Komisariat Straży Granicznej „Hel”

Komisariat Straży Granicznej „Hel” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy państwowej w latach 1929–1939.

W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[2]. Rozkazem nr 1 dowódcy Straży Granicznej płk. Jana Jura-Gorzechowskiego z 29 kwietnia 1929 roku w sprawie zmian w organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego zmieniał częściowo organizację Inspektoratu i powołał komisariat Straży Granicznej „Hel”^[3]. Rozkazem nr 12 z 10 stycznia 1930 roku w sprawie reorganizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił nową organizację komisariatu^[4]. Rozkazem nr 3 z 29 listopada 1933 roku w sprawach organizacyjnych', komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zmienił nazwę placówkę I linii „Chałupy” na „Kuźnica”^[5]. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł placówkę II linii „Hel”^[6].

Organizacja komisariatu w kwietniu 1929^[3]:

• komenda − Hel
• pięć placówek Straży Granicznej na Helu
• wartownia Straży Granicznej „Jastarnia”

Organizacja komisariatu w styczniu 1930^[4]:

• komenda − Hel
• placówka Straży Granicznej I linii „Hel”
• placówka Straży Granicznej I linii „Jastarnia”
• placówka Straży Granicznej I linii „Chałupy” → w 1933 zmieniła nazwę na „Kuźnica”
• placówka Straży Granicznej II linii „Hel” → w 1939 zniesiona

Organizacja komisariatu w 1936:

• komenda − Hel
• placówka Straży Granicznej II linii Hel
• placówka Straży Granicznej I linii Jastarnia
• placówka Straży Granicznej I linii Kuźnica
• Flotylla Straży Granicznej^[a]

• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928–1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Rozkazy Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.