Komisariat Straży Granicznej „Wysoka”

Komisariat Straży Granicznej „Wysoka” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną^[2]. Rozkazem nr 2 z 19 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Rudna” do Inspektoratu Granicznego nr 8 „Nakło” i określił jego strukturę organizacyjną^[3]. Rozkazem nr 12 z 10 stycznia 1930 w sprawie reorganizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił nową nazwę i organizację komisariatu („Wysoka”)^[4]. Rozkazem nr 2 z 4 czerwca 1932 w sprawach organizacyjnych komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zniósł placówkę II linii „Rudna”. Tym samym rozkazem przemianował placówkę II linii Brodna na placówkę I linii^[5]. Rozkazem nr 3 z 27 lipca 1936 w sprawach reorganizacji placówek i zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zmienił nazwę placówki I linii „Maryniec” na „Stare”^[6]. Rozkazem nr 4 z 26 września 1936 w sprawach przeniesienia siedzib i likwidacji posterunków zlikwidowano placówkę I linii „Brodna”. Obsadę placówki przydzielono do placówki „Zelgniewo”^[7].

Kierownik Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej mjr Józef Zończyk w rozkazie organizacyjnym nr 2 z 8 czerwca 1928 udokładnił linie rozgraniczenia komisariatu. Granica północna: kamień graniczny nr E 064; granica południowa: kamień graniczny nr E 255^[8].

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Granicznej „Łobżenica” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Kaczory” − 1928

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928^[13]:

• komenda − Rudna
• placówka Straży Granicznej I linii „Bądecz”
• placówka Straży Granicznej I linii „Maryniec”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zelgniewo”
• placówka Straży Granicznej II linii „Rudna”
• placówka Straży Granicznej II linii „Wysoka”
• placówka Straży Granicznej II linii „Wyrzysk”

Organizacja komisariatu w styczniu 1930^[4]:

• komenda − Wysoka
• placówka Straży Granicznej I linii „Bądecz”
• placówka Straży Granicznej I linii „Maryniec” → w 1936 zmieniona na „Stare”
• placówka Straży Granicznej I linii „Zelgniewo”
• placówka Straży Granicznej II linii „Rudna” → zniesiona w 1932
• placówka Straży Granicznej II linii „Wysoka”
• placówka Straży Granicznej II linii „Brodna” → w 1932 przemianowana na placówkę I linii → w 1936 zniesiona

Organizacja komisariatu

• komenda − Wysoka
• placówka Straży Granicznej II linii Wysoka
• placówka Straży Granicznej I linii Bądecz
• placówka Straży Granicznej I linii Stare
• placówka Straży Granicznej I linii Zelgniewo

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Wykazy imienne oficerów i szeregowych Inspektoratu Granicznego „Nakło” i podległych komisariatów w latach 1929–1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy, materiały dotyczące dyslokacji, organizacji służby, wywiadu wojskowego i przeciwprzemytniczego, budżetu PIOSG → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.