16 Regiment Pieszy Były Skarbowy

Ten artykuł dotyczy 16 Regimentu Pieszego Byłego Skarbowego. Zobacz też: 16 Pułk Piechoty - stronę ujednoznaczniającą.

16 Regiment Pieszy Były Skarbowy – oddział piechoty armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.

Od roku 1763 występował jako Chorągiew Grenadierów Skarbu Koronnego, od 1777 Korpus Milicji Skarbu Koronnego, następnie batalion pontonierów, a od 17 września 1789 jako batalion Skarbowy. W 1791 przekształcony w batalion pontonierów^[2], by w 1794 przyjąć nazwę 16 Regimentu Pieszego^[1].

Liczebność regimentu w 1792 roku wynosiła 349 osób^[3], w marcu 1794 roku 208^[4], w maju 864^[4], a we wrześniu 1474 żołnierzy^[4].

W kwietniu 1994 jednostka liczyła 208 żołnierzy. 5 maja batalion skarbowy został przemianowany na 16 regiment i formował się według etatu 100-tysięcznego. Do 30 maja przyjął 661 kantonistów i liczył w tym dniu 864 głowy. Brakowało 12 ludzi w sztabie niższym, 61 podoficerów, 6 felczerów, 1203 szeregowych i 23 cieśli. We wrześniu regiment posiadał w szyku 1474 żołnierzy. Zorganizowana była w trzy bataliony, utworzono 12 kompanii, po 4 kompanie w batalionie^[5]. Na uzbrojeniu regiment posiadał 1318 karabinów^[6].

Żołnierze regimentu

Faktycznie szefem jednostki był pułkownik (od 7 czerwca gen. mjr) Jan Gisiler. Batalionami dowodzili: płk Jan Nadolski, ppłk Kacper Bogucki i drugi major Teodor Langfort. Pierwszy major Antoni Dąbrowski pełnił służbę adiutancką przy boku gen. lejtn. Orłowskiego. Kompaniami dowodzili: kapitanowie – Krajewski, Rylski, Firling, Franciszek Kempiński, Benedykt Kossecki, Wałecki, Nadolski, oraz sztabskapitanowie – Gisiler, Woyten, Gisiler (II), Bogucki, Nadolski^[5].

Regimentem dowodzili^[1]:

• kpt. Skwarczyński (1763)
• płk Markowski (1777)
• płk de Woyten (zm. w 1788)
• płk Jan Gisiler

Bitwy i potyczki^[1]

• powstanie warszawskie (17 kwietnia 1794),
• Zegrze (18 sierpnia),
• bitwa pod Maciejowicami (10 października),
• obrona Pragi (4 listopada).

• Krzysztof Bauer: Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06605-1.
• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Konstanty Górski: Historya piechoty polskiej. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1893.
• Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1998. ISBN 83-71-88207-6. OCLC 41645157.
• Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3. OCLC 19722859.
• Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.