930 (nr rej.: 1731/A z 30.04.1975)
  • Grzybowo - zespół dworski z I połowy XIX, przebudowany na przełomie XIX i XX w. (nr rej.: 2200/A z 28.09.1990):
  • Grzymysławice - park z końca XIX w. (nr rej.: 2104/A z 28.11.1986)
  • Gulczewo - zespół pałacowy z końca XIX w. (nr rej.: 1732/A z 30.04.1975):
  • Gutowo Małe - zespół dworski (nr rej.: 1733/A z 30.04.1975):
    • dwór z 1895
    • park z XIX w.
  • Kaczanowo - kościół św. Marcina, drewniany z 1763-1765 (nr rej.: 952/A z 5.03.1970)
  • Kawęczyn - park dworski z XIX w. (nr rej.: 2082/A z 28.04.1986)
  • Marzenin - kościół św. Mikołaja z 1846-1848 (nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000)
  • Marzenin - cmentarz kościelny (nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000)
  • Marzenin - park z końca XIX w. (nr rej.: 2079/A z 28.03.1986)
  • Nowa Wieś Królewska - kościół św. Andrzeja Apostoła, drewniany z II połowy XVI w. (nr rej.: 2534/A z 1.08.1956)
  • Ostrowo Szlacheckie - zespół pałacowy:
    • pałac z 1910 (nr rej.: 1773/A z 15.12.1977)
    • park z XIX/XX w. (nr rej.: 1773/A z 15.12.1977)
    • kurnik z 1916 (nr rej.: 2637/A z 2.04.1998)
  • Radomice - zespół dworski (nr rej.: 2643/A z 19.05.1998):
    • dwór z II połowy XIX w., przebudowany w 1900
    • park z II połowy XIX w.
  • Sędziwojewo - wiatrak koźlak z 1822 (nr rej.: 1752/A z 13.09.1976), przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach
  • Sołeczno - park pałacowy z XIX w. (nr rej.: 1525/A z 1.06.1974)
  • Sołeczno - wiatrak koźlak z końca XIX w. (nr rej.: 1771/A z 12.07.1977), przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach
  • Węgierki - zespół dawnego kościoła ewangelickiego z 1907-1911 (nr rej.: 2096/A z 12.08.1986):
    • kościół, obecnie rzymskokatolicki Serca Pana Jezusa
    • cmentarz
    • pastorówka, obecnie plebania
    • ogród
  • Węgierki - zespół pałacowy:
    • pałac z III ćwierci XIX w. (nr rej.: 1527/A z 1.06.1974)
    • park ze stawem z połowy XIX w. (nr rej.: 2096/A z 12.08.1986)
  • Wódki - zespół dworski (nr rej.: 2196/A z 11.06.1990):
    • dwór z połowy XIX, przebudowany w 1920
    • park z XIX–XX w.
    • kaplica grobowa rodziny Cegielskich z 1936

Zobacz też

  • gmina Września-Północ
  • gmina Września-Południe

Przypisy

  1. a b Gmina Września w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  3. a b Gmina Września w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-03] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
  4. Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312)
  5. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 lipca 1934 r. o podziale powiatu wrzesińskiego w województwie poznańskiem na gminy wiejskie (Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 622)
  6. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  7. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 255-257 [dostęp 2012-06-22] .
  • p
  • d
  • e
Gmina Września
Miasto
Sołectwa
Miejscowości niesołeckie

  • p
  • d
  • e
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
  • Miłosław
  • Nekla
  • Pyzdry
  • Września
Gminy wiejskie
  • Kołaczkowo

  • p
  • d
  • e
Powiat wrzesiński (1919–1975)
Przynależność wojewódzka
  • woj. poznańskie (II RP) (1919-39)
  • woj. poznańskie (1945-75)
Miasta (1919-75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934-54 i 1973-75)
  • Borzykowo (do 1954)
  • Ciążeń ( 1948-54)
  • Dłusk ( 1948-54)
  • Kołaczkowo (od 1973)
  • Miłosław
  • Nekla (od 1973)
  • Pyzdry (od 1973)
  • Strzałkowo (do 1954)
  • Września (od 1973)
  • Września-Południe (do 1954)
  • Września-Północ (do 1954)
Gromady (1954-72)
  • Borzykowo (1960-72)
  • Brudzewo (1954-55 )
  • Chwalibogowo (1954-61)
  • Ciążeń (1954-55 )
  • Ciemierów Kolonia (1954-71)
  • Gozdowo (1954-59)
  • Graboszewo (1954-55 )
  • Grzybowo (1954-71)
  • Kaczanowo (1954-59)
  • Kąty (1954-55 )
  • Kołaczkowo (1954-59)
  • Marzenin (1954-59)
  • Mikuszewo (1954-71)
  • Miłosław (1954-72)
  • Nekla (← 1956-72)
  • Orzechowo (1954-71)
  • Ostrowo Kościelne (1954-55 )
  • Podstolice (← 1956-59)
  • Psary Polskie (1954-59)
  • Pyzdry (1962-72)
  • Rataje (1954-61)
  • Skotniki (1954-59)
  • Sokolniki (1954-71)
  • Strzałkowo (1954-55 )
  • Targowagórka (← 1956-61)
  • Węgierki (1954-71)
  • Wrąbczynkowskie Holendry (1954-61)
  • Września-Południe (1960-72)
  • Września-Północ (1960-72)
  • Wszembórz (1954-59)