Mustali fıkhı
![Allah](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Allah3.svg/80px-Allah3.svg.png)
• Hanefî (İmâm-ı Â’zam Ebû Hanîfe)
• Malikî (Mâlik bin Enes)
• Şafi (Şafii)
• Hanbelî (Ahmed bin Hanbel)
Diğer Sünnilik fıkıh mezhepleri:
• Zâhirî (Davud el İsbehani ve İbn Hazm)
• Selefî (Takiy’ûd-Dîn İbn-i Teymiyye)
Vahhâbîler (İbn-i Abd’ûl-Vahhâb)
Şiîliğin İmamiye fıkhından Üç mezhep:
• Zeyd’îyye (Zeyd bin Ali bin Zeynelâbidîn)
• İsmâ‘îl’îyye/Yedicilik (Nizârî ve Mustâ‘lî)
• İsnâ‘aşer’îyye/İmamet (İsnâaşeriyye öğretisi) (Câferî ve Alevî)
Bâtınîlik:
• Dûrz’îyye
• Nusayr’îyye
• Ahmed’îyye
- İslami liderlik
- Hilâfet
- İmamet
- Vakıf
- Beyt-ül mal
- Velâyet-i Fakih
- Biat
- Zimmi
• Şîʿa-i Muhlîsîn: Sünnîler ve Zeydîler
• Sünnilik (Sünnilik)
• Hanefîlik
• Malikîlik
• Şafiîlik
• Zâhîrîler
• İmâm Dâvud-u Zâhîrî
• Ebû Muhammed İbn Hazm
• Hanbelîlik
• Selefilik
• Takiy’ûd-Dîn İbn-i Teymiyye
• Ghulat Selef’îyyûn
• Vahhabilik
• Zeydîlik
• Betr’îyye/Sâlih’îyye
• Cerîr’îyye/Süleyman’îyye
• Yemen Zeydiliki
• Kâsım’îyye
• Hadâv’îyye
• Muhteria
• Mutarrif’îyye
• Alavîler
• Hasan el-Utruş
• Kâsım’îyye
• Ghulat Zeydilik
• Cârûd’îyye
• Nâim’îyye
• Ya'kûb’îyye
• Haricîlik
• Ezarikâ
• Sufr’îyye
• Necedât
• Acrâd’îyye
• İbâz’îyye
• Ghulat Hariciler
• Yezîd’îyye
• Meymûn’îyye
• Galiyye
• Sebe’îyye (ʿAbd Allâh İbn-i Sebe)
• Hattâbiyye (Ebû’l-Hattâb el-Esedî)
• Bezîg’îyye
• Hattâbiyye
• Keysân’îyye
• Muhtar es-Sekafi/Keysân’îyyet-ûl-Hullas
• Hâşim’îyye
• Harb’îyye
• Muâv’îyye/Cennâh’îyye
• Hâris’îyye
• Beyân’îyye
• Ravendiyye
• Rizamiyye
• Ebû Müslim Horasânî
• Sinbâd
• Berkûk’îyye
• Havâl’îyye
• Muhammira
• El-Mukanna
• Hurremiyye
• Babekiyye
• Babekiyye
• Kızılbaş
• Kûl’îyye
• İshâk et-Türk’îyye
• Riyâh’îyye
• Kerbiyye
• Bâtınîlik (İbn-i Meymûn)
• Hallâc’îyye
• Hulûl’îyye
• Alevîler (Tasavvufî-Bâtınîlik)
• Hulmân’îyye
• Karmatîlik
• Ebû Saʿid’îyye
• Cennâb’îyye
• Ghulat Ezoterizmyye (Bâtınîlik)
• Ahmed bin el-Keyyâl bin el-Khasibî
• Hâkim’îyye (Dürzîlik)
• Sabbah’îyye (Alamut Kalesi)
• Şîʿa: İsmâ‘îl’îyye ve İsnâ‘aşer’îyye
• İmamiye (Şiilik öğretisi)-i Seb’îyye (İsmaililik)/Yedicilik
• Yediciler (Yediciler)
• Mustâ‘lîler (Mustali fıkhı)
• Mecîd’îyye/Hâfız’îyye
• Tâyyîb’îyye (Tayyib Ebu'l-Kasım) • Davudî İsmailîlik
• Süleymanî İsmaililik
• Alavî Buhra
• Kutbî Buhra
• Nizârîler (Nizâr’îyye)
• İmâmiye-i İsnâ‘aşer’îyye/İmamet (İsnâaşeriyye öğretisi)
• Câferîlik
• Ahbâr’îyye
• Usûl’îyye
• Alevilik
• Ghulat İmamet
• Mûgır’îyye
• Mansûr’îyye
• Azâkıra
• Albâ’îyeyye (Ulyâ’îyye)
• Zemm’îyye
• Ayn’îyye
• Mim’îyye
• Sîn’îyye
• Muhammise
• Şûray’îyye
• Gurâb’îyye
• Zübâb’îyye
• Nusayrilik
• Şemânîlik’den İslam’e bağlananlar
• Babailik
• Vefâ’îyye
• Kızılbaş
• Çepniler
• Tahtacılar
• Baba Rasûl (İlyâs’îyye)
• Sarı Saltık Baba (Saltuk’îyye)
• Behlül Baba
• Aybek Baba
• İshâk Baba (İshâk’îyye)
• Burak Baba (Burak’îyyûn)
• Lokman Baba (Yesevilik)
• Haydar Baba (Haydarîlik)
• Hacı Bektâş (Bektaşilik)
• Balım Sultan (Dedebabalık)
• Demir Baba (Âli’îyye)
• Harabâti Baba (Harabât’îyye)
• İslam’ten çıkan Dinler
• Haşhaşiler
• Ali İlâhîlik
• Nusayrîlik
• Dürzîlik
• Hurûfîlik (Hurûfilik)
• Nûktâvîlik (Noktacılık)
• Dîn-i İlâhî
• Şeyhîlik (Ahisâ’îyye)
• Babilik (Ali Muhammed Şirazi)
• Ezelî Bâbîler (Subh Ezel)
• Bahâîlik (Bahâ’ûl-Lâh)
• Ahmedîlik
• İslam dışı dinler
• Zerdüştlük
• Zurvanizm
• Mazdekçilik
• Mani dini
• Budizm
• Sâbiîlik
• Nebatiler
• Luviler
• Hitit mitolojisi
• Yezdânizm
• Yâresânîlik
• Êzîdîlik
• Işıkçılık
- g
- t
- d
Mustâ‘li fıkhı ya da Tâyyîb’îyye; Mustâ‘lî[1] Mezhebi'nin fıkıh sistematiğidir. İmâmet Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım ile sona ermiştir. Bu görev "Dâ'î el-Mutlaklar" aracılığıyla icra edilmektedir. Tâyyîb, Davudî İsmailîlik, Süleymânî, Kutbî ve Alavî Buhralarca "Gizlenen son imâm" olarak bilinir. İsnâ‘aşer’îyye'deki Muhammed Mehdi'nin rôlünü üstlenen İmâmdır.
Tarihçe
- On beşinci yüzyılda, "Câ‘fer" adındaki bir şahsın önderliğinde çok sayıda Mustâ‘lî fıkhı takipçisinin Hanefi Sünnî fıkhına dönüşmesi hadisesi yaşandı. Bu yeni grup Câferî Buhra olarak adlandırıldı.
- 1538 yılında "Syed Câ‘fer Ahmed Şirazi" Patani Buhraları İsmâ‘îlîler ile olan ilişkilerini tamamen kesmeğe ikna etti. Böylece bir milyona yakın buhra Mustâ‘lî fıkhından Hanefi Sünnî fıkhına döndü.[2][3]
- Süleyman bin Hassan, Hindistan'daki 27nci Dâ'î el-Mutlak olan Seyyidnâ Davûd Bin Kutub Şah'ı tanımayarak, Yemen'de "Ehl-i Hakk" olarak da bilinen Süleymânî Buhra'yı 1592 yılında oluşturdu.
- Ali bin İbrahim, Hindistan'daki 29uncu Dâ'î el-Mutlak olan Seyyidnâ Abd’ût-Tâyyib Zeki’ûd-Dîn'i tanımayarak, Hicrî 1034 / M. 1634 tarihinde Alavî Buhra'yı oluşturdu.
- 46ncı Dâ'î el-Mutlak olan Seyyidnâ Muhammed Badr’ûd-Dîn ibn Syedna Mufaddal Seyf’ûd-Dîn'in ölümü üzerine Abd’ûl-Hüseyin Civacı" önderliğinde 1840 yılında "Etbe-i Melek Buhra" oluşumunu tamamlayarak bağımsız hale dönüştü.
- Elli yıldır ruhânî hiyerarşide ikinci sıra olan Me’zûn el-Mutlak görevini sürdüren 51. Syedna Tahir Seyf’ûd-Dîn Sahib'in oğlu ve 52. Syedna Muhammed Burhan’ûd-Dîn Sahib'in farklı anneden olma kardeşi Hûzeyme Kutb’ûd-Dîn'in kendisinin Hicrî: 17 Şaban 1385 / Milâdî: 10 Aralık 1965 tarihinde Mumbai Saify Mescidi'nde 52. Syedna Muhammed Burhan’ûd-Dîn Sahib tarafından alenen "Me’zûn-û Dâvah" olarak atandığını belgelemesi üzerine, Hindistan Yargıtay Başkanlığının kararı ile Syedna Mufaddal Seyf’ûd-Dîn'in 53. Dâ'î el-Mutlak unvanı askıya alınmış bulunmaktadır.[4][5][6][7][8]
- Şu andaki mevcut duruma göre, Davudî İsmailîlik'in Dâ'î el-Mutlak makâmı "Syedna Mufaddal Seyf’ûd-Dîn" tarafından temsil edilmekte olduğundan, Hûzeyme Kutb’ûd-Dîn önderliğinde "Kutbî Buhra" adında yeni ve ayrı bir kol oluşturulmuş bulunmaktadır.
Mustâ‘lî-Tâyyibî fıkhına göre İmâm silsilesi
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Dawoodi_Bohra_52_nd_Dai_Sayyedna_Mohd._Burhanuddin.jpg/400px-Dawoodi_Bohra_52_nd_Dai_Sayyedna_Mohd._Burhanuddin.jpg)
0. Ali bin Ebâ Tâlib Merkedî (İmâm olarak sıralandırılır fakat Peygamber Muhammed'in Vâsi/Sâmit ya da Esâsı olarak kabul edildiğinden dolayı numaralandırmaz.)
1. Hasan el-Mûctebâ
2. Hüseyin ibn Ali
3. Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn
4. Muhammed el-Bakır
5. Cafer-i Sâdık
6. İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek
7. Muhammed bin İsmâ‘îl eş-Şâkir
8. Vâfî ʿAhmed (ʿAbd Allâh bin Muhammed)
9. Takî Muhammed (ʿAhmed bin ʿAbd Allâh)
10. Razî ʿAbd Allâh (Hüseyin bin ʿAhmed)
11. Birinci Fâtımî Hâlife/İmâmı Ebû Muhammed ‘Ubayd Allâh ibn el-Huseyn el-Medhî
12. İkinci Fâtımî Hâlife/İmâmı Kaim (Muhammed el-Kaim bi-Emri’l-Lâh)
13. Üçüncü Fâtımî Hâlife/İmâmı Mansur (İsmail Mansur bi-Nasri’l-Lâh)
14. Dördüncü Fâtımî Hâlife/İmâmı Mu‘izz (Ebu Tamim el-Mu‘izz Li-Dîn’il-Lâh)
15. Beşinci Fâtımî Hâlife/İmâmı Ebu Mansur Nizar el-Aziz Billah
16. Altıncı Fâtımî Hâlife/İmâmı EbûʿAlî el-Mansûr el-Hâkim bi-EmrʿAllâh (Dürzîler'in ortaya çıkışı)
17. Yedinci Fâtımî Hâlife/İmâmı ʿAli ez-Zâhir Li-İʿzâz Dîn’il-Lâh
18. Sekizinci Fâtımî Hâlife/İmâmı Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstensir bil-Lâh
19. Dokuzuncu Fâtımî Hâlife/İmâmı ʿAhmed el-Mustâ‘lî
20. Onuncu Fâtımî Hâlife/İmâmı El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh (Hâfızîlik)
21. Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım (Davudî İsmailîlik, Süleymânî, Kutbî, ve Alavî Buhralarda "Gizlenen son imâm" olarak bilinir. İsnâaşerîyye'deki Muhammed Mehdi'nin rôlünü üstlenen İmâmdır.)
Mustâ‘li ezânı
Fâtımî/İsmâ‘îlî/Davudî Bohra'ya göre Eş-hedu enne Mevlânâ Aliyen Veli ul-Lâh ("Ali'nin Allâh-u Zülcelâl-i vel-İkrâm'ın Vekili olduğuna şahadet ederim") cümlesi ezânda söylenir ama ikâmede yer almaz ve "Eş-hedu enne Muhammeden-rasūl ul-Lâh" şeklinde ikişer defa tekrarlanır.
Ayrıca "Muhammedun -ve- Ali-un Khayr-ul-beşer ve itrât-u- humâ Khayr-ul-itâr" (Muhammed ve Ali en yüce insanlar ve onların soyları da en yücelerdendir.) denir. Yedinci kısımdaki "Hayya 'âla-Khayri'l-amel" ifadesinden den sonra Eimmet Fatimiyyîn'den beri "İki" kez tekrarlanır. (İkâmede ise bunun yerine yine İki defa "Kad kamatis Salât" denir).
Bundan başka, Rasūlu l-Lāh'ın ölümünden sonra Ezân-ı Muhammed‘îyye'den çıkarılan "Hayyâ 'âla-Khayri'l amel" de yüksek sesle, Muhammed Nebi'nin sünnetine uygun şekilde İki kez söylenir.
Okudukları ezân'ın tamamı aşağıdaki şekildedir:
Kere | Arap Yazısı | Transliteration | Tercümesi[10] |
---|---|---|---|
4x | الله اكبر | Allahu Ekber | Allah en yüce olandır |
2x | اشهد ان لا اله الا الله | Eş-hedu allā ilāhe illa l-Lāh | Allah'tan başka İlâh olmadığına tanıklık ederim |
2x | اشهد ان محمدا رسول الله | Eş-hedu enne Muhammeden-rasūlu l-Lāh | Muhammed'in Allah'ın elçisi olduğuna tanıklık ederim |
2x | اشهد ان مولانا عليا ولي الله | Eş-hedu enne Aliya Veli-ul-Lāh | Ali'nin Allah'ın vekili olduğuna şahadet ederim |
2x | حي على الصلاة | Hayya 'ales-salāt | Duaya acele gelin |
2x | حي على الفلاح | Hayya 'alel-felāh | Zafere doğru acele edin |
2x | حي على خير العمل | Hāyyā 'âla-Khayr el amel[11] | Her şeyin en yücesine acele edin |
2x | محمد و علي خير البشر و عطرة هما خير عطر | Muhammedun -ve- Ali-un Khayr-ul- beşer ve itrât-u- huma khayr-ul-itar[12] | Muhammed ve Ali en yüce insanlar ve onların soyları da en yücelerdendir |
2x | الله اكبر | Allah-u Ekber | Allah en yüce olandır |
2x | لا اله الا الله | Lā ilāhe illā l-Lāh | Allah'tan başka ilâh olmadığına tanıklık ederim |
Mustâlîliğin İsmaililik soy ağacındaki konumu
2. İmâm Hüseyin | |||||||||||||||||||||||||||||||||
3. İmâm Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn | |||||||||||||||||||||||||||||||||
4. İmâm Muhammed el-Bakır | |||||||||||||||||||||||||||||||||
İmamet | |||||||||||||||||||||||||||||||||
5. İmâm Câ'fer-i Sâdık | |||||||||||||||||||||||||||||||||
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Shiite_Calligraphy_symbolising_Ali_as_Tiger_of_God.png/135px-Shiite_Calligraphy_symbolising_Ali_as_Tiger_of_God.png)
6. İmâm İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek | Musa el-Kâzım | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
8. İmâm ʿAhmed el-Vâfî (ʿAbadullâh‘bin’Muhammed) | 7. İmâm Muhammed bin İsmâ‘îl eş-Şâkir | Ali er-Rızâ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
9. İmâm Takî Muhammed (ʿAhmed bin ʿAbadullâh) | İsmaililik/Yedicilik (Bâtınîlik İsmaililik) | Muhammed el-Cevâd | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
10. İmâm Razî/Zekî ʿAbd Allâh (Hüseyin bin ʿAhmed) | Kufeli Hamdan Karmat | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
11. İmâm Ebû Muhammed ‘Ubayd Allâh el-Medhî | Ebû’Saʿid‘Hasan bin Behrâm Jennâbî | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sâbiîlik | Fâtımî Devleti | Karmatîlik (Yediciler/elʿBakl’îyye) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Üniter Çağrı | 16. Dâ’î-Â’zam Târik’ûl-Hâkim bi-EmrʿAllâh | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hamza | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
El-Mu'tenâ | 18. Dâ’î-Â’zam Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstensir | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hikmet Risaleleri | 19. İmâm Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî | 19. Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ | Nâsır-ı Hüsrev | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dürzîlik | Mustalilik | Nizarîlik | Türkistan Aleviliği | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hafızilik | Tâyyîb’îyye | Alamut Kalesi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Süleymanî Buhra | Davudî Buhra | Haşhaşiler | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hebtiahs Buhra | Etbe-î Melek Buhra | Sünnî Buhra | İleri Davudî Buhra | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Alavî Buhra | Câferî Buhra | Patanî Buhra | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- ^ Not: Mustafa Ali (Mustâ‘lî)
- ^ "Patani Bohras". 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2014.
- ^ N. Hanif. Islamic concept of crime and justice: social religious and economic. Crime and justice, Volume 2 . Sarup & Sons, 1999. ISBN 81-7625-063-5, ISBN 978-81-7625-063-4. Pg 283 14 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Who is new Syedna? Trouble brews as half-brother stakes claim | The Indian Express". indianexpress.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.
- ^ "Succession war breaks out in Syedna Mohammed Burhanuddin's family | Latest News & Updates at DNAIndia.com". dnaindia.com. 24 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2014.
- ^ Rizwan Mawani (30 Ocak 2014). "The Intricacies of Succession: Two Claimants Emerge for Dawoodi Bohra Leadership | Rizwan Mawani". Huffingtonpost.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2014.
- ^ "A perilous transition" (Rusça). Mumbai Mirror. 24 Ocak 2014. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2014.
- ^ "Dawoodi Bohra succession issue: former chief justice pledges allegiance to Syedna's uncle". Hindustan Times. 31 Ocak 2014. 8 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2014.
- ^ "Hindistan Davûdî-Tâyyîbî-Mustâ'li-İsmâ'îlîleri (Vedâ Âyin-î Cemi)". 31 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2014.
- ^ Alıntı: Adhan and Iqamah 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Muhammed Rasūlu l-Lāh'ın vefatı sonrası atıldığı iddia edilen kısım.
- ^ Fâtımîler Hâlifeliği Devri'nde eklenen kısım.